Komisja przyjęła Nowy europejski plan na rzecz innowacji, który pozwoli Europie stanąć na czele nowej fali start-upów i innowacji w najbardziej zaawansowanych technologiach. 

Plan ten ułatwi rozwijanie i wprowadzanie na rynek nowych technologii, które pomogą nam sprostać najpilniejszym wyzwaniom społecznym. Ma on pozwolić Europie odgrywać na arenie światowej wiodącą rolę w dziedzinie innowacji. Chcemy by to właśnie w Europie największe talenty współpracowały z najlepszymi przedsiębiorstwami i by to właśnie tu kwitły innowacje w najbardziej zaawansowanych technologiach, owocując na całym kontynencie przełomowymi innowacyjnymi rozwiązaniami, które będą inspirować resztę świata.

Przodując w dziedzinie innowacji, w szczególności w ramach nowej fali innowacji w najbardziej zaawansowanych technologiach (innowacje typu „deep tech”), wymagających przełomowych badań i rozwoju oraz dużych inwestycji kapitałowych, Europa umocni swoją wiodącą rolę w kształtowaniu transformacji ekologicznej i cyfrowej. Innowacje w zaawansowanych technologiach wzmocnią wiodącą pozycję Europy w dziedzinie technologii i dostarczą innowacyjne rozwiązania, które pozwolą nam sprostać pilnym wyzwaniom społecznym, takim jak zmiana klimatu i zagrożenia cyberbezpieczeństwa. Innowacje te będą zapewne stymulować rozwój i przynosić korzyści we wszystkich sektorach, od energii ze źródeł odnawialnych po technologie w rolnictwie, od budownictwa po mobilność i zdrowie, co przyczyni się do rozwiązania problemu bezpieczeństwa żywnościowego, zmniejszenia zależności energetycznej, poprawy zdrowia Europejczyków i zwiększenia konkurencyjności naszych gospodarek. Poważne konsekwencje wywołanej przez Rosję wojny sprawiły, że kwestie te stały się jeszcze pilniejsze i doprowadziły do strategicznych zmian w polityce mających na celu zapewnienie dobrobytu i bezpieczeństwa UE.

Wypowiedź Margrethe Vestager, wiceprzewodniczącej wykonawczej do spraw Europy na miarę ery cyfrowej: Musimy wzmocnić nasze ekosystemy innowacji, aby rozwijać technologie ukierunkowane na człowieka. Nasz nowy plan na rzecz innowacji opiera się na istotnych działaniach w zakresie innowacji przeprowadzonych w ostatnich latach i pomoże nam przyspieszyć transformację cyfrową i ekologiczną. Jest on zakorzeniony w sferach cyfrowej, fizycznej i biologicznej i pozwoli nam lepiej poradzić sobie z pilnymi problemami, takimi jak przerwanie zależności od paliw kopalnych czy zabezpieczenie dostaw żywności w zrównoważony sposób.

Wypowiedź Marii Gabriel, komisarz ds. innowacji, badań naukowych, kultury, edukacji i młodzieży: Nowy europejski plan na rzecz innowacji zapewni innowatorom, start-upom i przedsiębiorstwom scale-up, zajęcie przez ich innowacyjne przedsiębiorstwa pozycji światowych liderów innowacji. Przez ponad rok prowadziliśmy konsultacje z zainteresowanymi stronami, takimi jak liderzy ekosystemów innowacji, start-upy, przedsiębiorstwa typu „jednorożec”, założycielki przedsiębiorstw, kobiety zaangażowane w kapitał wysokiego ryzyka, uniwersytety i przedsiębiorstwa. Razem uczynimy Europę światowym motorem innowacji i start-upów w dziedzinie najbardziej zaawansowanych technologii.

W oparciu o ducha przedsiębiorczości Europejczyków, naszą doskonałość naukową, siłę jednolitego rynku i społeczeństwa demokratyczne, Nowy plan na rzecz innowacji w szczególności:

• poprawi dostęp europejskich start-upów i przedsiębiorstw scale-up do finansowania, na przykład poprzez mobilizację niewykorzystanych źródeł kapitału prywatnego i uproszczenie zasad notowania na giełdzie;
• poprawi warunki, by umożliwić innowatorom eksperymentowanie z nowymi pomysłami w piaskownicach regulacyjnych;
• przyczyni się do stworzenia „regionalnych dolin innowacji”, które wzmocnią i lepiej połączą podmioty działające w dziedzinie innowacji w Europie, w tym w regionach słabiej rozwiniętych;
• pomoże przyciągnąć i zatrzymać talenty w Europie, na przykład poprzez wyszkolenie 1 mln talentów w dziedzinie najbardziej zaawansowanych technologii, zwiększenie wsparcia dla innowatorek oraz propagowanie innowacji w oparciu o opcje na akcje dla pracowników start-upów;
• poprawi ramy polityki poprzez jaśniejszą terminologię oraz lepsze wskaźniki i zbiory danych, a także poprzez wsparcie polityczne dla państw członkowskich.

W nowym europejskim planie na rzecz innowacji określono 25 specjalnych działań w ramach pięciu inicjatyw przewodnich:

• Finansowanie przedsiębiorstw scale-up zachęci inwestorów instytucjonalnych i innych inwestorów prywatnych w Europie do inwestowania w europejskie start-upy w dziedzinie najbardziej zaawansowanych technologii i czerpania korzyści z ich wzrostu.
• Stymulowanie innowacji poprzez przestrzenie doświadczalne i zamówienia publiczne ułatwi innowacje dzięki lepszym warunkom ramowym, w tym eksperymentalnym podejściom do regulacji (np. piaskownice regulacyjne, poligony doświadczalne, żywe laboratoria i zamówienia publiczne na innowacje).
• Przyspieszenie i wzmocnienie innowacji w europejskich ekosystemach innowacji w całej UE wesprze tworzenie regionalnych dolin innowacji oraz pomoże państwom członkowskim i regionom przeznaczyć co najmniej 10 mld EUR na konkretne międzyregionalne projekty innowacyjne, w tym w zakresie innowacji w najbardziej zaawansowanych technologiach na potrzeby kluczowych priorytetów UE. Wesprze również państwa członkowskie w promowaniu innowacji we wszystkich regionach poprzez zintegrowane wykorzystanie instrumentów polityki spójności i programu „Horyzont Europa”.
• Wspieranie, przyciąganie i zatrzymywanie talentów w dziedzinie najbardziej zaawansowanych technologii zapewni rozwój i przepływ podstawowych talentów w tej dziedzinie w UE oraz do UE poprzez szereg inicjatyw, w tym program innowacji dla start-upów i przedsiębiorstw scale-up, unijną pulę talentów mającą na celu wsparcie start-upów i innowacyjnych przedsiębiorstw w znajdowaniu talentów spoza UE, program przedsiębiorczości i przywództwa kobiet oraz pionierską pracę nad opcjami na akcje dla pracowników przedsiębiorstw typu start-up.
• Udoskonalenie narzędzi kształtowania polityki będzie miało kluczowe znaczenie dla opracowywania i wykorzystywania solidnych i porównywalnych zbiorów danych oraz wspólnych definicji (start-up, scale-up), które mogą stanowić podstawę polityki na wszystkich szczeblach w całej UE, oraz dla zapewnienia lepszej koordynacji polityki na szczeblu europejskim za pośrednictwem forum Europejskiej Rady ds. Innowacji.

Nowy europejski plan na rzecz innowacji opiera się na istotnych pracach, które już wykonano w celu wspierania innowacji w UE, i ma na celu przyspieszenie rozwoju i zwiększenie skali innowacji w całej Unii za pomocą spójnego zestawu działań.

Kontekst

Polityka w zakresie innowacji jest bardzo ważnym obszarem polityki i wiążą się z nią znaczące unijne inicjatywy i inwestycje.

Uzupełnieniem tych działań są prace nad europejską przestrzenią badawczą (EPB), zmierzające do stworzenia europejskiego jednolitego rynku badań naukowych i innowacji. Środki przedstawione w nowym komunikacie Komisji, pogrupowane w pięć sztandarowych obszarów, pozwolą wykorzystać mocne strony UE – jednolity rynek, silną bazę przemysłową, talenty, stabilne instytucje i społeczeństwa demokratyczne – aby stymulować w Europie innowacje w najbardziej zaawansowanych technologiach (innowacje typu „deep tech”), a także by wykorzystać możliwości oferowane przez transformację ekologiczną i cyfrową oraz potrzebę przyszłej strategicznej autonomii.

Innowacje w zaawansowanych technologiach są zakorzenione w najnowocześniejszej zdobyczach nauki, technologii i inżynierii, często łączą w sobie postępy w sferach fizycznej, biologicznej i cyfrowej oraz mają potencjał dostarczania rozwiązań transformacyjnych w obliczu globalnych wyzwań. Innowacje w zaawansowanych technologiach, których źródłem jest rosnąca grupa innowacyjnych start-upów w UE, mogą stymulować innowacje w całej gospodarce.

Z biegiem lat zestaw narzędzi unijnej polityki w zakresie innowacji się rozszerzył, a wraz z jego zmianami zmienił się również krajobraz instytucjonalny. Dzięki filarowi „Innowacyjna Europa” program „Horyzont Europa” stał się źródłem zarówno istniejących, jak i nowych narzędzi wspierających start-upów i przedsiębiorstw scale-up oraz małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP). Ustanowiona w 2021 r. Europejska Rada ds. Innowacji (EIC), której budżet wynosi 10 mld EUR, ma na celu wspieranie innowacji przez cały cykl innowacji, od etapu początkowych badań po weryfikację poprawności projektu, transfer technologii oraz finansowanie i zwiększanie skali działalności start-upów i MŚP. Europejski Instytut Innowacji i Technologii (EIT) podjął dodatkowe zadania, tworząc nowe wspólnoty wiedzy i innowacji (WWiI), np. w sektorze kultury i sektorze kreatywnym, kładąc większy nacisk na niwelowanie dysproporcji regionalnych oraz rozważając zwiększenie zdolności instytucji szkolnictwa wyższego w zakresie przedsiębiorczości i innowacji. Za pośrednictwem europejskich ekosystemów innowacji, inicjatywy w ramach programu „Horyzont Europa”, UE dąży również do stworzenia bardziej połączonych i wydajnych ekosystemów innowacji, aby wspierać rozwój przedsiębiorstw, zachęcać do innowacji i stymulować współpracę między krajowymi, regionalnymi i lokalnymi podmiotami działającymi w dziedzinie innowacji.

Inwazja Rosji na Ukrainę sprawiła, że potrzeba innowacji stała się jeszcze bardziej pilna. W tym kontekście udzielono również dodatkowego wsparcia ukraińskiej społeczności innowacji – naukowcom i badaczom, którzy wnoszą kluczowy wkład w unijne badania naukowe i innowacje. UE przeznaczyła 20 mln euro na wsparcie dla ukraińskich start-upów za pośrednictwem Europejskiej Rady ds. Innowacji. Wsparcie to uzupełnia inicjatywy „Europejska Przestrzeń Badawcza dla Ukrainy” (ERA4Ukraine), Horizon4Ukraine i ERC dla Ukrainy, a także specjalny program stypendialny w wysokości 25 mln euro w ramach działań „Maria Skłodowska-Curie” dla przesiedlonych naukowców z Ukrainy.