Nowe dostępne dane UE dotyczące azylu i niedozwolonego przekraczania granicy w ciągu pierwszych 10 miesięcy 2020 r. pokazują wpływ pandemii na migrację do UE. W całej UE odnotowano spadek o 33 proc. liczby wniosków o azyl w stosunku do poprzedniego roku i najniższy od sześciu lat poziom niedozwolonego przekraczania granicy. Spadek ten nie był jednak równomierny: kilka społeczności lokalnych odnotowało nieoczekiwanie wysoką liczbę przybywających osób, a ogólna liczba przybywających osób nadal rośnie po znacznym spadku około kwietnia.

Wiceprzewodniczący ds. promowania naszego europejskiego stylu życia Margaritis Schinas powiedział: Solidarność nabrała całkowicie nowego znaczenia w bezprecedensowych działaniach podejmowanych przez Unię Europejską w celu zarządzania pandemią COVID-19. Ta sama solidarność musi teraz znaleźć odzwierciedlenie również w dziedzinie zarządzania migracjami. Migracją możemy dobrze zarządzać tylko wtedy, gdy będziemy to robić wspólnie - niezależnie od tego, czy wskaźniki migracji są wysokie czy niskie. Najwyższy czas, aby osiągnąć porozumienie w sprawie naszych wniosków dotyczących unijnej polityki migracyjnej i azylowej.

Komisarz do spraw wewnętrznych Ylva Johansson skomentowała: Pandemia wywarła znaczący wpływ na migrację i samych migrantów, którzy często odgrywali kluczową rolę w reakcji UE na COVID-19, będąc również narażonym na nieproporcjonalne ryzyko. Podczas gdy my negocjujemy nowy pakt o migracji i azylu, państwa członkowskie muszą w dalszym ciągu ulepszać i reformować swoje systemy zarządzania migracjami. Niewielka liczba przybywających osób oznacza mniej pracy dla systemów azylowych, zatem nastał teraz czas, by uzgodnić sprawiedliwy, skuteczny i odporny sposób na wspólne przejęcie odpowiedzialności.

Zaktualizowane dane dotyczące ogólnych zmian demograficznych, w tym legalnej migracji stanowiącej zdecydowaną większość migracji do UE, zostaną udostępnione pod koniec bieżącego roku. Dane te mogą wskazywać na znaczny spadek ogólnej migracji w wyniku obecnych obostrzeń. Dane dotyczące powrotów w 2020 r. będą również dostępne pod koniec bieżącego roku. Tutaj również przewiduje się spadek. Komisja zamierza przekazywać aktualizacje co kwartał.

Znaczny spadek liczby wniosków o udzielenie azylu

W ciągu pierwszych 10 miesięcy 2020 r. w UE złożono 390 tys. wniosków o udzielenie azylu (w tym 349 tys. wniosków po raz pierwszy), czyli o 33 proc. mniej niż w analogicznym okresie 2019 r. Państwa członkowskie zmniejszyły zaległości w toczących się postępowaniach azylowych. Pod koniec października 2020 r. liczba spraw w toku sięgała 786 tys., czyli o 15 proc. mniej niż pod koniec 2019 r. Nadal oznacza to, że na poziomie UE zaległości przekraczają liczbę nowych wniosków przetwarzanych w ciągu roku, przy czym między państwami członkowskimi występują znaczne różnice. Wskaźnik przyznawania azylu lub odsetek wniosków o udzielenie azylu, w wyniku których wydano pozytywną decyzję w pierwszej instancji (przed odwołaniem), w tym decyzje przyznające status humanitarny wyniósł 43 proc.

Liczba przypadków niedozwolonego przekraczania granicy jest najniższa od 6 lat, ale występują znaczne różnice regionalne.

Odnotowano spadek o 10 proc. liczby przypadków niedozwolonego przekraczania granicy UE (114,3 tys. w okresie od stycznia do listopada 2020 r.) w porównaniu z tym samym okresem w 2019 r. Jest to najniższy poziom w ciągu ostatnich 6 lat. Podczas gdy nastąpił znaczny spadek liczby przybywających osób o nieuregulowanym statusie w krajach pierwszego wjazdu wzdłuż szlaku wschodniośródziemnomorskiego (-74 %, 19,3 tys.), spadek ten wynikał głównie z niskiego napływu migrantów z Turcji do Grecji, gdzie sytuacja prawdopodobnie ulegnie zmianie zależnie od różnych czynników, w tym zmian politycznych i gospodarczych w Turcji.

Pomimo ogólnego spadku liczba osób o nieuregulowanym statusie przybywających wzdłuż szlaku środkowośródziemnomorskiego (do Włoch i Malty) wzrosła (+154 %) w porównaniu z analogicznym okresem w 2019 r. W 2020 r. odnotowano ponad 34,1 tys. takich osób w porównaniu z blisko 11,5 tys. w 2019 r., przy czym większość osób przybyła do Lampedusy. Z wyjątkiem marca liczba przybywających osób stale przekraczała poziomy z 2019 r.

Liczba osób przybywających do Hiszpanii, a w szczególności na Wyspy Kanaryjskie, znacznie wzrosła w 2020 r. (+46 proc., 35,8 tys.) w porównaniu z 2019 r. W Hiszpanii wpływ obostrzeń w związku z COVID-19 na liczbę przybywających osób o nieuregulowanym statusie miał charakter tymczasowy: od sierpnia 2020 r. liczba osób przybywających do Hiszpanii była stale wyższa niż w 2019 r. 

W obu przypadkach wiele nowych osób pochodzi z krajów dotkniętych kryzysem gospodarczym, a nie konfliktem. Do tej tendencji może przyczynić się również spadek globalnych przekazów pieniężnych. Dopóki pandemia nie ulegnie zahamowaniu i trwa odbudowa gospodarcza, słabe perspektywy zatrudnienia i opieki zdrowotnej w krajach pochodzenia pozostaną zachętą dla ludzi do przyjazdu do UE.

Przekraczanie Morza Śródziemnego pozostaje niebezpieczne. Pomimo spadku liczby migrantów opuszczających swój kraj w 2020 r., według doniesień 1 754 osoby zginęły lub zaginęły w porównaniu z 2 095 w 2019 r.

Kontekst

We wrześniu 2020 r. Komisja przedstawiła nowy pakt o migracji i azylu, w tym szczegółowy dokument zawierający dowody, który opierał się na dostępnych statystykach dotyczących migracji do Europy w celu wsparcia wniosków politycznych. Komisja opublikowała statystyki dotyczące migracji do Europy, które będą aktualizowane co kwartał na podstawie najnowszych dostępnych danych z takich źródeł jak: Eurostat, OECD, UNDESA, UNHCR, IOM oraz Frontex i EASO.

Dane gromadzone są według różnych harmonogramów. Dostępne są kwartalne dane dotyczące azylu, migracji nieuregulowanej i powrotów, natomiast roczne aktualizacje są planowane w odniesieniu do ogólnych zmian demograficznych (kwiecień); wiz, zatrudnienia i liczby uchodźców na świecie (lipiec); oraz legalnej migracji, a także stosowania przepisów konwencji dublińskiej (październik).