Komisja przyznaje ponad 3,6 mld euro na 41 zakrojonych na szeroka skalę projektów w zakresie czystych technologii, które mają być finansowane z unijnego funduszu innowacyjnego.

Projekty te, koncentrujące się na planie REPowerEU i stopniowym wycofywaniu z Europy importu rosyjskich paliw kopalnych, obejmują szeroki zakres sektorów przemysłu, takich jak cement, stal, zaawansowane biopaliwa, zrównoważone paliwa lotnicze, energia wiatrowa i słoneczna oraz wodór odnawialny i jego pochodne. Finansowanie przyczyni się do ekologizacji istotnych sektorów gospodarki europejskiej, w szczególności tych, w których trudno jest obniżyć emisyjność.

Wybrane projekty są zlokalizowane w 15 państwach członkowskich UE: Austrii, Belgii, Chorwacji, Czechach, Danii, Finlandii, Francji, Hiszpanii, Holandii, Grecji, Irlandii, Niemczech, Włoszech, Portugalii i Szwecji oraz w Norwegii. Wszystkie wspierane projekty wejdą w życie przed 2030 r. i będą mogły zapobiec emisji 221 mln ton CO2 w ciągu pierwszych 10 lat ich funkcjonowania.

41 projektów wybrano w następstwie trzeciego zaproszenia do składania wniosków dotyczących projektów na dużą skalę, obejmujących cztery tematy: „ogólne” obniżenie emisyjności, „elektryfikacja przemysłu i wodór”, „produkcja z wykorzystaniem czystych technologii”, oraz „projekty pilotażowej średniej wielkości”.

Projekty w skrócie

• Temat „ogólny” dotyczący dekarbonizacji: osiem projektów o wartości 1,4 mld euro

Obejmują one trzy projekty rafinerii i pięć projektów w sektorze cementu i wapna. Zlokalizowane są w Belgii, Chorwacji, Grecji, Holandii, Niemczech, Portugalii i Szwecji.

• Temat „elektryfikacja przemysłu i wodór”: 13 projektów o wartości 1,2 mld euro

Obejmują one sześć projektów dotyczących produkcji wodoru odnawialnego oraz siedem projektów dotyczących wykorzystania wodoru w różnych sektorach: przemyśle chemicznym, rafineriach i sektorze stali. Projekty są zlokalizowane w Austrii, Belgii, Hiszpanii, Holandii, Francji, Niemczech, Portugalii, Szwecji i Norwegii.

• Temat „produkcja z wykorzystaniem czystych technologii”: 11 projektów o wartości 800 mln euro

Obejmują one cztery projekty dotyczące produkcji elektrolizerów, cztery projekty dotyczące baterii (w tym recyklingu) oraz trzy projekty dotyczące paneli i modułów fotowoltaicznych, zlokalizowanych w Belgii, Danii, Hiszpanii, Finlandii, Niemczech, Szwecji i Norwegii.

• Temat „projekty pilotażowe średniej wielkości”: 9 projektów o wartości 250 mln euro

Obejmują one dwa projekty dotyczące energii wiatrowej, dwa dotyczące energii mórz i oceanów, dwa dotyczące chemikaliów oraz projekty w sektorze szklarskim, dotyczące wychwytywania dwutlenku węgla i e-paliw. Projekty są zlokalizowane w Czechach, Danii, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Francji, Niemczech, Włoszech i Norwegii.

Wybrane projekty zostały ocenione przez niezależnych ekspertów na podstawie pięciu kryteriów wyboru: zdolności do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w porównaniu z tradycyjnymi technologiami, poziomu innowacyjności, dojrzałości operacyjnej, finansowej i technicznej, skalowalności oraz opłacalności. Oprócz 41 projektów, które otrzymały dziś finansowanie, inne obiecujące, ale niewystarczająco zaawansowane projekty otrzymają od Europejskiego Banku Inwestycyjnego pomoc w zakresie ich opracowywania. Lista tych projektów zostanie ogłoszona w czwartym kwartale 2023 r. Pod koniec roku Komisja ogłosi kolejne zaproszenie do składania wniosków dotyczących dużych projektów w ramach funduszu innowacyjnego o zwiększonym budżecie w wysokości 4 mld euro.

Kontekst

Fundusz innowacyjny unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji jest jednym z największych na świecie programów finansowania wdrażania innowacyjnych technologii o zerowej emisji netto. Jest on jednym z kluczowych narzędzi planu przemysłowego Europejskiego Zielonego Ładu.  Finansowany z dochodów z aukcji uprawnień do emisji w ramach unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS), fundusz zorganizował już dwa zaproszenia do składania wniosków dotyczących projektów o dużej skali, przyznając dotacje o wartości 1,1 mld euro i 1,8 mld euro w formie dotacji na 7 i 16 projektów.

Fundusz innowacyjny, którego dochody szacuje się obecnie na około 40 mld euro do 2030r., ma pomóc przedsiębiorstwom inwestować w czystą energię i wprowadzać na rynek technologie, które mogą obniżyć emisyjność europejskiego przemysłu, przy jednoczesnym wspieraniu jego konkurencyjności. Dotacje są przyznawane w celu pokrycia różnicy w kosztach między takimi innowacyjnymi technologiami a technologiami konwencjonalnymi. Fundusz innowacyjny przyznaje dotacje w drodze regularnych zaproszeń do składania wniosków oraz w przyszłości w drodze przetargów konkurencyjnych (aukcji).

W 2023 r. zmiana dyrektywy w sprawie unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji wzmocniła fundusz innowacyjny, aby torować drogę działaniom w dziedzinie czystych technologii i dawać przykład na arenie międzynarodowej, przyczyniając się do realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu poprzez zwiększenie jego budżetu i wprowadzenie nowych narzędzi aukcyjnych. Jak zapowiedziano w planie REPowerEU, projekty w ramach tego zaproszenia zapewnią dalsze wsparcie na rzecz stopniowego wycofywania się UE z importu rosyjskich paliw kopalnych.

Fundusz innowacyjny jest wdrażany przez Europejską Agencję Wykonawczą ds. Klimatu, Infrastruktury i Środowiska (CINEA), natomiast Europejski Bank Inwestycyjny zapewnia pomoc w opracowywaniu obiecujących projektów, które nie są dostatecznie dojrzałe by podlegać finansowaniu przez fundusz innowacyjny.

W odpowiedzi na to zaproszenie do składania projektów złożono 239 wniosków. Około 196 kwalifikowało się do udziału i oceny. Ponad 40 proc. kwalifikowalnych projektów przekroczyło wszystkie progi oceny i można by rozważyć przyznanie im „pieczęci suwerenności”, nowego unijnego znaku jakości nadawanego wysokiej jakości projektom przyczyniającym się do realizacji celów Platformy Strategicznych Technologii dla Europy (STEP).