Komisja opublikowała wytyczne mające na celu zapewnienie bezpiecznego wznowienia w całej UE działalności w sektorze kultury i w sektorze kreatywnym. W czasie, gdy przyspieszają kampanie szczepień i poprawia się sytuacja epidemiologiczna, państwa członkowskie stopniowo otwierają instytucje kulturalne i przywracają działalność w dziedzinie kultury. Opublikowane dziś wytyczne mają na celu zapewnienie skoordynowanego podejścia, zgodnego ze szczególnymi uwarunkowaniami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi. Oczekuje się, że posłużą one krajom UE jako podstawa do opracowania i wdrożenia działań i protokołów, które obejmą bezpieczne wznowienie działalności oraz trwałą odbudowę sektora kultury i sektora kreatywnego.

Wiceprzewodniczący ds. promowania naszego europejskiego stylu życia Margaritis Schinas stwierdził: Kultura pomogła ludziom poradzić sobie ze skutkami izolacji i ograniczenia kontaktów międzyludzkich. Teraz to my musimy pomóc sektorowi kultury we wznowieniu działalności. Potrzebujemy skoordynowanych i dostosowanych do potrzeb działań w całej UE, aby umożliwić sektorowi kultury bezpieczne i stopniowe wznowienie działalności oraz lepsze przygotowanie się na przyszłe kryzysy. Sektor kultury i sektor kreatywny to atuty Europy i sektory ważne dla jej zrównoważonej odbudowy, dla większej odporności europejskiego społeczeństwa, a ogólniej rzecz ujmując – dla naszego europejskiego stylu życia.

Europejska komisarz do spraw innowacji, badań naukowych, kultury, edukacji i młodzieży Mariya Gabriel powiedziała: Sektor kultury oraz sektor kreatywny od samego początku pandemii bardzo ucierpiały. Jednocześnie kryzys uwydatnił ich znaczenie dla naszego społeczeństwa i naszej gospodarki. Wraz ze zwiększonym wskaźnikiem wyszczepienia następuje stopniowe znoszenie ograniczeń, między innymi w dziedzinie kultury. Celem wspomnianych wytycznych jest ułatwienie koordynacji działań państw członkowskich na szczeblu UE. Jednocześnie bezpieczne ponowne otwarcie środowiska kulturalnego powinno iść w parze z szeregiem działań mających na celu zapewnienie trwałej odbudowy i odporności całego sektora.

Wytyczne UE opierają się na wiedzy fachowej Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) oraz na rozmowach z Komitetem ds. Bezpieczeństwa Zdrowia. Uwzględniają one różne sytuacje epidemiologiczne w państwach członkowskich i ich ewolucję. Zawierają wskaźniki i kryteria (takie jak rozprzestrzenianie się wirusa, szczepienia, stosowanie środków ochronnych, wykorzystywanie testów i ustalanie kontaktów zakaźnych), które należy uwzględnić przy planowaniu wznowienia niektórych rodzajów działalności.

W wytycznych zaleca się w szczególności następujące działania i sposoby postępowania:

- zniesienie wszystkich ograniczeń powinno mieć charakter strategiczny i stopniowy, z ograniczoną na początku liczbą uczestników, tak aby można było ocenić sytuację epidemiologiczną;
- instytucje kulturalne powinny mieć plany działania zawierające szczegółowe protokoły działań w przypadku wykrycia przypadków COVID-19;
- wszystkim pracownikom instytucji kulturalnych należy udostępnić konkretne informacje lub doraźne szkolenia, aby zminimalizować ryzyko zakażenia;
- należy promować szczepienia osób pracujących w środowisku kulturalnym, aby zapewnić ochronę im i społeczeństwu;
- uczestnicy mogą zostać poproszeni o przedstawienie dowodu negatywnego wyniku testu na COVID-19, szczepienia lub diagnozy COVID-19 jako warunku wpuszczenia do danego obiektu. W zależności od lokalnego występowania różnych wariantów wymóg ten można rozszerzyć na osoby w pełni zaszczepione;
- placówki powinny dopilnować, aby dane kontaktowe publiczności były dostępne, na wypadek gdyby były potrzebne do ustalania kontaktów zakaźnych;
- obiekty kulturalne powinny wprowadzić ukierunkowane środki ochronne: ograniczenie w miarę możliwości kontaktów osobistych, czyste i dostępne urządzenia do mycia rąk, odpowiednia wentylacja i częste czyszczenie powierzchni. Ważnym środkiem uzupełniającym jest używanie masek przez uczestników.

Ponownemu otwarciu obiektów kultury powinien towarzyszyć szereg działań mających na celu zapewnienie trwałego wznowienia działalności całego sektora. Działania na szczeblu UE uzupełniają działania podejmowane przez państwa członkowskie oraz przez sektor kultury i sektor kreatywny.

Zachęca się państwa członkowskie do pełnego korzystania z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności w celu szeroko zakrojonego inwestowania w sektor kultury i sektor kreatywny i zwiększenia ich zdolności do dostosowywania się do nowych tendencji i do wychodzenia z kryzysu.

Komisja znacznie zwiększyła wsparcie finansowe dla sektora kultury i sektora kreatywnego, przeznaczając w latach 2021–2027 prawie 2,5 mld euro z programu „Kreatywna Europa” oraz blisko 2 mld euro z programu „Horyzont Europa” na projekty kulturalne, kreatywne i sprzyjające włączeniu społecznemu.

Jesienią 2021 r. Komisja opublikuje internetowy przewodnik dotyczący unijnego finansowania kultury, obejmujący wszystkie istniejące fundusze UE, z których mogą korzystać państwa członkowskie i sektor kultury.

Kontekst

Jak potwierdzono w rocznym sprawozdaniu dotyczącym jednolitego rynku za 2021 r., szeroko zakrojone ograniczenia wprowadzone od wybuchu pandemii COVID-19 w celu ochrony zdrowia obywateli doprowadziły do poważnych trudności gospodarczych dla dużej części sektora kultury i sektora kreatywnego, zwłaszcza w przypadku działalności opartej na obiektach i wizytach. Operatorzy kin w UE zgłaszają na przykład spadek sprzedaży biletów o 70 proc. w 2020 r., w salach muzycznych odnotowano spadek frekwencji o 76 proc. (64 proc. dochodów), a muzea straciły nawet 75–80 proc. dochodów (w popularnych regionach turystycznych). Można się spodziewać, że kryzys będzie miał trwały wpływ na cały łańcuch wartości, co wpłynie również na wysokość opłat licencyjnych dla autorów i wykonawców.

Od początku pandemii Komisja wprowadziła szereg środków w celu zaradzenia skutkom pandemii dla sektora kultury i sektora kreatywnego, uzupełniając i wspierając działania państw członkowskich. Środki te obejmują m.in. dodatkową elastyczność we wdrażaniu istniejących programów, ustanowienie tymczasowych ram środków pomocy państwa, a także dodatkowe finansowanie w 2020 r. w ramach programu „Kreatywna Europa” i Erasmus+. W maju 2020 r. Komisja uruchomiła również, we współpracy z sektorem kultury, specjalną platformę, Creatives Unite, aby pomóc artystom, wykonawcom i innym osobom pracującym w sektorze kultury i sektorze kreatywnym w dzieleniu się informacjami i inicjatywami w odpowiedzi na kryzys związany z koronawirusem oraz w wymianie pomysłów na trwałe wznowienie działalności.