Komisja Europejska przyjęła sprawozdanie roczne z kontroli stosowania prawa UE.

Sprawozdanie zawiera przegląd działań w dziedzinie egzekwowania prawa, jakie Komisja podjęła w 2022 r., aby zagwarantować ochronę praw i wolności osób i przedsiębiorstw w całej UE. Komisja publikuje również tabelę wyników jednolitego rynku w odniesieniu do danych dotyczących egzekwowania przepisów z 2022 r., w której opisano, jak funkcjonuje jednolity rynek, oraz mierzy się wyniki w różnych obszarach polityki i państwach członkowskich.

Komisja zakończyła również przegląd, określając sposoby dalszej poprawy metod pracy w zakresie egzekwowania prawa UE. Przegląd uruchomiono w 2022 r., a jego celem było zapewnienie dostępności najlepszych możliwych narzędzi egzekwowania prawa, aby wesprzeć jego funkcjonowanie w praktyce. Komisja składa obecnie sprawozdanie z wyników tego przeglądu.

Komisja przyjęła swój regularny pakiet decyzji w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego.

Pakiet decyzji w sprawie postępowań o uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego

Przedstawiony dziś pakiet decyzji w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego koncentruje się w szczególności na ochronie jednolitego rynku oraz podstawowych praw i wartości UE z korzyścią dla ludzi i przedsiębiorstw. Komisja podjęła działania na rzecz wzmocnienia ochrony konsumentów, poprawy dostępności produktów i usług dla osób z niepełnosprawnościami oraz zapewnienia współpracy sądowej między państwami członkowskimi i zabezpieczeń pojedynczych w prawie karnym. Komisja podjęła również zdecydowane działania, aby zapewnić funkcjonowanie jednolitego rynku, na przykład w celu ułatwienia mobilności zawodowej, ochrony swobody przedsiębiorczości oraz zniesienia ograniczeń wywozowych związanych z produktami energetycznymi. Wezwała również państwa członkowskie do przestrzegania przepisów dotyczących transportu kolejowego, morskiego i lotniczego. Aby wzmocnić walkę UE z praniem pieniędzy, Komisja wezwała kilka państw członkowskich do pełnej i prawidłowej transpozycji przepisów UE w tej dziedzinie.

W ramach lipcowego pakietu w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego Komisja zamyka 135 spraw, w których kwestie te zostały rozwiązane z państwami członkowskimi bez konieczności podejmowania przez Komisję dalszych kroków prawnych.

Stosowanie prawa UE w 2022 r.

W sprawozdaniu przedstawiono działania, które Komisja podjęła w 2022 r. w celu zapewnienia, aby przepisy UE we wszystkich obszarach polityki funkcjonowały w praktyce. W przypadku pojawienia się problemów Komisja w pierwszej kolejności ściśle współpracuje z państwami członkowskimi w celu jak najszybszego ich rozwiązania. Najczęściej z powodzeniem – w 2022 r. 96 proc. spraw zostało rozstrzygniętych przed wniesieniem sprawy do Trybunału.

Jak wynika jednak ze sprawozdania, Komisja nie waha się podjąć w razie potrzeby działań w zakresie egzekwowania przepisów – w 2022 r. wszczęła 551 nowych postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. W 2022 r. nowe postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego dotyczyły wszystkich państw członkowskich.

W zeszłym roku Komisja podjęła decyzję o skierowaniu do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej łącznie 35 spraw, co stanowi wzrost w stosunku do poprzedniego roku (31). W 17 sprawach wszczętych z powodu opóźnień w transpozycji dyrektyw Komisja postanowiła zwrócić się do Trybunału o nałożenie sankcji finansowych na dane państwo członkowskie. Nakładanie kar finansowych ma na celu zapewnienie szybkiego dostosowania przepisów i służy jako środek odstraszający przed przyszłymi opóźnieniami.

Działania Komisji skłoniły również państwa członkowskie do przestrzegania prawa: w ciągu roku zamknięto 489 postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego.

Wysiłki na rzecz zapobiegania naruszeniom

Aby obywatele i przedsiębiorstwa mogli czerpać wszystkie korzyści z prawa UE, kluczowe znaczenie ma wczesne wsparcie Komisji dla państw członkowskich w celu zapewnienia prawidłowego stosowania prawa UE i terminowej transpozycji dyrektyw. W komunikacie Komisji z października 2022 r. określono cel, jakim jest egzekwowanie prawa UE poprzez wzmocnienie środków przede wszystkim zapobiegających naruszeniom.

W 2022 r. Komisja Europejska nadal zwiększała wysiłki przede wszystkim na rzecz zapobiegania naruszeniom, na przykład zapewniając państwom członkowskim wczesne wsparcie we wdrażaniu prawa UE poprzez praktyczne wytyczne, spotkania, szkolenia i pomoc techniczną. Współpracowała z państwami członkowskimi w ramach ponad stu różnych komitetów, grup ekspertów lub warsztatów, aby promować właściwe wdrażanie prawa UE. Komisja przedstawiła również ponad 40 pisemnych wytycznych dotyczących interpretacji i wdrażania prawa UE.

Prawidłowe stosowanie i egzekwowanie prawa UE jest wspólną odpowiedzialnością państw członkowskich i instytucji UE. Komisja nadal korzystała z procedury „EU Pilot”, czyli dialogu z państwami członkowskimi poprzedzającego wszczęcie postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, aby zapewnić szybkie dostosowanie lub, w niektórych przypadkach, aby zebrać informacje potrzebne do przeprowadzenia oceny. W 2022 r. w ramach „EU Pilot” Komisja otworzyła 279 nowych spraw, w porównaniu z 246 w 2021 r. Z prowadzonych w ubiegłym roku spraw pilotażowych 74 proc. doczekało się rozwiązania wypracowanego z państwami członkowskimi, co pozwoliło uniknąć wszczęcia postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego.

Ponadto w ramach opublikowanego dziś przeglądu Komisja wskazała obszary wymagające poprawy w zakresie zapewnienia egzekwowania i wdrażania prawa UE przez Komisję i państwa członkowskie. Zalecono na przykład poprawę wsparcia dla państw członkowskich we wdrażaniu prawa UE, zwiększenie przejrzystości działań Komisji w zakresie egzekwowania prawa oraz bardziej systematyczne monitorowanie wdrażania przepisów. Komisja rozpocznie teraz prace nad wdrożeniem zaleceń w praktyce.

Zapewnienia funkcjonowania jednolitego rynku

Tabela wyników jednolitego rynku pokazuje, że w 2022 r. państwa członkowskie poczyniły pewne postępy we wdrażaniu i egzekwowaniu przepisów dotyczących jednolitego rynku: odsetek dyrektyw dotyczących jednolitego rynku, które nie zostały jeszcze w pełni zgłoszone Komisji („deficyt transpozycji”), spadł do 1,1 proc. (z 1,6 proc. w 2021 r.). Odsetek nieprawidłowo transponowanych dyrektyw dotyczących jednolitego rynku („wskaźnik braku zgodności”) utrzymał się na stałym poziomie 1,3 proc.

Rosyjska inwazja na Ukrainę wystawiła na próbę funkcjonowanie jednolitego rynku. Komisja niezmiennie odgrywa rolę strażniczki traktatów, podejmując zdecydowane działania przeciwko krajowym środkom protekcjonistycznym, takim jak zakazy wywozu w kilku sektorach gospodarki, na przykład w odniesieniu do zbóż i materiałów budowlanych, lub dyskryminacyjne ustalanie cen paliwa dla pojazdów z zagranicznymi tablicami rejestracyjnymi. Szybkie i zdecydowane działania Komisji w zakresie egzekwowania przepisów zapewniły utrzymanie funkcjonowania jednolitego rynku.

Komisja podjęła również zdecydowane działania w celu ochrony swobodnego przepływu pracowników, na przykład zwalczając dyskryminację ze względu na miejsce zamieszkania w dziedzinie świadczeń z tytułu zatrudnienia lub zasiłków rodzinnych lub egzekwując prawo pobytu osób poszukujących pracy po raz pierwszy w innym państwie członkowskim.

Ochrona wspólnych wartości UE, praw podstawowych i praworządności

Komisja w dalszym ciągu egzekwowała unijne przepisy we wszystkich dziedzinach polityki, traktując priorytetowo obszary, które mają największy wpływ na codzienne życie ludzi i przedsiębiorstw. Ponad połowa wszystkich postępowań wszczętych przez Komisję z powodu nieprawidłowego stosowania prawa UE lub niezgodności przepisów krajowych z prawem UE dotyczyła środowiska, wymiaru sprawiedliwości i praw podstawowych lub jednolitego rynku.

Komisja działała w sposób zdecydowany, aby bronić wspólnych wartości Unii, praw podstawowych i praworządności. Komisja wszczęła lub kontynuowała postępowania w celu promowania równości płci, zwalczania dyskryminacji, zapewnienia ochrony sygnalistów i danych osobowych, a także w celu ochrony niezależności sądów.

Działania Komisji w zakresie egzekwowania prawa w 2022 r. przyniosły konkretne korzyści obywatelom i przedsiębiorstwom, ponieważ poprawiły ochronę konsumentów kupujących towary lub treści cyfrowe w dowolnym państwie członkowskim. Komisja zapewniła aktualizację przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz promowała bezpieczniejszy, sprawiedliwszy i bardziej zróżnicowany krajobraz audiowizualny. Zapewniła również przejrzystość struktur własności i kontroli przedsiębiorstw oraz ułatwiła specjalistom świadczenie usług w całej Europie.

Kontekst

Od 1984 r. w odpowiedzi na prośbę Parlamentu Europejskiego Komisja przedstawia roczne sprawozdanie z kontroli stosowania prawa UE w roku poprzednim. Następnie Parlament Europejski przyjmuje rezolucję w sprawie sprawozdania Komisji.

Tabela wyników jednolitego rynku zawiera szczegółowy przegląd sposobu, w jaki unijne przepisy dotyczące jednolitego rynku były stosowane w całym Europejskim Obszarze Gospodarczym, w celu określenia usprawnień na jednolitym rynku. Obejmuje ona prawo UE wchodzące w zakres kompetencji różnych służb Komisji. Tablica wyników koncentruje się na postępach we wdrażaniu prawa UE, ogólnych warunkach prowadzenia działalności gospodarczej, integracji jednolitego rynku i innych głównych celach politycznych, takich jak wzrost gospodarczy i zatrudnienie, odporność oraz gospodarka cyfrowa i ekologiczna. Obecna publikacja tabeli wyników zawiera zaktualizowane informacje na temat egzekwowania przepisów UE dotyczących jednolitego rynku.

W warunkach podziału kompetencji między instytucjami europejskimi Komisja ponosi ogólną odpowiedzialność za inicjowanie procedur ustawodawczych.

Rada i Parlament Europejski podejmują decyzje w sprawie wniosków Komisji. Państwa członkowskie są odpowiedzialne za terminowe i prawidłowe stosowanie, wdrażanie i egzekwowanie prawa Unii w krajowym porządku prawnym.

Krąg ten zamyka Komisja: gdy wnioski zostaną przyjęte i staną się prawem UE, Komisja monitoruje, czy państwa członkowskie prawidłowo stosują te przepisy i w razie potrzeby może podjąć stosowne działanie.