Komisja Europejska przedstawiła swoją strategię na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności wraz z planem działania składającym się z 82 inicjatyw, który będzie ukierunkowywał prace w ciągu najbliższych czterech lat. Strategia ta stanowi podstawę transformacji ekologicznej i cyfrowej oraz zwiększenia odporności unijnego systemu transportu na przyszłe kryzysy. Jak wskazano w Europejskim Zielonym Ładzie dzięki inteligentnemu, konkurencyjnemu, bezpiecznemu, dostępnemu i przystępnemu cenowo systemowi transportu emisje zmniejszą się o 90 proc. do 2050 r.

Frans Timmermans, wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw Europejskiego Zielonego Ładu, powiedział: Jeśli mamy osiągnąć nasze cele klimatyczne, emisje z sektora transportu muszą wykazywać wyraźną tendencję spadkową. Przyjęta dziś strategia doprowadzi do zmiany sposobu przemieszczania się ludzi i transportu towarów w Europie oraz ułatwi łączenie różnych rodzajów transportu w ramach jednej podróży. Wyznaczyliśmy ambitne cele dla całego systemu transportu, aby zapewnić zrównoważoną, inteligentną i odporną odbudowę po kryzysie związanym z COVID-19.

Komisarz ds. transportu Adina Vălean powiedziała: Transport, który zapewnia sieć połączeń między obywatelami i przedsiębiorstwami, jest istotny dla nas wszystkich. Technologie cyfrowe mogą zrewolucjonizować sposób, w jaki się przemieszczamy, dzięki czemu transport stanie się inteligentniejszy, wydajniejszy, a także bardziej przyjazny dla środowiska. Musimy stworzyć stabilne ramy, które ułatwią przedsiębiorstwom konieczne w nadchodzących dziesięcioleciach ekologiczne inwestycje. Dzięki wdrożeniu tej strategii stworzymy bardziej wydajny i odporny system transportu, który zmierza do ograniczenia emisji zgodnie z celami Europejskiego Zielonego Ładu.

Etapy działań na rzecz inteligentnej i zrównoważonej przyszłości

Wszystkie rodzaje transportu muszą stać się bardziej zrównoważone, a ekologiczne alternatywy powszechnie dostępne. Należy też wprowadzić odpowiednie zachęty do wdrażania transformacji. Konkretnie zdefiniowane etapy pozwolą kierować europejski system transportu ku inteligentnej i zrównoważonej przyszłości:

do 2030 r.:

• na europejskich drogach użytkowanych będzie co najmniej 30 mln bezemisyjnych samochodów
• 100 europejskich miast będzie neutralnych dla klimatu
• kolejowe przewozy ekspresowe w całej Europie podwoją się
• planowane podróże zbiorowe o zasięgu poniżej 500 km powinny być neutralne pod względem emisji dwutlenku węgla
• zautomatyzowany transport zostanie wprowadzony na dużą skalę
• bezemisyjne statki morskie będą gotowe do wprowadzenia na rynek

do 2035 r.:

• duże bezemisyjne samoloty będą gotowe do wprowadzenia na rynek

do 2050 r.:

• prawie wszystkie samochody osobowe, furgonetki, autobusy, a także nowe pojazdy ciężarowe będą bezemisyjne
• kolejowy ruch towarowy podwoi się
• w pełni operacyjna stanie się multimodalna transeuropejska sieć transportowa (TEN-T) na rzecz zrównoważonego i inteligentnego transportu z szybkimi połączeniami.

10 kluczowych obszarów działania na rzecz urzeczywistnienia wizji

Aby zrealizować zakładane cele, w strategii określono łącznie 82 inicjatywy w 10 kluczowych obszarach działania („inicjatywy przewodnie”), z których każda obejmuje konkretne działania.

Zrównoważony

Zrównoważony transport oznacza w praktyce:

• upowszechnienie bezemisyjnych pojazdów, statków i samolotów, odnawialnych źródeł energii, paliw niskoemisyjnych i powiązanej infrastruktury – na przykład poprzez zainstalowanie 3 mln publicznych punktów ładowania do 2030 r.
• tworzenie zeroemisyjnych lotnisk i portów – na przykład poprzez nowe inicjatywy promujące zrównoważone paliwa lotnicze i morskie
• działania na rzecz zdrowszego i bardziej zrównoważonego transportu międzymiastowego i miejskiego – na przykład poprzez podwojenie ekspresowych przewozów kolejowych i rozwój dodatkowej infrastruktury rowerowej w ciągu najbliższych 10 lat
• wspieranie ekologicznego transportu towarowego – na przykład poprzez podwojenie kolejowego ruchu towarowego do 2050 r.
• ustalanie opłat za emisję gazów cieplarnianych i zapewnianie lepszych zachęt dla użytkowników – na przykład poprzez stosowanie kompleksowego zestawu środków mających na celu zapewnienie uczciwego i efektywnego systemu opłat w całym transporcie.

Inteligentny

Innowacje i cyfryzacja będą kształtować sposób przemieszczania się pasażerów i towarów w przyszłości, o ile stworzone zostaną odpowiednie warunki. Strategia przewiduje:

• urzeczywistnienie multimodalnego, opartego na sieci i zautomatyzowanego transportu – na przykład poprzez umożliwienie pasażerom zakupu biletów na podróże multimodalne i zapewnienie możliwości płynnej zmiany rodzajów transportu w przewozie towarów
• pobudzanie innowacji oraz wykorzystywania danych i sztucznej inteligencji na rzecz bardziej inteligentnego transportu – na przykład poprzez wspieranie wdrażania dronów i bezzałogowych statków powietrznych oraz dalsze działania na rzecz stworzenia europejskiej wspólnej przestrzeni danych dotyczących mobilności.

Odporny

Transport jest jednym z sektorów najbardziej dotkniętych pandemią COVID-19, a wiele przedsiębiorstw w tym sektorze doświadcza ogromnych trudności operacyjnych i finansowych. Komisja zobowiązuje się zatem do:

• wzmocnienia jednolitego rynku – na przykład poprzez intensyfikację wysiłków i inwestycji na rzecz ukończenia transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T) do 2030 r. oraz wspieranie sektora transportu w skutecznej odbudowie dzięki zwiększonym inwestycjom, zarówno publicznym, jak i prywatnym, w modernizację flot we wszystkich rodzajach transportu
• urzeczywistnienia sprawiedliwego transportu dostępnego dla wszystkich – na przykład przez zapewnienie, aby nowy transport był przystępny cenowo i dostępny we wszystkich regionach i dla wszystkich pasażerów, w tym pasażerów o ograniczonej możliwości poruszania się, jak również zwiększenie atrakcyjności sektora dla pracowników
• zwiększenia bezpieczeństwa i ochrony wszystkich rodzajów transportu, w tym poprzez zmniejszenie liczby ofiar śmiertelnych niemal do zera do 2050 r.

Kontekst

Ponieważ transport wnosi około 5 proc. unijnego PKB i zatrudnia ponad 10 mln osób w Europie, system transportu ma kluczowe znaczenie dla europejskich przedsiębiorstw i globalnych łańcuchów dostaw. Jednocześnie transport naraża nasze społeczeństwa na koszty: emisje gazów cieplarnianych i zanieczyszczenia, hałas, wypadki drogowe i zagęszczenie ruchu. Obecnie emisje z transportu odpowiadają za około jedną czwartą łącznych emisji gazów cieplarnianych w UE.

Ten impuls do przekształcenia transportu pojawia się w czasach, gdy cały sektor nadal doświadcza skutków koronawirusa. Dzięki zwiększonym inwestycjom publicznym i prywatnym w modernizację i większą ekologiczność naszych flot i infrastruktury, a także poprzez wzmocnienie jednolitego rynku, mamy obecnie historyczną szansę na uczynienie transportu europejskiego nie tylko bardziej zrównoważonym, ale również bardziej konkurencyjnym w skali globalnej i bardziej odpornym na wszelkie przyszłe wstrząsy.

Zmiany te nie powinny jednak pozostawiać nikogo w tyle: zasadnicze znaczenie ma to, by transport był dostępny i przystępny cenowo dla wszystkich, aby regiony wiejskie i oddalone pozostały skomunikowane, a sektor transportu zapewniał dobre warunki socjalne i oferował atrakcyjne miejsca pracy.