Komisja zaproponowała aktualizację zalecenia Rady z października ubiegłego roku, dotyczącego koordynacji środków mających wpływ na swobodę przemieszczania się w Unii Europejskiej. Jest to część działań, jakie Komisja podejmuje na bieżąco, aby na poziomie UE zapewnić lepszą koordynację środków związanych z podróżowaniem i lepiej informować o nich społeczeństwo. W związku z pojawieniem się nowych wariantów koronawirusa i dużą liczbą nowych zakażeń w wielu państwach członkowskich należy zdecydowanie zniechęcać do podróży innych niż niezbędne. Jednocześnie należy unikać zamykania granic lub wprowadzania całkowitych zakazów podróżowania oraz zapewnić nieprzerwane funkcjonowanie jednolitego rynku i łańcuchów dostaw. W związku z tym konieczne są dalsze ukierunkowane działania w celu zapewnienia skoordynowanego podejścia do środków ograniczających swobodny przepływ osób w obrębie UE.

Komisja w swoim wniosku przewiduje dodatkową koordynację w dwóch obszarach, w których państwa członkowskie zgodziły się już współpracować:

1. aktualizacja uzgodnionych kodów kolorystycznych na potrzeby tworzenia map obszarów ryzyka.
2. bardziej rygorystyczne środki stosowane wobec podróżnych z obszarów podwyższonego ryzyka.

Didier Reynders, komisarz ds. wymiaru sprawiedliwości, stwierdził: „Październikowe porozumienie w sprawie unijnego skoordynowanego podejścia do ograniczeń podróży było dużym krokiem naprzód w działaniach w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się COVID-19. Jednocześnie pozwoliło ono zachować możliwość odbywania niezbędnych podróży i utrzymać funkcjonowanie jednolitego rynku. Nasze działania muszą nadal opierać się na wspólnej mapie i wspólnym podejściu do nakładania ograniczeń w sposób proporcjonalny i niedyskryminujący. W związku z pojawieniem się nowych wariantów koronawirusa musimy zwiększyć koordynację i podjąć wspólne europejskie działania, by zniechęcać do podróży, które nie są niezbędne. Zamykanie granic nie jest rozwiązaniem; są nim wspólne środki.

Aktualizacja wspólnego kodu kolorystycznego

Oprócz stosowanych obecnie kolorów, takich jak: zielony, pomarańczowy, czerwony i szary, Komisja proponuje dodanie koloru ciemnoczerwonego, który oznaczałby obszary, gdzie wirus się rozprzestrzenia bardzo szybko. Dotyczyłoby to obszarów, na których liczba nowych zgłoszonych przypadków na 100 000 osób z ostatnich 14 dni wynosi ponad 500.

Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) będzie nadal publikować zaktualizowane wersje mapy na podstawie danych przekazywanych przez państwa członkowskie.

Bardziej rygorystyczne środki wobec podróżnych z obszarów podwyższonego ryzyka.

W swoim komunikacie z dnia 19 stycznia, w którym określono działania niezbędne do uniknięcia trzeciej fali koronawirusa, Komisja proponuje, aby zdecydowanie zniechęcać do wszelkich podróży, które nie są niezbędne, dopóki sytuacja epidemiologiczna nie ulegnie znaczącej poprawie. Dotyczy to szczególnie podróży do i z obszarów „ciemnoczerwonych”. Jednocześnie państwa członkowskie powinny zapewnić spójność ze środkami, jakie stosują w odniesieniu do podróży po własnym terytorium.

W przypadku gdy osoby podróżują z obszaru „ciemnoczerwonego”, państwa członkowskie powinny wymagać od podróżnych:

• poddania się testowi przed przyjazdem
• ORAZ odbycia kwarantanny zalecanej przez Komitet ds. Bezpieczeństwa Zdrowia i obecnie stosowanej w kilku państwach członkowskich.

Z uwagi na zwiększone możliwości przeprowadzania testów państwa członkowskie mogłyby w szerszym zakresie stosować testy przed wyjazdem także w przypadku obszarów obecnie oznaczonych jako „pomarańczowe”, „czerwone” lub „szare”. Osoby powracające do państwa członkowskiego zamieszkania powinny natomiast mieć możliwość poddania się testowi po przyjeździe.

Ze względu na ryzyko związane z bardzo dużą liczbą nowych zakażeń Komisja zaleca, w oparciu o wytyczne ECDC, aby państwa członkowskie zgodziły się przyjąć, utrzymać lub wzmocnić pozafarmaceutyczne środki przeciwdziałania, takie jak zalecenia dotyczące pozostawania w domu i tymczasowe zamykanie niektórych przedsiębiorstw, szczególnie na obszarach sklasyfikowanych jako „ciemnoczerwone”, a także zwiększyć intensywność działań w zakresie testowania i ustalania kontaktów oraz nadzoru i sekwencjonowania przypadków COVID-19 w celu gromadzenia informacji na temat rozprzestrzeniania się nowych, bardziej zakaźnych wariantów koronawirusa.

Osoby mieszkające w regionach przygranicznych powinny być zwolnione z niektórych ograniczeń w podróżowaniu. Jeżeli osoby te muszą często przekraczać granicę, na przykład ze względów rodzinnych lub zawodowych, nie powinny być zobowiązane do poddawanie się kwarantannie, a wymagana częstotliwość wykonywania testów powinna być proporcjonalna. Jeżeli sytuacja epidemiologiczna po obu stronach granicy jest podobna, nie należy nakładać żadnych wymogów dotyczących testów.

Państwa członkowskie powinny również starać się nie dopuszczać do zakłóceń w odbywaniu niezbędnych podróży, w szczególności w celu utrzymania przepływów towarów zgodnie z systemem „uprzywilejowanych korytarzy” oraz unikania zakłóceń w łańcuchach dostaw. Biorąc pod uwagę zwiększone ryzyko, osoby odbywające podróż niezbędną, takie jak pracownicy opieki zdrowotnej lub osoby podróżujące z ważnych przyczyn rodzinnych lub zawodowych, przybywające z obszarów „ciemnoczerwonych”, również powinny zostać poddane testowi i odbyć kwarantannę, pod warunkiem że nie będzie to miało nieproporcjonalnego wpływu na wypełnianie przez nich niezbędnej funkcji lub realizację niezbędnej potrzeby. Pracownicy transportu, którzy są zwykle w ograniczonym stopniu narażeni na kontakty z resztą społeczeństwa podczas podróży, nie powinni być zobowiązani do odbywania kwarantanny i co do zasady powinni być zwolnieni z testów związanych z podróżą. Takie same zwolnienia powinny mieć zastosowanie w przypadku tranzytu osób odbywających podróż niezbędną.

Oprócz proponowanych dziś aktualizacji dotyczących podróży w obrębie UE, Komisja przyjęła również wniosek dotyczący aktualizacji zalecenia Rady w sprawie podróży z państw trzecich do UE.

Kontekst

3 września 2020 r. Komisja przedstawiła wniosek dotyczący zalecenia Rady służącego zapewnieniu koordynacji i wyraźnego zgłaszania na szczeblu UE wszelkich środków podejmowanych przez państwa członkowskie w celu ograniczenia swobodnego przemieszczania się w związku z pandemią koronawirusa

13 października 2020 r. poprzez przyjęcie zalecenia Rady państwa członkowskie UE zobowiązały się do zapewnienia większej koordynacji i lepszej wymiany informacji.

19 stycznia, przed posiedzeniem przywódców europejskich poświęconym skoordynowanej reakcji na kryzys związany z COVID-19 Komisja określiła szereg działań, które należy podjąć, aby zintensyfikować walkę z pandemią .

Na posiedzeniu, które odbyło się 21 stycznia, przywódcy europejscy stwierdzili, że być może Rada będzie musiała zmienić swoje zalecenia dotyczące swobodnego przemieszczania się i podróży z państw trzecich z uwagi wobec ryzyka związanego z nowymi wariantami wirusa. Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen zapowiedziała, że Komisja przedstawi wniosek, który będzie dotyczył ukierunkowanych i skoordynowanych środków mających zapewnić niezbędne gwarancje w odniesieniu do podróży. Wniosek ten przedstawiono w dniu dzisiejszym.

Najnowsze informacje na temat środków związanych z koronawirusem oraz ograniczeń podróży, przekazywane przez państwa członkowskie, są dostępne na platformie internetowej „Re-open EU”.