Komisja przedstawiła swoje wytyczne, aby pomóc konsulatom państw członkowskich w rozpatrywaniu wniosków obywateli rosyjskich o wydanie wizy krótkoterminowej.

Biorąc pod uwagę podwyższony poziom zagrożenia w następstwie rosyjskiej agresji wojskowej wobec Ukrainy, konsulaty państw UE powinny prowadzić ścisłą ocenę ryzyka dla bezpieczeństwa. Skutkiem takiej oceny może być na przykład odmowa wydania wizy bądź cofnięcie wcześniej wydanej i nadal ważnej wizy. Rosjanie, którzy nie mają ważnego powodu do podróży, będą musieli liczyć się z dłuższą i bardziej rygorystyczną procedurą składania wniosków. Dzisiejsze wytyczne zapewnią stosowanie wspólnego i spójnego podejścia we wszystkich konsulatach. Unia pozostanie otwarta dla rosyjskich podróżnych ubiegających się o wizę w istotnych celach, zwłaszcza dla członków rodziny obywateli UE, dziennikarzy, dysydentów i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego.

Wytyczne przedłożono dzisiaj w następstwie porozumienia politycznego osiągniętego przez ministrów spraw zagranicznych na nieformalnym posiedzeniu, które odbyło się 31 sierpnia i dotyczyło wspólnego skoordynowanego podejścia do wydawania wiz obywatelom Rosji. Nieco wcześniej Rada przyjęła decyzję o zawieszeniu umowy o ułatwieniach wizowych między UE a Rosją. Dzięki tej decyzji państwa członkowskie otrzymały dużą swobodę w rozpatrywaniu wniosków obywateli Rosji o wydanie wiz krótkoterminowych, a także zyskały większą kontrolę nad całym procesem.

Wiceprzewodniczący do spraw promowania naszego europejskiego stylu życia Margaritis Schinas powiedział: W obecnej sytuacji unijne konsulaty w Rosji muszą zapewnić znacznie wyższy poziom kontroli wniosków o wydanie wizy krótkoterminowej. Dzięki przedstawionym dzisiaj wytycznym konsulaty będą mogły stosować w tym zakresie jasne, przejrzyste i wspólne zasady. Unia pozostanie zjednoczona w swych działaniach w obliczu agresji wojskowej Rosji wobec państwa kandydującego do UE.

Komisarz do spraw wewnętrznych Ylva Johansson stwierdziła: Możliwość podróżowania do UE w celach turystycznych nie jest prawem podstawowym. W dzisiejszych wytycznych zaleca się państwom członkowskim, aby bardzo dokładnie weryfikowały wnioski wizowe składane przez obywateli Rosji. Należy odmówić wydania wizy w każdym przypadku, gdy konsulat stwierdzi istnienie ryzyka dla bezpieczeństwa. Ponadto wnioski osób ubiegających się o wizę, które nie mają ważnego powodu do podróży do UE, powinny być rozpatrywane w dalszej kolejności. Unia pozostanie natomiast otwarta dla osób wymagających ochrony, takich jak dziennikarze, dysydenci, działacze występujący w obronie praw człowieka czy osoby podróżujące ze względów rodzinnych.

Dłuższa i bardziej rygorystyczna procedura składania wniosków

Konsulaty będą mogły dostosować procedury rozpatrywania składanych w Rosji wniosków o wydanie wizy krótkoterminowej, w pełni wykorzystując do tego celu dotychczasowe możliwości wynikające z unijnych przepisów wizowych. Będzie to służyło zapewnieniu bardziej rygorystycznej kontroli wniosków ze względu na zwiększone ryzyko dla bezpieczeństwa i porządku publicznego państw członkowskich wynikające z rosyjskiej wojny napastniczej przeciwko Ukrainie. Wydalenie wielu pracowników konsularnych i dyplomatycznych państw członkowskich przez władze rosyjskie także wiąże się z koniecznością wprowadzenia pewnych dostosowań w procedurach składania wniosków wizowych w świetle znacznie ograniczonej zdolności wykonywania zadań konsularnych.

W związku z tym konsulaty mogą:

• rozpatrywać wnioski o wizy na podróże inne niż niezbędne w dalszej kolejności: przy wyznaczaniu terminów spotkań konsulaty powinny mniej priorytetowo traktować wnioskodawców, którzy nie mają istotnego powodu do odbycia podróży, na przykład turystów.
• przedłużyć okres na podjęcie decyzji w sprawie wniosków wizowych: konsulaty będą mogły przeznaczyć do 45 dni na podjęcie decyzji w sprawie wniosku wizowego (dla porównania, w zwykłych przypadkach okres ten wynosił 15 dni). Będą mogły dzięki temu prowadzić bardziej szczegółową kontrolę wniosków składanych przez Rosjan;
• prosić o przedstawienie dodatkowych dokumentów potwierdzających: konsulaty państw członkowskich będą mogły zwracać się o przedstawienie dodatkowych dokumentów wykraczających poza standardowy wykaz, aby zapewnić wysoki poziom kontroli. Dotyczy to w szczególności potencjalnych zagrożeń dla porządku publicznego i stosunków międzynarodowych.

Ściślejsza kontrola wniosków wizowych i już wydanych wiz

Biorąc pod uwagę obecną sytuację w zakresie bezpieczeństwa, konsulaty państw członkowskich powinny ze szczególną dokładnością sprawdzać, czy obywatele Rosji ubiegający się o wydanie wizy krótkoterminowej mogą stanowić zagrożenie dla porządku publicznego, bezpieczeństwa wewnętrznego bądź stosunków międzynarodowych któregokolwiek z państw członkowskich. Jeżeli konsulat uzna, że tak jest, należy odmówić wydania wizy, przy czym decyzje powinny zawsze być podejmowane w oparciu o indywidualną ocenę. Państwa członkowskie powinny również odmawiać wydania wizy w przypadku wątpliwości co do tego, czy wnioskodawca zamierza opuścić terytorium UE po wygaśnięciu wizy.

Państwa członkowskie powinny również stosować rygorystyczne podejście przy ponownej ocenie ważnych wiz krótkoterminowych już wydanych obywatelom Rosji. Jeżeli okaże się, że posiadacz wizy nie spełnia już warunków jej wydania, na przykład dlatego, że jest uznawany za osobę stanowiącą zagrożenie dla bezpieczeństwa, państwo członkowskie powinno cofnąć taką wizę.

Państwa członkowskie nie powinny wydawać wiz wielokrotnego wjazdu o długim okresie ważności, ponieważ obywatele rosyjscy po pewnym czasie mogą przestać spełniać warunki wjazdu do UE, ze względu na niestabilność gospodarczą, wprowadzone środki ograniczające oraz rozwój sytuacji politycznej w Rosji. W takich przypadkach państwa członkowskie powinny rozważyć wydawanie wiz jednokrotnego wjazdu lub wiz o krótszym okresie ważności.

Zgodnie z unijnymi przepisami wizowymi państwo członkowskie może również wymagać, by zasięgnięto jego opinii przed wydaniem wiz obywatelom Rosji przez inne państwo członkowskie ze względu na zagrożenie dla porządku publicznego, bezpieczeństwa wewnętrznego lub stosunków międzynarodowych. Państwo członkowskie, którego opinii zasięgnięto, może w takim indywidualnym przypadku sprzeciwić się wydaniu wizy Schengen obywatelowi rosyjskiemu. Jeżeli wiza zostałaby jednak wydana temu obywatelowi, jej ważność będzie ograniczona do terytorium wydającego państwa członkowskiego i nie będzie uprawniać do wjazdu do całej strefy Schengen. 

Unia pozostanie otwarta dla rosyjskich podróżnych ubiegających się o wizę w istotnych celach, zwłaszcza dla członków rodziny obywateli UE, dziennikarzy, dysydentów i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego. Wytyczne mają ułatwić państwom członkowskim korzystanie z istniejących możliwości, aby uwzględniać takie sytuacje. Zgodnie z przepisami wizowymi państwa członkowskie mogą na przykład podjąć decyzję o obniżeniu lub zniesieniu opłaty wizowej w niektórych przypadkach, tak aby ułatwić podróżowanie dziennikarzom, dysydentom, uczniom, studentom i naukowcom.

Dalsze działania

Wytyczne będą ułatwieniem dla państw członkowskich i ich konsulatów w rozpatrywaniu wniosków wizowych składanych przez obywateli Rosji oraz we wdrażaniu całkowitego zawieszenia ułatwień wizowych dla obywateli rosyjskich.

Państwa członkowskie będą regularnie wymieniać się informacjami na temat wdrażania wydanych dziś wytycznych, zarówno na szczeblu lokalnym, koordynowanym przez delegaturę UE w Rosji, jak i na szczeblu unijnym – za pośrednictwem grupy roboczej Rady ds. wiz. Wymiana ta pomoże zapewnić skoordynowane podejście.

Państwa członkowskie będą również regularnie składać sprawozdania Komisji w tej sprawie.

Kontekst

Ministrowie spraw zagranicznych osiągnęli porozumienie polityczne na nieformalnym posiedzeniu, które odbyło się 31 sierpnia i dotyczyło wspólnego skoordynowanego podejścia do kwestii wiz dla obywateli Rosji. Podejście to obejmuje – zatwierdzone dziś przez Radę – zawieszenie umowy o ułatwieniach wizowych między UE a Rosją, a także wspólne unijne podejście do nieuznawania rosyjskich paszportów wydawanych w okupowanych regionach leżących poza granicami Rosji, zaproponowane przez Komisję 6 września. Ministrowie uzgodnili też, że wnioski wizowe będą w dalszym ciągu rozpatrywane indywidualnie, na podstawie szczegółowej oceny każdego przypadku.

Dzisiejsze wytyczne stanowią kontynuację porozumienia osiągniętego przez ministrów spraw zagranicznych i pomogą państwom członkowskim we wdrażaniu wspólnego i skoordynowanego podejścia przy rozpatrywaniu wniosków wizowych składanych przez obywateli rosyjskich i przy ponownej ocenie ważnych wiz obywateli rosyjskich.