Komisja z zadowoleniem przyjmuje ostateczne przyjęcie dyrektywy w sprawie poprawy charakterystyki energetycznej budynków, która jest kolejnym kamieniem milowym Europejskiego Zielonego Ładu.

Przepisy te określają ramy dla państw członkowskich mające na celu ograniczenie emisji i zużycia energii w budynkach w całej UE, od domów i miejsc pracy po szkoły, szpitale i inne budynki publiczne. Przyczyni się to do poprawy zdrowia i jakości życia ludzi. W zmienionej dyrektywie określono ambitne cele w zakresie ograniczenia ogólnego zużycia energii w budynkach w całej UE, z uwzględnieniem specyfiki krajowej. Pozostawiono w rękach państw członkowskich, które budynki mają być ukierunkowane i jakie środki należy podjąć. Zwiększy popyt na czyste technologie produkowane w Europie oraz przyczyni się do tworzenia miejsc pracy, inwestycji i wzrostu gospodarczego.

Każde państwo członkowskie przyjmie własną krajową ścieżkę redukcji średniego zużycia energii pierwotnej w budynkach mieszkalnych o 16 % do 2030 r. i o 20–22 % do 2035 r. W przypadku budynków niemieszkalnych będą musiały do 2030 r. przeprowadzić renowację 16 % budynków o najgorszej charakterystyce energetycznej, a do 2033 r. – 26 % budynków o najgorszej charakterystyce energetycznej. Państwa członkowskie będą miały możliwość zwolnienia z tych obowiązków niektórych kategorii budynków mieszkalnych i niemieszkalnych, w tym budynków zabytkowych lub domów wakacyjnych. Obywatele otrzymają wsparcie w ich wysiłkach na rzecz poprawy jakości swoich domów. Dyrektywa wymaga utworzenia punktów kompleksowej obsługi w zakresie doradztwa w zakresie renowacji budynków, a przepisy dotyczące finansowania publicznego i prywatnego sprawią, że renowacja stanie się bardziej przystępna cenowo i wykonalna.

Dyrektywa zwiększy niezależność energetyczną Europy, zgodnie z planem REPowerEU, dzięki ograniczeniu naszego wykorzystania importowanych paliw kopalnych. Zmieniona dyrektywa sprawi, że „bezemisyjność” stanie się normą dla nowych budynków. Wszystkie nowe budynki mieszkalne i niemieszkalne muszą mieć zerowe emisje na miejscu z paliw kopalnych, od 1 stycznia 2028 r. w przypadku budynków publicznych i od 1 stycznia 2030 r. w przypadku wszystkich innych nowych budynków, z możliwością szczególnych wyłączeń. Zaostrzona dyrektywa zawiera nowe przepisy mające na celu stopniowe wycofywanie paliw kopalnych pochodzących z ogrzewania w budynkach oraz zwiększenie wykorzystania instalacji wykorzystujących energię słoneczną, z uwzględnieniem uwarunkowań krajowych. Państwa członkowskie będą również musiały zapewnić, aby nowe budynki były „gotowe na energię słoneczną”. Dotacje na instalację samodzielnych kotłów zasilanych paliwami kopalnymi zostaną wstrzymane od 1 stycznia 2025 r. Zwiększy również upowszechnienie mobilności zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju dzięki przepisom dotyczącym wbudowanego okablowania, punktów ładowania pojazdów elektrycznych i miejsc parkingowych dlarowerów.

Lepsze planowanie renowacji oraz wsparcie techniczne i finansowe będą miały kluczowe znaczenie dla uruchomienia fali renowacji w całej UE, co przewidziano w zmienionej dyrektywie. Aby zwalczać ubóstwo energetyczne i obniżyć rachunki za energię, środki finansowania będą musiały motywować do przeprowadzania renowacji i towarzyszyć im oraz być ukierunkowane w szczególności na odbiorców wrażliwych i budynki o najgorszej charakterystyce energetycznej, w których zlokalizowano więcej gospodarstw domowych dotkniętych ubóstwem energetycznym.

Kolejne kroki

Zmieniona dyrektywa zostanie opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej i wejdzie w życie w najbliższych tygodniach. Następnie państwa członkowskie będą musiały ją transponować do prawa krajowego.

Kontekst ogólny

Budynki odpowiadają za około 40 % zużycia energii w UE, ponad połowę zużycia gazu w UE (głównie poprzez ogrzewanie, chłodzenie i ciepłą wodę użytkową) oraz 35 % emisji gazów cieplarnianych związanych z energią. Obecnie około 35 % budynków w UE ma ponad 50 lat, a prawie 75 % budynków jest nieefektywnych energetycznie. Jednocześnie średni roczny wskaźnik renowacji wynosi jedynie około 1 proc.

W 2020 r. Komisja przedstawiła swoją strategię „Fala renowacji”, której celem jest co najmniej podwojenie wskaźników renowacji do 2030 r. oraz zapewnienie, aby renowacje prowadziły do większej efektywności energetycznej i większej liczby odnawialnych źródeł energii w budynkach. Wniosek Komisji dotyczący zmiany dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków z grudnia 2021 r. został uzupełniony dodatkowymi elementami dotyczącymi wykorzystania energii słonecznej w budynkach w ramach planu REPowerEU w maju 2022 r. Współprawodawcy osiągnęli porozumienie polityczne w grudniu 2023 r.

Dyrektywa jest kluczowym elementem działań UE na rzecz odejścia od paliw kopalnych i podwojenia tempa poprawy efektywności energetycznej i potrojenia zdolności w zakresie energii ze źródeł odnawialnych do 2030 r., zgodnie z ustaleniami ze światowymi partnerami na COP28. Dzisiejsze przyjęcie opiera się na ukończeniu i wejściu w życie przepisów pakietu „Gotowi na 55” i przyczyni się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55 proc. do 2030 r.