Komisja przyjęła szereg wniosków mających na celu poprawę doświadczeń pasażerów i podróżnych poprzez wzmocnienie ich praw.

Nowe przepisy będą opierać się na wyciągniętych wnioskach, w tym na niedawnych doświadczeniach z kryzysu związanego z COVID-19 i upadłości grupy turystycznej Thomas Cook w 2019 r., co miało duży wpływ zarówno na podróżnych, jak i na rynek podróży. W szczególności doprecyzują one zasady zwrotu kosztów w przypadku rezerwacji lotów lub podróży multimodalnych przez pośrednika, tak aby pasażerowie byli lepiej chronieni przed odwołaniem lotu. Zapewnią one również sprawniejsze podróże, zwłaszcza te związane z różnymi usługami turystycznymi lub rodzajami transportu, zapewniając pasażerom dostęp do bezpośredniego wsparcia oraz lepsze informowanie w czasie rzeczywistym, na przykład o opóźnieniach i odwołaniach podróży. Szczególną uwagę zwraca się na potrzeby pasażerów niepełnosprawnych lub o ograniczonej możliwości poruszania się w celu uwzględnienia i ułatwienia zmiany rodzaju transportu oraz w razie potrzeby poprawy jakości pomocy.

Przyjęte dziś wnioski skupiają się na trzech aspektach:

1. Wzmocnione prawa pasażerów

Pasażerowie podróżujący samolotem, koleją, statkiem lub autobusem korzystają już ze światowej ochrony praw pasażerów w UE. Są oni na przykład uprawnieni do zmiany planu podróży, zwrotu kosztów, odszkodowania lub pomocy (w zależności od okoliczności) w przypadku zakłócenia podróży. Niemniej jednak nadal istnieją pewne luki w obecnych przepisach, a niedociągnięcia we wdrażaniu i egzekwowaniu przepisów uniemożliwiają pasażerom pełne korzystanie z tych praw. Wniosek dotyczący zmiany rozporządzeń w sprawie praw pasażerów odnosi się do tych problematycznych obszarów poprzez wzmocnienie mechanizmów egzekwowania przepisów i wprowadzenie przepisów dotyczących pasażerów lotniczych, którzy zarezerwowali loty za pośrednictwem pośredników, w tym przepisów dotyczących zwrotu kosztów. WE wniosku dotyczącym praw pasażerów w kontekście podróży multimodalnych po raz pierwszy określono również nowe przepisy mające na celu ochronę pasażerów korzystających z różnych rodzajów transportu, takich jak autobusy, pociągi i samoloty podczas jednej podróży. Pasażerowie będą korzystać z lepszego prawa do informacji przed podróżą i w jej trakcie, w tym w odniesieniu do minimalnego czasu połączenia między różnymi usługami transportowymi. Ponadto, jeżeli zakupili podróż multimodalną w ramach jednej umowy przewozu, będą mieli prawo do pomocy przewoźnika w przypadku utraty połączeń. Szczególną uwagę zwraca się na potrzeby pasażerów niepełnosprawnych lub o ograniczonej możliwości poruszania się. Osoby o ograniczonej możliwości poruszania się, które w trakcie podróży przechodzą z jednego środka transportu na inny, będą korzystać z pomocy przewoźników i operatorów terminali w punktach przesiadkowych, gdy podróżują na podstawie jednej umowy przewozu lub gdy podróżują przez multimodalne pasażerskie węzły przesiadkowe. Jeżeli linia lotnicza zobowiązuje pasażera niepełnosprawnego lub osobę o ograniczonej możliwości poruszania się do podróży wraz z osobą towarzyszącą, ponieważ pasażer potrzebuje pomocy w celu spełnienia wymogów bezpieczeństwa lotniczego (np. w celu zapięcia pasów bezpieczeństwa), linie lotnicze będą zobowiązane do bezpłatnego przewozu osoby towarzyszącej, a w miarę możliwości – do umieszczenia tej osoby obok pasażera, któremu pomaga. Prawo to istnieje już w przypadku podróży koleją, statkiem lub autobusem/autokarem.

2. Ochrona osób podróżujących imprezami turystycznymi

Dzięki zmianie dyrektywy w sprawie zorganizowanych podróży z 2015 r. ochrona osób podróżujących imprezami turystycznymi będzie w przyszłości skuteczniejsza, w szczególności w sytuacjach kryzysowych, wyciągając wnioski z pandemii COVID-19. Proponowane zmiany zapewnią podróżnym silniejsze i jaśniejsze prawa oraz doprecyzują obowiązki i obowiązki organizatorów imprez turystycznych.

Niektóre z nowych przepisów dotyczą:

• Jeżeli chodzi o zwrot kosztów, istnieje łańcuch dostawców usług, organizatorów imprez turystycznych i podróżnych. Podróżni będą nadal uprawnieni do zwrotu kosztów w ciągu 14 dni. Będzie to ułatwione, ponieważ organizatorzy imprez turystycznych, z których większość to małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), będą mieli prawo do zwrotu kosztów od usługodawców w ciągu 7 dni. Fakt, że otrzymują oni zwrot w ciągu tygodnia, umożliwia im z kolei zwrot kosztów klientom w ciągu dwóch tygodni.
• Zaliczki uiszczane przez podróżnych za imprezy turystyczne nie mogą przekraczać 25 % ceny imprezy turystycznej, z wyjątkiem sytuacji, gdy organizatorzy ponoszą koszty uzasadniające wyższą zaliczkę, na przykład dlatego, że muszą zapłacić przewoźnikowi lotniczemu pełną cenę biletu z góry. Organizatorzy nie mogą ubiegać się o całkowitą płatność wcześniej niż 28 dni przed rozpoczęciem imprezy turystycznej.
• Podróżni, którym oferuje się bon, otrzymają jasne informacje o tym, że mogą domagać się zwrotu, i zostaną poinformowani o cechach bonu przed jego przyjęciem. Takie bony będą zwracane automatycznie, jeżeli nie zostaną wykorzystane przed upływem okresu ich ważności. Ponadto bony i prawa do zwrotu będą objęte ochroną na wypadek niewypłacalności.
• Jaśniejsze informacje: Wakacje otrzymają jasne informacje na temat tego, czy połączenie usług turystycznych stanowi imprezę turystyczną, kto ponosi odpowiedzialność w razie problemów, oraz o prawach przysługujących im jako osobom podróżującym imprezą turystyczną.

3. Lepsze usługi w zakresie informacji o podróżach multimodalnych oraz utworzenie wspólnej europejskiej przestrzeni danych dotyczących mobilności

Multimodalność lub połączenie różnych rodzajów transportu może zmniejszyć ogólne emisje z transportu, umożliwiając podróżnym wybór najbardziej wydajnego i zrównoważonego rodzaju transportu. Przegląd rozporządzenia delegowanego w sprawie ogólnounijnych usług informacji o podróżach multimodalnych (MMTIS) ułatwi pasażerom wyszukiwanie za pośrednictwem usług informacji o podróży w czasie rzeczywistym informacji o różnych rodzajach transportu oraz dostęp do aktualizacji w czasie rzeczywistym podczas podróży, na przykład na temat opóźnień i odwołań. Dostępne będą również nowe rodzaje informacji, takie jak to, czy rowery można zabrać do pociągu, oraz na temat dostępności, w tym dla pasażerów niepełnosprawnych lub o ograniczonej możliwości poruszania się.

Zgodnie z europejską strategią w zakresie danych i przy wsparciu programu „Cyfrowa Europa” przyjęta również dziś inicjatywa dotycząca wspólnej europejskiej przestrzeni danych dotyczących mobilności (EMDS) ułatwi dostęp do danych pochodzących z istniejących i przyszłych źródeł danych dotyczących transportu i mobilności oraz ich łączenie i wymianę. Umożliwi to dostęp do danych w czasie rzeczywistym i ich wymianę, co pozwoli podróżnym na bieżąco śledzić sytuację w zakresie transportu i warunki ruchu drogowego, umożliwiając im lepsze planowanie podróży. Umożliwi to również podmiotom publicznym i prywatnym rozwój innowacyjnych usług transportowych i kształtowania polityki transportowej opartej na danych.  

Kontekst ogólny

Około 13 mld pasażerów, którzy co roku podróżują samolotem, pociągiem, autokarem, autobusem lub promem w UE, korzysta z unijnych praw pasażerów, a wiele innych korzysta z transportu lokalnego. Oczekuje się, że do 2030 r. liczba ta wyniesie 15 mld, a do 2050 r. – prawie 20 mld.

Unijna strategia na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności to plan działania Komisji na rzecz transformacji ekologicznej i cyfrowej. Te dwa elementy idą ze sobą w parze, ponieważ cyfryzacja zwiększa efektywność i elastyczność, co zmniejsza emisje z transportu. W strategii określono, w jaki sposób osiągnąć redukcję emisji z transportu o 90 % do 2050 r., oraz określono kluczowe cele pośrednie, takie jak wdrożenie zautomatyzowanej mobilności na dużą skalę do 2030 r.