Komisja Europejska i Europejski Bank Inwestycyjny ogłosiły, że z funduszu modernizacyjnego wypłacono 3,66 mld euro na wsparcie 34 projektów związanych z energią w dziewięciu państwach członkowskich UE.

Inwestycje te będą wspierać modernizację systemów energetycznych w UE. Zmniejszą one emisje gazów cieplarnianych w sektorach energii, przemysłu i transportu oraz poprawią efektywność energetyczną. Projekty te pomogą państwom członkowskim będącym beneficjentami w osiągnięciu ich celów w zakresie klimatu i energii.  Wzmocnią one również konkurencyjność przemysłową UE poprzez wspieranie nowoczesnej, wydajnej i odpornej infrastruktury energetycznej, wspieranie innowacji i pomoc w ograniczaniu importu paliw kopalnych do UE. 

Jest to największa jak dotąd wypłata z funduszu modernizacyjnego, finansowana z dochodów z unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS), dzięki czemu łączna kwota wypłaconych środków wynosi 19,1 mld euro od stycznia 2021 r. Beneficjentami dzisiejszej wypłaty są Chorwacja (170 mln EUR), Czechy (1,05 mld EUR), Grecja (113,6 mln EUR), Węgry (181,3 mln EUR), Łotwa (40 mln EUR), Litwa (37 mln EUR), Polska (1,33 mld EUR), Rumunia (712,3 mln EUR) i Słowenia (19,7 mln EUR). Runda ta obejmuje pierwsze inwestycje w Grecji, która w styczniu 2024 r. stała się beneficjentem funduszu modernizacyjnego. 

34 wspierane projekty koncentrują się na wytwarzaniu energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, wykorzystaniu i wdrażaniu odnawialnych źródeł energii, modernizacji sieci energetycznych i efektywności energetycznej. Przykłady obejmują:  

• wsparcie produkcji i wykorzystania ciepła z odnawialnych źródeł energii oraz efektywności energetycznej w systemach ogrzewania i chłodzenia w Chorwacji; 

• inwestycje w zdolności magazynowania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych w Czechach; 

• zastąpienie miejskich autobusów z silnikiem wysokoprężnym nowymi miejskimi autobusami elektrycznymi w Grecji; 

• poprawa efektywności energetycznej budynków publicznych na Węgrzech; 

• zwiększenie przepustowości sieci elektroenergetycznej na Łotwie; 

• inwestycje w duże zdolności magazynowania energii na Litwie; 

• opracowanie programu czystego powietrza wspierającego poprawę efektywności energetycznej i wymianę źródeł ciepła w domach jednorodzinnych w Polsce; 

• zwiększenie efektywności energetycznej w instalacjach objętych EU ETS w Rumunii; 

• modernizacja i rozwój sieci przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej w celu ułatwienia integracji odnawialnych źródeł energii w Słowenii.  

Kontekst

Fundusz modernizacyjny, finansowany z dochodów ze sprzedaży na aukcji uprawnień do emisji w ramach EU ETS, ma na celu wspieranie 13 państw UE o niższych dochodach (o produkcie krajowym brutto na mieszkańca poniżej 75 % średniej unijnej w latach 2016–2018) w ich transformacji w kierunku neutralności klimatycznej. Państwa członkowskie będące beneficjentami to Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Węgry, Łotwa, Litwa, Polska, Rumunia i Słowacja, a także Grecja, Portugalia i Słowenia, które kwalifikują się do wsparcia od stycznia 2024 r. na podstawie zmienionej dyrektywy w sprawie EU ETS. 

Fundusz modernizacyjny wspiera inwestycje w wytwarzanie i wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych, efektywność energetyczną, magazynowanie energii, modernizację sieci energetycznych, w tym systemów ciepłowniczych, rurociągów i sieci, oraz sprawiedliwą transformację w regionach zależnych od węgla. Fundusz uzupełnia inne instrumenty UE, takie jak polityka spójności, Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności  oraz Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Uruchamia on znaczne zasoby, które mogą pomóc kwalifikującym się krajom we wspieraniu inwestycji zgodnie z planem REPowerEU i pakietem „Gotowi na 55”.  Działa pod nadzorem  krajów beneficjentów w ścisłej współpracy z Komisją Europejską i Europejskim Bankiem Inwestycyjnym.   

Kolejne terminy składania przez państwa członkowskie UE wniosków inwestycyjnych dotyczących wsparcia z funduszu modernizacyjnego to 12 sierpnia 2025 r. w przypadku wniosków niepriorytetowych i 9 września 2025 r. w przypadku wniosków priorytetowych. Inwestycje priorytetowe koncentrują się na modernizacji systemów energetycznych, ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych w energetyce, przemyśle i transporcie oraz poprawie efektywności energetycznej wymienionych w dyrektywie w sprawie EU ETS. Wszystkie inne inwestycje kwalifikujące się do funduszu modernizacyjnego uznaje się za inwestycje niepriorytetowe podlegające dodatkowej kontroli.