Komisja Europejska przyjęła wniosek w sprawie ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska przed niektórymi spośród najbardziej szkodliwych substancji chemicznych, tzw. trwałymi zanieczyszczeniami organicznymi (TZO) w odpadach. Wniosek zaostrza istniejące limity dla tych chemikaliów w odpadach, uniemożliwiając ponowne wprowadzenie ich do gospodarki.

Virginijus Sinkevičius, komisarz ds. środowiska, oceanów i rybołówstwa powiedział:

Dziś czynimy kolejny krok w kierunku realizacji naszej obietnicy wyeliminowania najbardziej szkodliwych zanieczyszczeń z naszego życia codziennego. Usunięcie trwałych substancji chemicznych z odpadów ma zasadnicze znaczenie dla ochrony naszego zdrowia i środowiska. Rygorystyczne limity dla tych substancji są również potrzebne do wspierania nietoksycznych materiałów wtórnych wysokiej jakości, które można bezpiecznie stosować w ramach rozwijającej się gospodarki o obiegu zamkniętym.

Trwałe zanieczyszczenia organiczne to substancje chemiczne o właściwościach toksycznych, które pozostają w środowisku przez bardzo długi czas, gromadzą się w łańcuchach pokarmowych i mogą szkodzić zdrowiu ludzkiemu i środowisku. Celem dzisiejszego wniosku jest wyeliminowanie lub zminimalizowanie emisji TZO z odpadów. Choć TZO nie są już stosowane do produkcji, nadal można je znaleźć w odpadach pochodzących z niektórych produktów np. wodoodpornych materiałów włókienniczych, mebli, tworzyw sztucznych i sprzętu elektronicznego.

W dzisiejszym wniosku Komisja proponuje wprowadzenie rygorystycznych limitów dla następujących trzech substancji lub grup substancji w odpadach:

- kwasu perfluorooktanowego (PFOA) oraz jego soli i powiązanych związków – występują one w wodoodpornych materiałach włókienniczych i piankach gaśniczych;
- dikofolu – pestycyd niegdyś stosowany w rolnictwie;
- pentachlorofenolu, jego soli i estrów – występują one w impregnowanym drewnie i tkaninach.

Ponadto Komisja proponuje zaostrzenie limitów w odpadach dla pięciu kolejnych substancji lub grup substancji, które już podlegają regulacji.

Wniosek jest ważnym krokiem w kierunku przejścia na gospodarkę o bardziej zamkniętym obiegu, zapowiedzianej w planie działania UE dotyczącym gospodarki o obiegu zamkniętym. Przyczyni się on do realizacji planu działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń w ramach Europejskiego Zielonego Ładu oraz strategii w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności wraz z działaniami dotyczącymi tzw. „wiecznych chemikaliów”, czyli substancji per- i polifluoroalkilowych (PFAS).

Kontekst

Dzisiejszy wniosek zmienia załączniki do rozporządzenia dotyczącego trwałych zanieczyszczeń organicznych. Rozporządzenie o TZO (rozporządzenie (UE) 2019/1021 dotyczące trwałych zanieczyszczeń organicznych) realizuje międzynarodowe zobowiązania Unii Europejskiej wynikające z konwencji sztokholmskiej i protokołu EKG ONZ dotyczącego TZO.

Zgodnie z rozporządzeniem, odpadami zawierającymi TZO należy zarządzać w sposób racjonalny ekologicznie, aby ograniczyć wpływ na zdrowie ludzi i środowisko do minimum. Emisje TZO do powietrza, wody i gleby, należy ograniczać, a w końcu całkiem je wyeliminować. Należy również ograniczyć do minimum uwalnianie substancji toksycznych do środowiska. Powstałe materiały wtórne powinny być zawsze bezpieczne i w miarę możliwości wolne od substancji toksycznych. TZO muszą zostać wyeliminowane lub nieodwracalnie przekształcone w przypadku unieszkodliwiania odpadów zawierających TZO powyżej określonych pułapów.