Komisja Europejska zatwierdziła polski program pomocy o wartości 1,2 mld euro, który ma wspierać inwestycje w magazyny energii elektrycznej, by wspomagać przechodzenie na gospodarkę o zerowej emisji netto.

Program zatwierdzono na podstawie tymczasowych ram pomocy państwa w sytuacjach kryzysowych i w okresie transformacji („tymczasowe ramy pomocy państwa”) przyjętych przez Komisję 9 marca 2023 r. i zmienionych 20 listopada 2023 r. i 2 maja 2024 r. 

Polski środek pomocy

Na podstawie tymczasowych ram pomocy państwa Polska zgłosiła Komisji program pomocy o wartości 1,2 mld euro, za pomocą którego zamierza wspierać nowo powstające magazyny energii elektrycznej o pojemności nie mniejszej niż 5,4 GWh, by wspomagać przechodzenie na gospodarkę o zerowej emisji netto. Środki na realizację programu będą pochodzić częściowo z funduszu modernizacyjnego i częściowo z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności („RRF”) po dokonaniu przez Komisję pozytywnej oceny planu odbudowy i zwiększania odporności Polski i po przyjęciu go przez Radę.

Program ma na celu zmniejszenie zależności polskiego systemu elektroenergetycznego od paliw kopalnych oraz ułatwienie płynnej integracji zmiennych odnawialnych źródeł energii z krajowym systemem elektroenergetycznym poprzez wspieranie budowy magazynów energii elektrycznej. Program będzie wspierał jedynie nowo zainstalowane magazyny o pojemności co najmniej 4 MWh, które zostaną przyłączone do sieci dystrybucyjnych lub przesyłowych na wszystkich poziomach napięcia. Projekty zostaną wybrane przez Polskę w drodze zaproszenia do składania wniosków. 

Zgodnie z zasadami programu pomoc będzie kumulowana w ramach dwóch form wsparcia: dotacji bezpośrednich i pożyczek. Łączna kwota dotacji i pożyczek nie może przekraczać 45 proc. kosztów inwestycji w ramach wspieranego projektu, przy czym limit ten można zwiększyć do 65 proc. w przypadku pomocy dla małych przedsiębiorstw i do 55 proc. w przypadku pomocy dla średnich przedsiębiorstw.

Komisja uznała program zgłoszony przez władze polskie za zgodny z warunkami określonymi w tymczasowych ramach pomocy państwa. W szczególności pomoc będzie przyznawana na podstawie programu pomocy o szacunkowej wielkości i budżecie, będzie ustalana administracyjnie przez państwo członkowskie na podstawie danych dotyczących kosztów inwestycyjnych każdego wspieranego projektu i będzie przyznawana do 31 grudnia 2025 r.

Komisja stwierdziła, że polski program jest niezbędny, odpowiedni i proporcjonalny do celu, jakim jest przyspieszenie transformacji ekologicznej i ułatwienie rozwoju niektórych rodzajów działalności gospodarczej ważnych dla wdrożenia planu REPowerEU i planu przemysłowego Zielonego Ładu, zgodnie z art. 107 ust. 3 lit. c) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i warunkami określonymi w tymczasowych ramach pomocy państwa.

W związku z tym Komisja zatwierdziła środek pomocy na podstawie unijnych zasad pomocy państwa.

Kontekst

9 marca 2023 r. Komisja przyjęła nowe tymczasowe ramy pomocy państwa, aby ułatwić zapewnienie środków wsparcia w sektorach, które mają kluczowe znaczenie dla przejścia na gospodarkę o zerowej emisji netto, zgodnie z planem przemysłowym Zielonego Ładu.

Tymczasowe ramy pomocy państwa przewidują następujące rodzaje pomocy, którą państwa członkowskie mogą przyznawać do 31 grudnia 2025 r. w celu przyspieszenia transformacji ekologicznej:

• środki przyspieszające wprowadzanie energii odnawialnej (sekcja 2.5) – państwa członkowskie mogą ustanowić programy na rzecz inwestycji we wszystkie odnawialne źródła energii, stosując uproszczone procedury przetargowe;
• środki ułatwiające obniżenie emisyjności procesów przemysłowych (sekcja 2.6) – państwa członkowskie mogą wspierać inwestycje w obniżenie emisyjności działalności przemysłowej w celu zmniejszenia zależności od przywozu paliw kopalnych, w szczególności przez elektryfikację, poprawę efektywności energetycznej oraz przejście na wodór odnawialny i wodór elektrolityczny spełniający określone warunki. Rozszerzono przy tym możliwości wspierania dekarbonizacji procesów przemysłowych, w których przechodzi się na paliwa wodorowe;
• środki mające jeszcze bardziej przyspieszyć inwestycje w sektorach kluczowych dla przejścia na gospodarkę o zerowej emisji netto (sekcja 2.8) – państwa członkowskie mogą przyznawać wsparcie inwestycyjne na rzecz produkcji urządzeń strategicznych (a mianowicie akumulatorów, paneli słonecznych, turbin wiatrowych, pomp ciepła i elektrolizerów oraz urządzeń do wychwytywania, wykorzystywania i składowania dwutlenku węgla), a także na rzecz produkcji kluczowych komponentów oraz produkcji i recyklingu powiązanych surowców krytycznych. Wsparcie jest ograniczone do określonego odsetka kosztów inwestycji do określonych kwot, w zależności od lokalizacji inwestycji i wielkości beneficjenta. Dopuszcza się wyższe wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw, a także dla przedsiębiorstw w regionach w niekorzystnym położeniu, aby zapewnić należyte uwzględnienie celów w zakresie spójności. Ponadto – w wyjątkowych sytuacjach i z zastrzeżeniem szeregu zabezpieczeń – państwa członkowskie mogą udzielać większego wsparcia poszczególnym przedsiębiorstwom, jeżeli istnieje realne ryzyko przekierowania inwestycji poza Europę.