Komisja Europejska przedstawia dziś wytyczne w celu zapewnienia ochrony pracowników sezonowych w UE w kontekście pandemii koronawirusa. Wytyczne zawierają wskazówki dla organów krajowych, inspektoratów pracy i partnerów społecznych, aby zagwarantowali prawa, zdrowie i bezpieczeństwo pracowników sezonowych oraz dopilnowali, by pracownicy ci byli świadomi swoich praw.

Transgraniczni pracownicy sezonowi korzystają z szerokiego wachlarza praw, ale ze względu na tymczasowy charakter pracy mogą być bardziej narażeni na niepewne warunki pracy i życia. Pandemia koronawirusa jeszcze bardziej unaoczniła te warunki, a w niektórych przypadkach spowodowała ich pogorszenie. Takie sytuacje mogą zwiększać ryzyko skupisk COVID-19.

Nicolas Schmit, komisarz do spraw miejsc pracy i praw socjalnych, powiedział: Każdego roku setki tysięcy pracowników sezonowych pomagają wspierać ogromnie ważne sektory gospodarki UE, w tym sektor spożywczy i rolnictwo. Pandemia koronawirusa wydobyła na światło dzienne trudne warunki życia i pracy tych osób. Musimy zająć się tym problemem. Nasze wytyczne to apel do państw członkowskich i przedsiębiorstw o zapewnienie, by wypełniały swoje obowiązki i chroniły tych niezastąpionych, a znajdujących się w trudnej sytuacji, pracowników.

Chociaż Komisja monitoruje właściwe stosowanie unijnych przepisów dotyczących pracowników sezonowych, odpowiedzialność za ich właściwe stosowanie spoczywa na organach krajowych. Dlatego konieczne jest pilne podjęcie odpowiednich działań.

Wytyczne obejmują różne zagadnienia, takie jak:

• prawo pracowników sezonowych do pracy w państwie członkowskim UE bez względu na to, czy są obywatelami Unii czy pochodzą z państw spoza UE
• odpowiednie warunki życia i pracy, w tym dystansowanie fizyczne i odpowiednie środki higieny
• jasne informacje dla pracowników o ich prawach
• praca nierejestrowana
• kwestie ubezpieczenia społecznego

Działania krajowe

W wytycznych wzywa się organy krajowe i partnerów społecznych, aby podjęły wzmożone wysiłki w wypełnianiu swoich obowiązków w zakresie zapewnienia właściwego stosowania i egzekwowania przepisów. Komisja przedstawiła konkretne zalecenia i sugestie dotyczące działań, jakie powinny zostać podjęte na poziomie krajowym lub unijnym; w tym:

• wezwała państwa członkowskie do zastosowania wszelkich koniecznych środków w celu zapewnienia pracownikom sezonowym godnych warunków pracy i życia
• wezwała państwa członkowskie do upowszechniania wiedzy na temat wymogów bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP) dotyczących pracowników sezonowych, pomagania pracodawcom we wdrożeniu właściwych wymogów prawnych oraz zapewnienia jasnych informacji dla pracowników w zrozumiałym dla nich języku
• zachęciła państwa członkowskie do zapewnienia praktycznych wytycznych mniejszym przedsiębiorstwom
• zwróciła się do państw członkowskich o wzmocnienie inspekcji w terenie, aby zapewnić odpowiednie stosowanie przepisów BHP w odniesieniu do pracowników sezonowych

Komisja kontynuować będzie współpracę w tej ważnej kwestii z państwami członkowskimi, partnerami społecznymi, Europejską Agencją Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (EU-OSHA) oraz Europejskim Urzędem ds. Pracy.

Działania UE

Komisja zaplanowała szereg działań mających poprawić ochronę praw pracowników sezonowych, w tym:

• badanie gromadzące dane na temat pracy sezonowej wewnątrz UE i wskazujące najważniejsze problemy, w tym związane z podwykonawstwem
• badanie ankietowe dotyczące zawodów wysokiego ryzyka, w tym pracowników sezonowych, prowadzone przez EU-OSHA w ścisłej współpracy z Komitetem Starszych Inspektorów Pracy
• kampanię informacyjną, koordynowaną przez Europejski Urząd ds. Pracy, skierowaną do sektorów częściej wykorzystujących pracę sezonową
• spotkanie z europejskimi partnerami społecznymi na temat pracowników sezonowych
• analizę porównawczą prowadzoną w różnych państwach członkowskich przez sieć ekspertów prawnych w dziedzinie mobilności wewnątrzunijnej i koordynacji zabezpieczenia społecznego (MoveS)
• wspieranie państw członkowskich za pośrednictwem europejskiej platformy na rzecz usprawnienia współpracy w zakresie przeciwdziałania pracy nierejestrowanej oraz kampanii #EU4FairWork, aby propagować większą świadomość praw i obowiązków wśród pracowników i pracodawców

Kontekst

Opublikowane dziś wytyczne przypominają o prawach pracowników sezonowych, bez względu na to, czy są obywatelami Unii czy państw trzecich, w tym osób, które regularnie pracują za granicą z własnego wyboru lub są wysyłane do pracy na przykład przez agencje pracy tymczasowej i pośrednictwa pracy.

Ważne jest, aby pracownicy sezonowi i ich pracodawcy posiadali wszystkie niezbędne informacje, zarówno na temat ochrony, jaka im przysługuje, jak i obowiązków, jakie muszą wypełnić.

Ponad 17,6 mln obywateli UE mieszka lub pracuje w innym państwie członkowskim niż kraj ich obywatelstwa. Niektóre sektory europejskiej gospodarki, w szczególności sektory rolno-spożywczy i turystyczny, są zależne od wsparcia pracowników sezonowych z państw UE lub spoza Unii w pewnych okresach roku. Komisja szacuje, że w UE pracuje średnio od kilkuset tysięcy do miliona pracowników sezonowych rocznie.

Chociaż Komisja monitoruje właściwe stosowanie unijnych i krajowych przepisów dotyczących pracowników sezonowych w UE, odpowiedzialność za właściwe stosowanie tych przepisów spoczywa na organach krajowych. W celu ochrony pracowników sezonowych wzywa się państwa członkowskie do surowszego egzekwowania obowiązujących przepisów unijnych i krajowych oraz wzmocnienia inspekcji w terenie, w tym z pomocą Europejskiego Urzędu ds. Pracy.

Prezentowane wytyczne stanowią uzupełnienie wytycznych dotyczących korzystania ze swobodnego przepływu pracowników podczas epidemii COVID-19 opublikowanych 30 marca 2020 r. Są też odpowiedzią na wezwanie Parlamentu Europejskiego w rezolucji z 19 czerwca 2020 r. w sprawie ochrony pracowników transgranicznych i sezonowych.