Komisja Europejska podjęła dziś decyzję o utworzeniu w ramach rescEU strategicznych zapasów środków medycznych, takich jak respiratory i maski ochronne, aby pomóc państwom UE w walce z pandemią COVID-19.

Przewodnicząca Ursula von der Leyen powiedziała: Tworząc po raz pierwszy w historii wspólne europejskie nadzwyczajne zapasy środków medycznych, działamy w duchu unijnej solidarności. Przyniosą one korzyści wszystkim państwom członkowskim i wszystkim obywatelom Unii. Jedyne, co możemy teraz robić, to pomagać sobie nawzajem.

Artykuły medyczne wchodzące w skład zapasów obejmą m.in.:

• sprzęt medyczny do intensywnej terapii, np. respiratory,
• środki ochrony indywidualnej, np. maski wielokrotnego użytku,
• szczepionki i środki lecznicze,
• wyposażenie laboratoryjne.

Komisarz ds. zarządzania kryzysowego Janez Lenarčič powiedział: UE podejmuje działania, aby zaopatrzyć państwa członkowskie w większą ilość sprzętu. Tworzymy zapasy rescEU w celu szybkiego uzyskania wyposażenia niezbędnego do walki z koronawirusem. Będzie ono wykorzystane do wsparcia państw członkowskich zmagających się z niedoborami sprzętu potrzebnego do leczenia zakażonych pacjentów, do ochrony pracowników służby zdrowia i do spowolnienia tempa rozprzestrzeniania się wirusa. Planujemy niezwłocznie podjąć niezbędne działania.

Jak wygląda zarządzanie zapasami rescEU?

• Zapasy będą przechowywane przez jedno lub kilka państw członkowskich. Państwa te będą odpowiedzialne za zamówienia środków medycznych.
• Koszty 90 proc. zapasów sfinansuje Komisja. Ich dystrybucją zarządzać będzie Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego, które dopilnuje, aby trafiły one tam, gdzie są najbardziej potrzebne.
• Początkowy budżet UE przeznaczony na zapasy wynosi 50 mln euro, z czego 40 mln euro to fundusze uruchomione pod warunkiem zatwierdzenia przez władze budżetowe.

Ponadto w ramach umowy w sprawie wspólnych zamówień państwa członkowskie nabywają obecnie środki ochrony indywidualnej, respiratory i artykuły niezbędne do przeprowadzania testów na koronawirusa. Skoordynowane podejście daje państwom członkowskim silną pozycję w negocjacjach z sektorem w sprawie dostępności i cen produktów leczniczych.

Dalsze działania

Gdy środek ustawodawczy wejdzie w życie w piątek 20 marca, państwo członkowskie, które zechce przechowywać na swoim terytorium zapasy rescEU, będzie mogło złożyć wniosek o dotację bezpośrednią od Komisji Europejskiej. Dotacja bezpośrednia obejmuje 90 proc. kosztów zapasów, natomiast pozostałe 10 proc. pokrywa państwo członkowskie.

Kontekst

rescEU stanowi część Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności, który służy zacieśnianiu współpracy między uczestniczącymi państwami w zakresie ochrony ludności celem skuteczniejszego zapobiegania katastrofom oraz gotowości i reagowania na nie. Wniosek Komisji wprowadza zmiany do objętej Unijnym Mechanizmem Ochrony Ludności rezerwy zasobów rescEU, w której skład wchodzą już samoloty i helikoptery gaśnicze. Dzięki temu mechanizmowi Komisja Europejska odgrywa kluczową rolę w koordynowaniu działań w reakcji na klęski żywiołowe i katastrofy w Europie i poza nią.

W przypadku gdy skala sytuacji nadzwyczajnej przekracza zdolności reagowania danego kraju, może on zwrócić się o pomoc za pośrednictwem mechanizmu.

Dotychczas przystąpiły do niego wszystkie państwa członkowskie UE, jak również Islandia, Norwegia, Serbia, Macedonia Północna, Czarnogóra i Turcja. Od chwili powstania w 2001 r. Unijny Mechanizm Ochrony Ludności odpowiedział na ponad 330 wniosków o pomoc w UE i poza nią.