Komisja Europejska przedstawiła dzisiaj wskazówki dotyczące wprowadzenia w życie tymczasowego ograniczenia innych niż niezbędne podróży do UE. Wraz z wskazówkami na rzecz zapewnienia swobodnego przepływu pracowników o krytycznym znaczeniu  stanowi to odpowiedź na zawarte w oświadczeniu członków Rady Europejskiej z dnia 26 marca 2020 r. wezwanie, by ułatwić tranzyt obywatelom wracającym do domu i uwzględnić obawy obywateli, przedsiębiorstw i organów krajowych dotyczące środków podjętych w celu ograniczenia epidemii koronawirusa.

Wiceprzewodniczący do spraw promowania naszego europejskiego stylu życia Margaritis Schinas oświadczył: Obecny kryzys możemy pokonać jedynie pod warunkiem, że będziemy działać razem. Z zadowoleniem przyjmuję fakt, że prawie wszystkie państwa członkowskie UE wdrażają obecnie ograniczenie dotyczące podróży do UE. Przedstawiamy dodatkowe wskazówki, aby zagwarantować, że ograniczenie to będzie wdrażane wszędzie w ten sam sposób. Im spójniejsze będą działania krajowe, tym łatwiej będzie obywatelom państw trzecich je zrozumieć i ich przestrzegać.

Komisarz do spraw wewnętrznych Ylva Johansson dodała: Dzięki przyjętym dziś wskazówkom chcemy zapewnić, by wszyscy funkcjonariusze straży granicznej na granicach zewnętrznych UE ułatwiali obywatelom UE, którzy utknęli za granicą, powrót do domu, oraz by osoby, które pełnią funkcje o zasadniczym znaczeniu, mogły się przemieszczać. Jednocześnie chcemy zagwarantować, że podejmowane są odpowiednie i proporcjonalne środki na rzecz ochrony zdrowia i bezpieczeństwa publicznego.

Wskazówki, skierowane do funkcjonariuszy straży granicznej i organów wizowych, zawierają porady na temat wprowadzania w życie tymczasowych ograniczeń na granicy, ułatwień w zakresie repatriacji obywateli UE oraz kwestii wizowych . Omówiono w nich problemy poruszone przez państwa członkowskie podczas odbywających się co dwa tygodnie wideokonferencji ministrów spraw wewnętrznych oraz podczas spotkań technicznych z państwami członkowskimi.

Wprowadzenie w życie tymczasowego ograniczenia podróży na granicach

Przedstawiono szczegółowe praktyczne wskazówki dla służb granicznych w kluczowych kwestiach:

• Kryteria odmowy wjazdu: Ograniczenie podróży do UE, które nie są niezbędne, ma zastosowanie do obywateli państw trzecich niebędącym rezydentami, u których występują istotne objawy lub którzy byli szczególnie narażeni na ryzyko zakażenia i których uznano za zagrożenie dla zdrowia publicznego. Wszelkie decyzje w sprawie odmowy wjazdu muszą być proporcjonalne i niedyskryminacyjne. Aby ustalić, czy podróżny stwarza zagrożenie, straż graniczna proszona jest o zapoznanie się z wytycznymi Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób dostępnymi pod tym adresem.
• Wyłączenia: Obywatele wszystkich państw członkowskich UE i państw stowarzyszonych w ramach Schengen oraz członkowie ich rodzin, a także obywatele państw trzecich będący rezydentami długoterminowymi w UE są zwolnieni z tymczasowego ograniczenia podróżny w celu powrotu do domu. Obywateli San Marino, Andory, Monako i Watykanu / Stolicy Apostolskiej należy traktować na równi z obywatelami państw członkowskich w celu umożliwienia im powrotu do domu. Zwolnieni z ograniczenia podróży są również niektórzy pracownicy spoza UE, na przykład pracownicy ochrony zdrowia, pracownicy przygraniczni oraz pracownicy sezonowi w rolnictwie.
• Bezpieczeństwo: W przypadku podróżnych, którzy mogą wjechać do strefy Schengen, służby graniczne powinny ściśle egzekwować kodeks graniczny Schengen. Powinny one weryfikować autentyczność dokumentów podróży, a organy krajowe muszą przeprowadzać systematyczne kontrole w Systemie Informacyjnym Schengen w celu ochrony przed potencjalnym zagrożeniem terrorystycznym lub przestępczością transgraniczną. Paszporty obywateli państw trzecich powinny być stemplowane.
• Odprawy wyjazdowe: Służby graniczne powinny udzielać informacji o ograniczeniu podróży, a niepokojące przypadki należy niezwłocznie kierować do odpowiednich służb medycznych. W przypadku wyczerpania krajowych środków kontroli granicznej państwa członkowskie mogą przyznać odprawom wjazdowym wyższy priorytet niż odprawom wyjazdowym, w zakresie, w jakim jest to możliwe bez wpływu na krajowe środki sanitarne.

Tranzyt i repatriacja

Państwa członkowskie muszą ułatwiać tranzyt obywateli wszystkich państw członkowskich UE i państw stowarzyszonych w ramach Schengen oraz członków ich rodzin, niezależnie od posiadanego obywatelstwa, jak również obywateli państw trzecich posiadających dokument pobytowy oraz osób pozostających na ich utrzymaniu, którzy powracają do państwa członkowskiego, którego są obywatelami lub w którym zamieszkują.

Obywateli Serbii, Macedonii Północnej, Czarnogóry i Turcji należy traktować na równi z obywatelami państw członkowskich, jeżeli powracają oni do swoich krajów pochodzenia w ramach operacji repatriacyjnych na podstawie Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności, z uwagi na fakt, że państwa te są państwami uczestniczącymi w tym mechanizmie.

Wnioski wizowe i przekroczenie dozwolonego okresu pobytu

Konsulaty państw członkowskich powinny pozostać otwarte i zapewnić minimalną obsługę w zakresie rozpatrywania wniosków wizowych składanych przez podróżnych zwolnionych z tymczasowego ograniczenia podróżny.

Osób spoza UE, które ze względu na ograniczenie podróży są zmuszone pozostać w UE dłużej niż powinny, nie należy karać. W przypadku podróżnych przebywających obecnie w strefie Schengen na podstawie wizy krótkoterminowej, którzy będą zmuszeni zostać w tej strefie dłużej niż wynosi ważność ich wizy, państwa członkowskie mogą przedłużyć okres ważności wizy do maksymalnie 90 dni w dowolnym okresie 180-dniowym. Państwa członkowskie powinny ponadto wydawać wizy długoterminowe lub zezwolenia na pobyt czasowy posiadaczom wiz krótkoterminowych oraz podróżnym zwolnionym z obowiązku wizowego, którzy będą musieli zostać w strefie Schengen dłużej niż 90 dni w dowolnym okresie 180-dniowym.

Zachęca się też państwa członkowskie do zaniechania kar wobec podróżnych spoza UE, którzy z powodu ograniczenia podróży nie będą mogli wyjechać na czas. Podczas rozpatrywania przyszłych wniosków wizowych przypadki przekroczenia dozwolonego okresu pobytu z powodu ograniczeń podróży nie powinny być brane pod uwagę.