Komisja zaproponowała aktualizację zasad koordynacji bezpiecznego i swobodnego przemieszczania się w UE, które zostały wprowadzone w odpowiedzi na pandemię COVID-19.

Od lata znacznie wzrósł poziom zaszczepienia i wprowadzono unijne cyfrowe zaświadczenie COVID, przy czym do tej pory wydano ponad 650 mln takich zaświadczeń. Jednocześnie sytuacja epidemiologiczna w UE nadal się zmienia. Niektóre państwa członkowskie przyjmują dodatkowe środki ochrony zdrowia publicznego, m.in. podają dawki przypominające. Biorąc pod uwagę wszystkie te czynniki, Komisja chce, aby podejście do środków dotyczących podróżowania było w większym stopniu ukierunkowane na osoby. Proponuje też standardowy okres uznawania zaświadczeń o szczepieniu w wymiarze dziewięciu miesięcy od podania serii szczepień pierwotnych. Dziewięciomiesięczny okres uwzględnia wytyczne Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC), zgodnie z którymi dawkę przypominającą należy podać po upływie sześciu miesięcy, i przewiduje dodatkowy okres trzech miesięcy, który ma umożliwić dostosowanie krajowych kampanii szczepień i zapewnić obywatelom możliwość otrzymania dawki przypominającej.

Komisja proponuje również aktualizację kolorystycznej mapy obszarów ryzyka oraz uproszczoną procedurę „hamulca bezpieczeństwa”.

Chce też zaktualizować zasady dotyczące podróży z państw trzecich do UE.

Didier Reynders, komisarz do spraw wymiaru sprawiedliwości, powiedział: Od początku pandemii Komisja w pełni angażuje się w poszukiwanie rozwiązań gwarantujących bezpieczny swobodny przepływ osób w skoordynowany sposób. Aby uwzględnić zmiany w panującej sytuacji oraz najnowsze dowody naukowe proponujemy nowe zalecenie, które ma zostać przyjęte przez Radę. W oparciu o nasze wspólne narzędzie, jakim jest unijne cyfrowe zaświadczenie COVID, które stało się prawdziwym standardem, zmierzamy do podejścia ukierunkowanego na osoby. Naszym głównym celem jest uniknięcie rozbieżnych rozwiązań w poszczególnych państwach UE. Dotyczy to również kwestii dawek przypominających, która jest kluczowa w walce z wirusem. Proponujemy m.in., aby Rada uzgodniła standardowy okres ważności zaświadczeń o szczepieniu wydawanych po serii szczepień pierwotnych. Osiągnięcie porozumienia w kwestii naszego wniosku będzie miało kluczowe znaczenie w nadchodzących miesiącach i jest niezwykle ważne dla ochrony bezpiecznego swobodnego przepływu obywateli.

Stella Kyriakides, komisarz ds. zdrowia i bezpieczeństwa żywności, dodała: Unijne cyfrowe zaświadczenie COVID i nasze skoordynowane podejście do środków dotyczących podróży w znacznym stopniu przyczyniły się do możliwości bezpiecznego i swobodnego przemieszczania się, a naszym priorytetem pozostaje ochrona zdrowia publicznego. Zaszczepiliśmy ponad 65 proc. całej ludności UE, ale to nie wystarczy. Nadal zbyt wiele osób jest pozbawionych ochrony. Aby wszyscy mogli podróżować i żyć bezpiecznie, musimy pilnie osiągnąć znacznie wyższy wskaźnik zaszczepienia. Musimy również wzmocnić naszą odporność dzięki dawkom przypominającym. Aby uwzględnić wytyczne ECDC i umożliwić państwom członkowskim dostosowanie kampanii szczepień, a obywatelom – dostęp do dawek przypominających, proponujemy standardowy okres uznawania unijnych zaświadczeń o szczepieniu. Jednocześnie musimy nadal zdecydowanie zachęcać wszystkich do dalszego przestrzegania środków ochrony zdrowia publicznego. Nie możemy zrezygnować z noszenia masek.

Najważniejsze zmiany w zakresie wspólnego podejścia do środków dotyczących podróży w UE zaproponowane przez Komisję są następujące:

Skoncentrowanie się na podejściu ukierunkowanym na osoby: osoba posiadająca ważne unijne cyfrowe zaświadczenie COVID nie powinna co do zasady podlegać dodatkowym ograniczeniom, takim jak testy lub kwarantanna, niezależnie od miejsca wyjazdu w UE. osoby nieposiadające wspomnianego zaświadczenia mogą być zobowiązane do poddania się testom przed lub po przybyciu.
Standardowy okres ważności zaświadczenia o szczepieniu: aby uniknąć rozbieżności stosowanych środków oraz wprowadzania środków mogących powodować zakłócenia, Komisja proponuje, by standardowy okres uznawania zaświadczeń o szczepieniu wynosił dziewięć miesięcy w przypadku zaświadczeń wydanych po zakończeniu serii szczepień pierwotnych. Dziewięciomiesięczny okres uwzględnia wytyczne Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC), zgodnie z którymi dawkę przypominającą należy podać po upływie sześciu miesięcy, i przewiduje dodatkowy okres trzech miesięcy, który ma umożliwić dostosowanie krajowych kampanii szczepień i zapewnić obywatelom możliwość otrzymania dawki przypominającej. Oznacza to, że w kontekście podróży państwa członkowskie nie powinny kwestionować świadectwa szczepienia wystawionego w okresie krótszym niż 9 miesięcy od podania ostatniej dawki szczepienia pierwotnego. Państwa członkowskie powinny niezwłocznie podjąć wszelkie niezbędne działania w celu zapewnienia dostępu do szczepień tym grupom populacji, których poprzednio wydane zaświadczenia o szczepieniu zbliżają się do końca wspomnianego dziewięciomiesięcznego okresu.
Dawki przypominające: na chwilę obecną nie ma ukierunkowanych badań poświęconych skuteczności dawek przypominających w odniesieniu do transmisji COVID-19, co uniemożliwia określenie dla nich okresu uznawania. Biorąc jednak pod uwagę najnowsze dane, można oczekiwać, że ochrona uzyskana dzięki dawkom przypominającym może trwać dłużej niż ochrona wynikająca ze szczepień pierwotnych. Komisja będzie zatem uważnie śledzić nowo pojawiające się dowody naukowe w tej kwestii. Na tej podstawie może, w razie potrzeby, zaproponować odpowiedni okres uznawania również w odniesieniu do zaświadczeń o szczepieniu wydawanych po dawce przypominającej.
Dostosowanie kolorystycznej mapy obszarów ryzyka: będzie ona odzwierciedlała zarówno nowe przypadki zachorowań, jak i poziom zaszczepienia w danym regionie. Mapa służyłaby głównie do celów informacyjnych, choć umożliwiałaby również koordynację środków w odniesieniu do obszarów o szczególnie niskim lub szczególnie wysokim tempie rozprzestrzenienia się wirusa, oznaczonych odpowiednio kolorem zielonym i ciemnoczerwonym. Na tych obszarach na zasadzie odstępstwa od podejścia ukierunkowanego na obywateli obowiązywałyby szczegółowe zasady. W przypadku podróżujących z obszarów „zielonych” nie należy stosować żadnych ograniczeń. Należy natomiast zniechęcać do podróży na obszary „ciemnoczerwone” oraz podróży z takich obszarów ze względu na dużą liczbę nowych zakażeń, a osoby, które nie zostały zaszczepione ani nie są ozdrowieńcami należy zobowiązać przed przyjazdem do wykonania testu, a po przyjeździe – odbycia kwarantanny (przy zachowaniu szczególnych zasad w przypadku osób odbywających podróże niezbędne i dzieci poniżej 12. roku życia).
Zwolnienia z niektórych środków dotyczących podróży: powinny mieć zastosowanie do pracowników przygranicznych, dzieci poniżej 12. roku życia i osób odbywających podróże niezbędne. Należy skrócić wykaz osób odbywających podróże niezbędne, ponieważ wielu podróżnych ujętych w obecnym wykazie miało w międzyczasie możliwość zaszczepienia się.
Uproszczona procedura „hamulca bezpieczeństwa”: należy uprościć i uczynić bardziej operacyjną procedurę nadzwyczajną mającą na celu opóźnienie rozprzestrzeniania się ewentualnych nowych wariantów COVID-19 budzących obawy oraz umożliwiającą zaradzenie szczególnie poważnym sytuacjom. Obejmowałaby ona powiadomienie Komisji i Rady przez państwo członkowskie oraz posiedzenie w ramach uruchomionych przez Radę zintegrowanych uzgodnień UE dotyczących reagowania na szczeblu politycznym w sytuacjach kryzysowych (IPCR).
Aby zapewnić wystarczająco dużo czasu na wdrożenie skoordynowanego podejścia, Komisja proponuje, aby proponowane zmiany obowiązywały od dnia 10 stycznia 2022 r.