Wzajemnie połączone i stabilne sieci energetyczne są podstawą wewnętrznego rynku energii w UE i mają kluczowe znaczenie dla umożliwienia zielonej transformacji.

Aby przyczynić się do realizacji Europejskiego Zielonego Ładu, Komisja proponuje dziś plan działania, aby zapewnić bardziej efektywne funkcjonowanie naszych sieci elektroenergetycznych oraz ich dalsze i szybsze wprowadzanie. Komisja wdrożyła już wspierające ramy prawne na potrzeby wprowadzania sieci elektroenergetycznych w całej Europie. Dzięki pełnej integracji rynków UE zmodernizowana sieć infrastruktury zapewni obywatelom i przedsiębiorstwom możliwość korzystania z tańszej i czystszej energii.

Oczekuje się, że do 2030 r. zużycie energii elektrycznej w UE wzrośnie o około 60 proc. Sieci będą musiały obsługiwać bardziej cyfrowy, zdecentralizowany i elastyczny system, w którym miliony dachowych paneli słonecznych, pomp ciepła i lokalnych społeczności energetycznych współdzielą swoje zasoby, który obejmuje coraz więcej morskich odnawialnych źródeł energii i więcej pojazdów elektrycznych do ładowania oraz z którym wiążą się rosnące potrzeby w zakresie produkcji wodoru. Z uwagi na to, że 40 proc. naszych sieci dystrybucyjnych ma już ponad 40 lat, a transgraniczne zdolności przesyłowe mają się podwoić do 2030 r., konieczne są inwestycje o wartości 584 mld euro.

Plan działania służący wyeliminowaniu brakujących ogniw w procesie przechodzenia na czystą energię

Proponowany plan działania ma na celu sprostanie głównym wyzwaniom związanym z rozwojem, cyfryzacją i lepszym wykorzystaniem unijnych elektroenergetycznych sieci przesyłowych i dystrybucyjnych. Określono w nim konkretne i dostosowane do potrzeb działania, które pomogą odblokować inwestycje niezbędne do modernizacji europejskich sieci elektroenergetycznych. Działania te skupiają się na wdrażaniu i szybkiej realizacji z myślą o osiągnięciu naszych celów na 2030 r.:

• przyspieszenie realizacji projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania i przygotowanie nowych projektów dzięki ukierunkowaniu politycznemu, wzmocnionemu monitorowaniu i większej liczbie wniosków;
• poprawa długoterminowego planowania sieci w celu uwzględnienia w systemie energetycznym większej ilości odnawialnych źródeł energii i zapotrzebowania na energię ze strony m.in. pojazdów elektrycznych i pomp ciepła, w tym wodoru, poprzez ukierunkowywanie pracy operatorów systemów oraz krajowych organów regulacyjnych;
• wprowadzenie zachęt regulacyjnych poprzez wytyczne dotyczące wyprzedzających, przyszłościowych inwestycji oraz transgranicznego podziału kosztów projektów morskich;
• zachęcanie do lepszego korzystania z sieci dzięki większej przejrzystości i lepszym taryfom sieciowym na rzecz inteligentnych sieci, wydajności oraz innowacyjnych technologii i rozwiązań poprzez wspieranie współpracy między operatorami systemów i zaleceń Agencji ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER);
• poprawa dostępu do finansowania projektów dotyczących sieci poprzez lepsze upublicznienie możliwości oferowanych przez unijne programy finansowania, szczególnie w odniesieniu do inteligentnych sieci energetycznych i modernizacji sieci dystrybucyjnych;
• stymulowanie szybszego wydawania zezwoleń na wdrażanie sieci energetycznych poprzez zapewnienie wsparcia technicznego dla organów i wytycznych dotyczących większego zaangażowania zainteresowanych stron i społeczności;
• poprawa i zabezpieczenie łańcuchów dostaw sieci, w tym poprzez harmonizację wymogów przemysłowych w zakresie produkcji w odniesieniu do wytwarzania i przyłączenia odbioru.

Kontekst

UE dysponuje jedną z najbardziej rozległych i odpornych sieci na świecie, dostarczającą energię elektryczną milionom obywateli. Nasze bardzo dobrze ze sobą połączone rynki energii okazały się ważnym atutem w kontekście zapewnienia stabilnych dostaw energii podczas kryzysu energetycznego. W drodze zmienionego rozporządzenia TEN-E, zmienionej dyrektywy w sprawie energii odnawialnej oraz wniosków dotyczących aktu w sprawie przemysłu neutralnego emisyjnie i zreformowanej struktury rynku energii elektrycznej UE ustanowiła ramy prawne wspierające wprowadzanie sieci.

Aby osiągnąć cel określony w planie REPowerEU, jakim jest zaprzestanie importu rosyjskich paliw kopalnych, oraz niedawno uzgodniony cel uzyskania do 2030 r. udziału energii ze źródeł odnawialnych na poziomie 42,5 proc., przy dążeniu do osiągnięcia 45 proc., UE potrzebuje zmodernizowanych sieci i wzmocnionej infrastruktury energetycznej. Unijny plan działania na rzecz sieci został ogłoszony w Europejskim planie działania na rzecz energii wiatrowej, który Komisja przedłożyła w zeszłym miesiącu. Jest on następstwem pierwszego forum wysokiego szczebla dotyczącego sieci elektroenergetycznych, którego gospodarzem była europejska sieć operatorów systemów przesyłowych energii elektrycznej (ENTSO-E) i które odbyło się we wrześniu pod patronatem Komisji Europejskiej. 

Razem z dzisiejszym planem działania przedstawiono wybór kluczowych transgranicznych projektów infrastrukturalnych w dziedzinie energii na potrzeby pierwszej unijnej listy projektów będących przedmiotem wspólnego i wzajemnego zainteresowania, które pomogą dostosować infrastrukturę energetyczną UE do jej celów klimatycznych. Towarzyszy mu również pakt na rzecz zaangażowania, aby zapewnić szerokie zaangażowanie zainteresowanych stron w rozwój sieci.