Komisja Europejska podjęła decyzję o zarejestrowaniu dwóch europejskich inicjatyw obywatelskich zatytułowanych: „Ustanowienie bezwarunkowego dochodu podstawowego w całej UE” oraz „Swoboda dzielenia się”. Komisja uważa, że obie inicjatywy są prawnie dopuszczalne, ponieważ spełniają niezbędne warunki. Na obecnym etapie Komisja nie przeanalizowała treści inicjatyw.

„Ustanowienie bezwarunkowego dochodu podstawowego w całej UE” (‘Start Unconditional Basic Incomes (UBI) throughout the EU')

Celem europejskiej inicjatywy obywatelskiej jest „ustanowienie bezwarunkowego dochodu podstawowego w całej UE, zapewniającego każdej osobie egzystencję materialną i możliwość uczestnictwa w społeczeństwie jako element jego polityki gospodarczej, [...], pozostając w ramach kompetencji przyznanych UE na mocy Traktatów.” Organizatorzy określają, że bezwarunkowy dochód podstawowy powinien być „powszechny”, „indywidualny”, „bezwarunkowy” i „wystarczająco wysoki”. Wzywają Komisję do przedstawienia wniosku dotyczącego takiego bezwarunkowego dochodu podstawowego, który zmniejszyłby dysproporcje regionalne.

„Swoboda dzielenia się” (‘Freedom to share’)

Celem europejskiej inicjatywy obywatelskiej jest „zalegalizowanie dzielenia się – za pośrednictwem sieci cyfrowych, do celów prywatnych i niekomercyjnych – plikami zawierającymi utwory i inne materiały chronione prawem autorskim, prawami pokrewnymi i prawami sui generis do bazy danych, mając na uwadze znalezienie równowagi między prawami autorów i innych podmiotów praw a powszechnym prawem do nauki i kultury”. Organizatorzy wzywają Komisję do zmiany dyrektywy w sprawie praw autorskich na jednolitym rynku cyfrowym (2019/790), dyrektywy w sprawie baz danych (96/9/WE) i dyrektywy w sprawie praw autorskich (2001/29/WE).

Kolejne kroki

Po dzisiejszej rejestracji inicjatyw, w ciągu najbliższych 6 miesięcy organizatorzy mogą rozpocząć trwającą rok procedurę zbierania deklaracji poparcia. Jeżeli którakolwiek z inicjatyw otrzyma 1 milion deklaracji poparcia w ciągu roku, z co najmniej 7 różnych państw członkowskich, Komisja będzie musiała zareagować w ciągu 6 miesięcy. Komisja może zdecydować o przyjęciu wniosku lub jego odrzuceniu i w obu przypadkach będzie musiała uzasadnić swoją decyzję.

Kontekst

Europejska inicjatywa obywatelska została wprowadzona wraz z Traktatem z Lizbony jako narzędzie ustalania programu działań w rękach obywateli i oficjalnie zainicjowana w kwietniu 2012 r. W 2017 r. Komisja Europejska zaproponowała reformę europejskiej inicjatywy obywatelskiej, a nowe przepisy zaczęły obowiązywać od 1 stycznia 2020 r., czyniąc cały proces bardziej dostępnym i łatwiejszym.

Dzięki formalnej rejestracja inicjatywy, milion obywateli z przynajmniej jednej czwartej państw członkowskich może zwrócić się do Komisji Europejskiej o przedłożenie wniosku ustawodawczego w obszarach, w których posiada ona takie uprawnienia.

Przesłanki dopuszczalności są takie, że (1) proponowane działanie nie może wykraczać w sposób oczywisty poza kompetencje Komisji w zakresie przedkładania wniosku w sprawie aktu prawnego, (2) nie jest w oczywisty sposób nadużyciem, niepoważne lub dokuczliwe ani (3) nie jest w sposób oczywisty sprzeczne z wartościami Unii.

Od wprowadzenia europejskiej inicjatywy obywatelskiej Komisja zarejestrowała łącznie 74 inicjatywy obywatelskie i odrzuciła 26.