Komisja Europejska przyjęła zmienione zawiadomienie w sprawie definicji rynku („zawiadomienie”).

Definiowanie rynku wymaga określenia granic konkurencji między przedsiębiorstwami podczas oceny połączeń przedsiębiorstw i większości spraw antymonopolowych. Zmienione zawiadomienie dostosowuje wytyczne Komisji do nowych realiów rynkowych, a także do zmian w praktyce Komisji i orzecznictwie sądów unijnych. Zwiększy to przejrzystość i pewność prawa dla przedsiębiorstw, ułatwi przestrzeganie przepisów i przyczyni się do skuteczniejszego egzekwowania prawa konkurencji.

Dzisiejsze zmienione zawiadomienie jest pierwszą zmianą zawiadomienia w sprawie definicji rynku od czasu przyjęcia w 1997 r. poprzedzającego je obwieszczenia. Zmiana odzwierciedla istotne zmiany, jakie zaszły w ostatnich latach, w szczególności postępującą transformację cyfrową i nowe sposoby oferowania towarów i usług, a także wzajemnie powiązany charakter wymiany handlowej. Zmienione wytyczne są wynikiem gruntownego i pluralistycznego procesu przeglądu, rozpoczętego w kwietniu 2020 r., który polegał na gromadzeniu uwag od zainteresowanych stron zarówno na etapie oceny, jak i w kontekście konsultacji publicznych na temat projektu tekstu. Zawiadomienie odzwierciedla kierunki strategii politycznych ujęte w komunikacie Komisji z listopada 2021 r. zatytułowanym „Polityka konkurencji gotowa na nowe wyzwania”. Przegląd zawiadomienia ma zasadnicze znaczenie w kontekście starań Komisji na rzecz zapewnienia przejrzystości i przewidywalności egzekwowania prawa konkurencji – w tym dzięki wytycznym – we wszystkich sektorach, w tym strategicznych, i na poziomie sektorowym, .

Kluczowe elementy zmienionego zawiadomienia w sprawie definicji rynku

Zmienione zawiadomienie w sprawie definicji rynku zawiera rozszerzone i aktualne wytyczne dotyczące podejścia Komisji do definicji rynku. Jest to dostosowany do współczesnych realiów zbiór zasad, metodyki, orzecznictwa i najlepszych praktyk stosowanych przy definiowaniu rynków w sprawach antymonopolowych i dotyczących łączenia przedsiębiorstw. Zmienione zawiadomienie zawiera w szczególności następujące kluczowe elementy:

• Łatwiej dostępne wytyczne dzięki dokładnej strukturze i konkretnym przykładom ilustrującym praktyczne stosowanie pojęć w kontekście definicji rynku.
• Opis ogólnych zasad dotyczących definicji rynku
• Uznanie znaczenia pozacenowych parametrów definicji rynku, w tym innowacji, jakości, pewności dostaw i trwałości.
• Wytyczne dotyczące stosowania pojęć związanych z definicją rynku w konkretnych okolicznościach, w tym:
• rynków cyfrowych, m.in. w odniesieniu do rynków wielostronnych i „ekosystemów cyfrowych” (np. produktów zbudowanych wokół mobilnego systemu operacyjnego);
• sektorów intensywnie korzystających z innowacji, w których przedsiębiorstwa konkurują ze sobą pod kątem innowacyjności, w tym poprzez opracowywanie nowych produktów.
• Wyjaśnienia dotyczące dynamicznych i perspektywicznych ocen, zwłaszcza w kontekście rynków, na których zachodzą przemiany strukturalne, takie jak zmiany technologiczne lub regulacyjne.
• Rozszerzone wytyczne dotyczące definicji rynku geograficznego wraz z wyjaśnieniem, kiedy należy definiować rynki jako światowe, jako obejmujące cały Europejski Obszar Gospodarczy, jako krajowe lub jako lokalne, a także uwzględniania przywozu przy definiowaniu właściwego rynku geograficznego.
• Wyjaśnienia dotyczące różnych technik ilościowych, takich jak metoda niewielkiego lecz odczuwalnego i trwałego wzrostu ceny („test SSNIP”), które są stosowane przy definiowaniu rynków.
• Wytyczne dotyczące alternatywnych wskaźników istotnych dla obliczania udziałów w rynku, takich jak udziały oparte na sprzedaży lub mocach produkcyjnych, lub udziały oparte na wskaźnikach użycia, w tym liczbie (aktywnych) użytkowników czy wizyt na stronie internetowej.
• Obszerny przegląd różnych źródeł dowodów oraz ich wartości dowodowej w kontekście analiz definicji rynku.

W zawiadomieniu podkreślono, że definicja rynku jest tylko jednym z etapów oceny konkurencji. W jej ramach ocenia się wszystkie rodzaje presji, jakim podlegają przedsiębiorstwa będące przedmiotem oceny na właściwych rynkach produktowych i geograficznych, przy czym ocena ta może obejmować bariery wejścia lub rozszerzenia działalności, skutki korzyści skali (w tym wynikających z działalności pozarynkowej) lub efektów sieciowych, dostęp do określonych aktywów i nakładów, jak również zróżnicowanie produktów.

Kontekst przeglądu

W kwietniu 2020 r. Komisja rozpoczęła ocenę obowiązującego obwieszczenia w sprawie definicji rynku.

W lipcu 2021 r. Komisja opublikowała wyniki swojej oceny, która wykazała, że choć obwieszczenie z 1997 r. było nadal aktualne i zasadniczo adekwatne do zakładanych celów, konieczne były pewne aktualizacje i wyjaśnienia, aby dostosować je do zmian w praktyce Komisji, orzecznictwa sądów UE, a także do nowych realiów rynkowych. Ponad 100 zainteresowanych stron przedstawiło swoje uwagi na etapie oceny. Opinie te rozpatrzono i włączono do projektu zmienionego zawiadomienia.

Projekt zmienionego zawiadomienia opublikowano w celu umożliwienia zgłaszania uwag w listopadzie 2022 r., aby zgromadzić informacje zwrotne od zainteresowanych stron. Około 70 zainteresowanych stron przedstawiło uwagi w ramach konsultacji publicznych, które zostały uwzględnione w przyjętej dziś końcowej wersji tekstu. Ponadto europejskie krajowe organy ochrony konkurencji aktywnie uczestniczyły w przeglądzie, przekazując uwagi i dzieląc się wiedzą fachową.

Kontekst definicji rynku

Definicja rynku jest narzędziem mającym na celu identyfikowanie ograniczeń konkurencji między przedsiębiorstwami. Celem określenia właściwego rynku produktowego i geograficznego jest wskazanie faktycznych i potencjalnych konkurentów, którzy wywierają presje na decyzje handlowe przedsiębiorstw, takie jak ich warunki podaży. Definiowanie rynku umożliwia zatem między innymi obliczenie udziałów w rynku, dzięki czemu można uzyskać ważne informacje na potrzeby oceny siły rynkowej.

Definicja rynku pomaga zrozumieć konkurencyjne środowisko, w którym działają przedsiębiorstwa, zarówno w danej chwili, jak i w ujęciu bardziej dynamicznym. Ponieważ rynki nie są statyczne, analizę tę należy powtarzać w każdym przypadku, aby uwzględnić zmiany w procesach produkcji, preferencjach konsumenta i innych cechach rynku, takich jak cykle innowacji, łańcuchy dostaw, specyfika rynków cyfrowych i powiązanych modeli biznesowych oraz łatwość dostępu do nowych dostawców, lub zareagować na zmiany regulacyjne. Zakres geograficzny rynku również podlega w każdym przypadku nowej ocenie, co może prowadzić do zdefiniowania rynków w przedziale od lokalnych po globalne, w zależności od sposobu ich funkcjonowania w praktyce, szczególnie z perspektywy konsumentów i klientów.

Zawiadomienie w sprawie definicji rynku zawiera wytyczne odnośnie do zasad i najlepszych praktyk dotyczących stosowania przez Komisję koncepcji właściwego rynku produktowego i geograficznego w ramach unijnego prawa konkurencji.