Zgodnie z zapowiedzią zawartą w strategii „Od pola do stołu” – programie działań na rzecz zrównoważonego rolnictwa i produkcji żywności w ramach Europejskiego Zielonego Ładu – Komisja zaproponowała dziś 8 grudnia 2023 roku największą od 20 lat reformę unijnych przepisów dotyczących dobrostanu zwierząt podczas transportu.

Komisja proponuje również, po raz pierwszy w historii, nowe przepisy unijne dotyczące dobrostanu i identyfikowalności psów i kotów, które są hodowane, utrzymywane i sprzedawane jako zwierzęta domowe i do celów gospodarczych.

Pakiet obejmuje gruntowną nowelizację obecnie obowiązujących unijnych przepisów regulujących transport zwierząt, która wpłynie na poprawę dobrostanu 1,6 mld zwierząt transportowanych co roku na terytorium UE i wywożonych z UE. Nowe przepisy uwzględniają najnowszą wiedzę naukową oraz rozwój technologiczny.

Nowe przepisy dotyczące dobrostanu i identyfikowalności psów i kotów po raz pierwszy w historii ustanowią jednolite unijne normy dotyczące hodowli i utrzymywania psów i kotów oraz postępowania z nimi w zakładach hodowli, sklepach zoologicznych i schroniskach. Ulepszony zostanie również system identyfikowalności psów i kotów dzięki obowiązkowej identyfikacji i rejestracji w krajowych bazach danych, co ma służyć zwalczaniu nielegalnego handlu i lepszej kontroli dobrostanu zwierząt w hodowlach.

Komisja zaproponowała dziś również odpowiedź na europejską inicjatywę obywatelską „Europa wolna od futer”, która wzywa do wprowadzenia zakazu hodowli zwierząt futerkowych i sprzedaży produktów zawierających futro zwierzęce na jednolitym rynku. Komisja z zadowoleniem przyjmuje przedmiotową inicjatywę i przyznaje, że kwestia dobrostanu zwierząt budzi głębokie zaniepokojenie europejskich obywateli.

Lepsze przepisy dotyczące transportu zwierząt

Obowiązujące przepisy UE dotyczące transportu zwierząt mają 20 lat. Nie uwzględniają one już obecnych realiów, najnowszych ustaleń i zaleceń naukowców, celów zrównoważonego rozwoju ani uzasadnionych obaw obywateli, jeśli chodzi o dobrostan zwierząt. Dzisiejszy wniosek legislacyjny koncentruje się zatem na istotnych obszarach, które mają zasadnicze znaczenie dla poprawy dobrostanu zwierząt podczas transportu:

Skróceniu ulegnie czas przewozu, a w przypadku długich tras wymagane będą przerwy, podczas których należy wyprowadzić zwierzęta z pojazdu, zapewnić im odpoczynek, nakarmić i napoić. Szczególne zasady dotyczyć będą zwierząt przeznaczonych do uboju oraz zwierząt wrażliwych, takich jak nieodsadzone cielęta i zwierzęta ciężarne.
Minimalna dopuszczalna przestrzeń przeznaczona dla różnych zwierząt zostanie zwiększona i dostosowana do poszczególnych gatunków.
Transport w ekstremalnych temperaturach będzie podlegał rygorystycznym ograniczeniom, np. jeżeli temperatura przekroczy 30 stopni, możliwy będzie jedynie transport nocny. Ponadto gdy temperatura spadnie poniżej 0 stopni, pojazdy drogowe muszą być zakryte, a część, w której znajdują się zwierzęta, powinna mieć regulowaną temperaturę w celu ochrony zwierząt przed wiatrem i chłodem podczas podróży. Jeżeli temperatura spadnie poniżej -5 stopni, poza powyższymi środkami czas transportu nie może przekraczać 9 godzin.
Zaostrzone zostaną przepisy dotyczące eksportu żywych zwierząt z Unii, m.in. poprzez ściślejsze kontrole w państwach trzecich pozwalające sprawdzić, czy stosowane tam normy są równoważne normom obowiązującym w UE.
Zwiększymy wykorzystanie narzędzi cyfrowych, aby ułatwić egzekwowanie przepisów transportowych (np. pozycjonowanie pojazdów w czasie rzeczywistym, centralna baza danych).

Poprawa dobrostanu psów i kotów

W około 44 proc. gospodarstw domowych w UE trzyma się zwierzęta domowe. Handel psami i kotami znacznie wzrósł w ostatnich latach, osiągając roczną wartość 1,3 mld euro. Normy dobrostanu zwierząt obowiązujące dla podmiotów zajmujących się zawodowo hodowlą, utrzymywaniem i sprzedażą psów i kotów są jednak bardzo zróżnicowane w poszczególnych państwach członkowskich. Istnieją liczne dowody na stosowanie niespełniających norm praktyk i niewłaściwe traktowanie zwierząt.

Nastąpił również gwałtowny wzrost nielegalnego handlu psami i kotami, przyspieszony dodatkowo dzięki rosnącemu rynkowi internetowemu, który obecnie odpowiada za 60 proc. całkowitej wartości sprzedaży psów i kotów w UE. W opublikowanym dziś nowym sprawozdaniu potępiono skalę nielegalnego handlu psami i kotami oraz wskazano obecne luki w prawie, które umożliwiają taki handel.

Dzisiejszy wniosek nie zawiera nowych przepisów dla obywateli i właścicieli zwierząt domowych. Zawiera natomiast propozycję jednolitych przepisów unijnych dotyczących dobrostanu psów i kotów, które są hodowane lub utrzymywane w zakładach hodowli, sklepach zoologicznych i schroniskach:

- Po raz pierwszy w historii wprowadzone zostaną minimalne normy w odniesieniu do hodowli, utrzymywania, pielęgnacji i traktowania tych zwierząt w całej UE.
- Rygorystyczne wymogi w zakresie identyfikowalności obejmujące zautomatyzowane kontrole sprzedaży przez internet pomogą właściwym organom kontrolować hodowlę i sprzedaż psów i kotów, a nabywcom pozwolą sprawdzać prawidłowość identyfikacji i rejestracji tych zwierząt.
- Państwa członkowskie będą musiały oferować szkolenia osobom zajmującym się zwierzętami, a każda osoba kupująca psa lub kota będzie informowana o związanej z tym odpowiedzialności.
- Import psów i kotów będzie podlegał równoważnym normom dobrostanu.

Odpowiedź na europejską inicjatywę obywatelską „Europa wolna od futer”

Komisja odpowiedziała dziś również na europejską inicjatywę obywatelską. W inicjatywie „Europa wolna od futer” wzywa się Komisję do podjęcia działań w celu zakazania: (i) utrzymywania i zabijania zwierząt wyłącznie lub głównie w celu produkcji futra; oraz (ii) wprowadzania do obrotu w UE futer pochodzących od zwierząt utrzymywanych w warunkach fermowych oraz produktów zawierających takie futro. W inicjatywie poruszono istotne kwestie dotyczące ochrony zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska, które Komisja oceni zgodnie z podejściem „Jedno zdrowie” opartym na podstawowej zasadzie, że zdrowie ludzi, zdrowie zwierząt i dobry stan środowiska są ze sobą nierozerwalnie powiązane.

Komisja zleciła Europejskiemu Urzędowi ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) opracowanie opinii naukowej na temat dobrostanu zwierząt hodowanych na futro. Opierając się na tych informacjach naukowych oraz na ocenie skutków gospodarczych i społecznych, Komisja wypowie się w sprawie najbardziej odpowiednich działań.

Co dalej?

Oba wnioski ustawodawcze zostaną teraz przekazane Parlamentowi Europejskiemu i Radzie. Jeżeli chodzi o europejską inicjatywę obywatelską, EFSA rozpocznie ocenę naukową na podstawie wniosku Komisji, a do marca 2025 r. wyda opinię naukową.

Zgodnie z zapowiedziami zawartymi w strategii „Od pola do stołu” Komisja będzie również kontynuować prace przygotowawcze nad innymi wnioskami dotyczącymi dobrostanu zwierząt.