Komisja Europejska podjęła decyzję o zarejestrowaniu europejskiej inicjatywy obywatelskiej zatytułowanej „Połączenie wszystkich europejskich stolic i mieszkańców siecią kolei dużej prędkości”.

Organizatorzy inicjatywy wzywają Komisję do zaproponowania prawnie wiążącego aktu, który pozwoli powiązać ze sobą wszystkie stolice europejskie liniami dużych prędkości przez połączenie istniejących sieci i budowę nowych linii tam, gdzie ich jeszcze brakuje.

Decyzja o rejestracji inicjatywy ma charakter prawny i nie przesądza o ostatecznych prawnych i politycznych wnioskach Komisji w sprawie tej inicjatywy, ani o działaniach, jakie ewentualnie podejmie, jeżeli inicjatywa zyska niezbędne poparcie.

Ponieważ europejska inicjatywa obywatelska spełnia formalne warunki określone w odpowiednich przepisach, Komisja uważa, że jest ona prawnie dopuszczalna. Na tym etapie Komisja nie bada jednak wniosku pod względem merytorycznym.

100 europejskich inicjatyw obywatelskich

Od narodzin inicjatywy obywatelskiej 1 kwietnia 2012 r. pod wszystkimi inicjatywami zebrano łącznie około 18 mln podpisów. Komisja otrzymała 125 wniosków o rejestrację europejskiej inicjatywy obywatelskiej, z których ostatecznie 100 zostało zarejestrowanych.

Wniosek Komisji z 2017 r. o wprowadzenie zmian do europejskiej inicjatywy obywatelskiej został przyjęty przez Radę i Parlament w 2019 r. i pozwolił spopularyzować tę formę udziału obywateli w kształtowaniu polityki. Uproszczono proces składania wniosków, zmniejszono obciążenia administracyjne i poprawiono przejrzystość – wszystko to ułatwia obywatelom rejestrowanie inicjatyw i zbieranie podpisów.

Do tej pory dziewięciu inicjatywom udało się zebrać milion podpisów. Siedem z nich otrzymało już odpowiedź od Komisji, a dwie są obecnie analizowane. Ostatnio, 5 kwietnia, Komisja odpowiedziała na inicjatywę „Ratujmy pszczoły i rolników! W kierunku przyjaznego dla pszczół rolnictwa służącego zdrowemu środowisku.”

Europejskie inicjatywy obywatelskie dają ludziom możliwość uwzględnienia konkretnych tematów w programie politycznym na szczeblu UE i przynoszą już konkretne rezultaty. Przykładowo w odpowiedzi na jedną z inicjatyw Komisja zapowiedziała na 2023 r. wniosek dotyczący zakazu chowu klatkowego dla wszystkich zwierząt wymienionych w tej inicjatywie. W następstwie inicjatyw „Prawo do wody” i „Zakaz stosowania glifosatu” przyjęte zostały akty ustawodawcze, które mają zastosowanie już od 2021 r.

Zarejestrowana dzisiaj inicjatywa to ważne wydarzenie, które świadczy o roli tego szczególnego narzędzia umożliwiającego Europejczykom aktywny udział w kształtowaniu polityki i priorytetów Unii Europejskiej.

Co dalej?

Od momentu zarejestrowania inicjatywy jej organizatorzy mają sześć miesięcy na rozpoczęcie zbierania podpisów. Jeżeli w ciągu roku europejską inicjatywę obywatelską poprze milion osób z co najmniej siedmiu państw członkowskich, Komisja będzie musiała zareagować. Komisja może podjąć decyzję o przyjęciu wniosku bądź o jego odrzuceniu, przy czym w obu wypadkach będzie zobowiązana przedstawić uzasadnienie.

Kontekst

Europejska inicjatywa obywatelska została wprowadzona Traktatem z Lizbony jako mechanizm, przy pomocy którego obywatele mogą kształtować politykę. Oficjalnie wprowadzono ją w kwietniu 2012 r. Formalna rejestracja europejskiej inicjatywy obywatelskiej otwiera procedurę, w ramach której milion obywateli z co najmniej siedmiu państw członkowskich UE może zwrócić się do Komisji Europejskiej o przedłożenie wniosków ustawodawczych w dziedzinach, w których posiada ona takie uprawnienia. Warunki dopuszczalności są następujące: 1) proponowane działanie nie wykracza w sposób oczywisty poza kompetencje Komisji w zakresie przedkładania wniosku dotyczącego aktu prawnego, 2) nie jest ono oczywistym nadużyciem, nie jest w sposób oczywisty niepoważne, uciążliwe ani 3) sprzeczne z wartościami Unii.

Od czasu wprowadzenia europejskiej inicjatywy obywatelskiej Komisja otrzymała 125 wniosków o zarejestrowanie inicjatyw, z których 100 spełniało warunki konieczne do rejestracji.