Komisja Europejska proponuje przyspieszenie wdrażania niektórych aspektów paktu o migracji i azylu, przyjętego w ubiegłym roku i mającego wejść w życie w czerwcu 2026 r. 

Komisja proponuje skoncentrowanie na wstępie dwóch kluczowych elementów rozporządzenia w sprawie procedury azylowej w celu wsparcia państw członkowskich w szybszym i skuteczniejszym rozpatrywaniu wniosków o udzielenie azylu w przypadku wnioskodawców, których wnioski mogą być bezzasadne.

Ponadto, aby wesprzeć ten sam cel, Komisja proponuje wykorzystanie jednej z nowości paktu i ustanowienie unijnego wykazu bezpiecznych krajów pochodzenia, z których obywatele będą rozpatrywać swoje wnioski w ramach procedury przyspieszonej lub procedury granicznej.

Koncentracja na najważniejszych elementów paktu 

Komisja proponuje zastosowanie dwóch ważnych zasad w ramach paktu jeszcze przed jego wejściem w życie w czerwcu przyszłego roku. Obejmują one:   

• Próg wskaźnika przyznawania azylu wynoszący 20 proc. Państwa członkowskie mogą stosować procedurę graniczną lub procedurę przyspieszoną wobec osób przybywających z państw, w których średnio 20 proc. lub mniej osób ubiegających się o ochronę międzynarodową otrzymuje ochronę międzynarodową w UE.
• Bezpieczne kraje trzecie i bezpieczne kraje pochodzenia mogą być wyznaczane z wyjątkami, co daje państwom członkowskim większą elastyczność poprzez wyłączenie określonych regionów lub wyraźnie identyfikowalnych kategorii osób.

Komisja proponuje również ustanowienie pierwszego unijnego wykazu bezpiecznych krajów pochodzenia. Niektóre państwa członkowskie posiadają już krajowe wykazy bezpiecznych krajów pochodzenia. Unijny wykaz będzie je uzupełniał i wspierał bardziej jednolite stosowanie tej koncepcji, co umożliwi państwom członkowskim rozpatrywanie wniosków o udzielenie azylu składanych przez obywateli państw umieszczonych w wykazie w ramach procedury przyspieszonej, w oparciu o założenie, że ich wnioski prawdopodobnie nie zostaną rozpatrzone pozytywnie.

Komisja proponuje utworzenie pierwszego unijnego wykazu obejmującego Kosowo, Bangladesz, Kolumbię, Egipt, Indie, Maroko i Tunezję.

Komisja uważa również, że kraje kandydujące do UE zasadniczo spełniają kryteria uznania ich za bezpieczne kraje pochodzenia, ponieważ w ramach swojej ścieżki członkostwa w UE pracują nad osiągnięciem stabilności instytucji gwarantujących demokrację, praworządność, prawa człowieka oraz poszanowanie i ochronę mniejszości. Kraj kandydujący zostałby wykluczony jedynie w pewnych szczególnych okolicznościach: masowa przemoc w sytuacjach konfliktowych, sankcje przyjęte przez Radę wobec tego państwa lub ogólnounijny wskaźnik uznawania osób ubiegających się o azyl wyższy niż 20 proc.

Wniosek Komisji opiera się na analizie Agencji UE ds. Azylu i innych źródłach, w tym na informacjach od państw członkowskich, UNHCR i ESDZ.

Unijny wykaz bezpiecznych krajów pochodzenia może być z czasem rozszerzany lub poddawany przeglądowi. Kraje mogą również zostać zawieszone lub usunięte z wykazu, jeżeli przestaną spełniać kryteria uznania ich za bezpieczny kraj pochodzenia. 

Oznaczenie jako bezpieczny kraj pochodzenia nie stanowi gwarancji bezpieczeństwa dla wszystkich obywateli tego kraju. Państwa członkowskie muszą przeprowadzić indywidualną ocenę każdego wniosku o udzielenie azylu, niezależnie od tego, czy dana osoba pochodzi z bezpiecznego kraju pochodzenia, czy też nie.  

Kolejne kroki

Do Parlamentu Europejskiego i Rady należy teraz uzgodnienie tego wniosku.