Finansowanie to będzie wspierać wdrażanie kluczowych inwestycji i reform nakreślonych w polskim planie odbudowy i zwiększania odporności. 

Komisja Europejska pozytywnie oceniła polski plan odbudowy i zwiększania odporności, co jest ważnym krokiem w kierunku wypłacenia przez UE 23,9 mld euro w formie dotacji i 11,5 mld euro w pożyczkach w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF). Finansowanie to wesprze wdrażanie kluczowych działań inwestycyjnych i reformatorskich określonych w polskim planie odbudowy i zwiększania odporności. Umożliwi to Polsce wyjście silniejsze z pandemii COVID-19 i postępy w transformacji ekologicznej i cyfrowej.

RRF jest kluczowym instrumentem leżącym u podstaw NextGenerationEU, który zapewni do 800 mld euro (w cenach bieżących) na wsparcie inwestycji i reform w całej UE. Polski plan stanowi część bezprecedensowej i skoordynowanej reakcji UE na kryzys związany z COVID-19, mającej na celu sprostanie wspólnym europejskim wyzwaniom poprzez przyjęcie transformacji ekologicznej i cyfrowej, wzmocnienie odporności gospodarczej i społecznej oraz spójności jednolitego rynku.

Komisja oceniła plan Polski w oparciu o kryteria określone w rozporządzeniu w sprawie RRF. W analizie Komisji rozważono w szczególności, czy inwestycje i reformy zawarte w polskim planie wspierają transformację ekologiczną i cyfrową; przyczynianie się do skutecznego sprostania wyzwaniom określonym w europejskim semestrze; oraz wzmocnienie jego potencjału wzrostu, tworzenia miejsc pracy oraz odporności gospodarczej i społecznej.

Plan Polski zawiera kamienie milowe związane z ważnymi aspektami niezawisłości sądownictwa, które mają szczególne znaczenie dla poprawy klimatu inwestycyjnego i stworzenia warunków do skutecznej realizacji planu odbudowy i odporności. Polska musi wykazać, że te kamienie milowe zostały osiągnięte, zanim będzie można dokonać jakichkolwiek wypłat w ramach RRF.

Zabezpieczenie zielonej i cyfrowej transformacji Polski

Z oceny Komisji wynika, że plan Polski przeznacza 42,7% całkowitej alokacji na działania wspierające cele klimatyczne. Realizacja polskiego planu ma znacząco przyczynić się do dekarbonizacji polskiej gospodarki poprzez zwiększenie udziału energii odnawialnej w miksie energetycznym, efektywności energetycznej gospodarki oraz niezależności dostaw energii w Polsce. Obejmuje to znaczne finansowanie morskich elektrowni wiatrowych, a także kluczowe zmiany w ramach regulacyjnych ułatwiających budowę morskich i lądowych farm wiatrowych. Ponadto oczekuje się, że realizacja planu będzie wspierać energooszczędną renowację budynków, modernizację kolei i transportu autobusowego, bezpieczeństwo drogowe i rozwój zielonych technologii wodorowych.

Komisja stwierdza, że polski plan przeznacza 21,3 % całkowitej alokacji na środki wspierające transformację cyfrową. Obejmuje to inwestycje mające na celu zapewnienie powszechnego dostępu do szybkiego internetu, cyfryzację usług publicznych, sprzęt informatyczny dla szkół, umiejętności cyfrowe i bezpieczeństwo cybernetyczne.

Wzmocnienie odporności gospodarczej i społecznej Polski

Komisja uważa, że plan Polski obejmuje obszerny zestaw wzajemnie wzmacniających się reform i inwestycji, które przyczyniają się do skutecznego sprostania wszystkim lub znaczącemu podzbiorowi wyzwań gospodarczych i społecznych określonych w zaleceniach dla poszczególnych krajów skierowanych do Polski.

Plan Polski zawiera kilka reform mających na celu poprawę klimatu inwestycyjnego w Polsce. Obejmuje to kompleksową reformę systemu dyscyplinarnego mającego zastosowanie do polskich sędziów, która ma wzmocnić ważne aspekty niezależności sądownictwa.

Taka reforma będzie musiała sprostać następującym zobowiązaniom:

• Wszystkie sprawy dyscyplinarne przeciwko sędziom będą rozstrzygane przez sąd inny niż obecna Izba Dyscyplinarna, który spełnia wymogi prawa UE zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości, a zatem jest niezależny, bezstronny i ustanowiony przez prawo;
• Sędziowie nie mogą ponosić odpowiedzialności dyscyplinarnej za złożenie wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym do Trybunału Sprawiedliwości, za treść ich orzeczeń sądowych lub za sprawdzenie, czy inny sąd jest niezawisły, bezstronny i ustanowiony ustawą;
• Wzmocniono prawa procesowe stron w postępowaniu dyscyplinarnym;
• Wszyscy sędziowie, których dotyczą wcześniejsze orzeczenia Izby Dyscyplinarnej, będą mieli prawo do bezzwłocznego rozpatrzenia tych orzeczeń przez sąd, który spełnia wymogi UE, a zatem jest niezależny, bezstronny i ustanowiony przez prawo.

Polski plan obejmuje również reformy i inwestycje w kierunku bardziej powszechnie dostępnego i efektywnego systemu opieki zdrowotnej. Wspiera modernizację kształcenia zawodowego, szkolenia i uczenia się przez całe życie, aby zapewnić odpowiednie umiejętności do integracji na rynku pracy. Różne środki przewidziane w planie mają na celu poprawę funkcjonowania rynku pracy, w tym reforma podatku dochodowego od osób fizycznych, aby zachęcić pracowników, którzy osiągną ustawowy wiek emerytalny, do kontynuowania pracy. Inne środki mają na celu zwiększenie udziału siły roboczej, w tym kobiet. Obejmują one reformy i inwestycje w publiczne służby zatrudnienia, opiekę długoterminową oraz wczesną edukację i opiekę nad dzieckiem.

Plan stanowi kompleksową i odpowiednio wyważoną odpowiedź na sytuację gospodarczą i społeczną Polski, przyczyniając się tym samym odpowiednio do realizacji wszystkich sześciu filarów RRF.

Wspieranie sztandarowych projektów inwestycyjnych i reform

Plan Polski proponuje projekty we wszystkich sześciu europejskich obszarach flagowych. Są to konkretne projekty inwestycyjne, które dotyczą kwestii wspólnych dla wszystkich państw członkowskich w obszarach tworzących miejsca pracy i wzrost gospodarczy oraz potrzebnych do transformacji ekologicznej i cyfrowej.

Na przykład inwestycje w zieloną transformację miejską o wartości 2,8 mld euro będą wspierać rozwój odnawialnych źródeł energii oraz rozwój czystego i zrównoważonego transportu. Plan obejmuje również znaczne inwestycje w zapewnienie szybkiego dostępu do Internetu na obszarach bez łączności szerokopasmowej.

W ocenie Komisji stwierdzono również, że żaden ze środków zawartych w planie nie szkodzi znacząco środowisku, zgodnie z wymogami określonymi w rozporządzeniu w sprawie RRF.

Komisja uważa, że systemy kontroli wprowadzone przez Polskę są odpowiednie do ochrony interesów finansowych Unii po wdrożeniu celów pośrednich w zakresie dodatkowych środków audytu i kontroli określonych we wniosku Komisji dotyczącym decyzji wykonawczej Rady. Dotyczą one kamieni milowych związanych ze wzmocnieniem niektórych aspektów niezawisłości polskiego sądownictwa, jak określono powyżej, oraz wykorzystaniem Arachne, narzędzia informatycznego wspierającego państwa członkowskie w ich działaniach w zakresie zwalczania nadużyć finansowych, poprzez umożliwienie im gromadzenia danych o ostatecznych odbiorcach środków, wykonawcach, podwykonawcach i beneficjentach rzeczywistych oraz udostępniania ich na żądanie. Plan zawiera wystarczające szczegółowe informacje na temat tego, w jaki sposób organy krajowe będą zapobiegać przypadkom konfliktu interesów, korupcji i nadużyć finansowych związanych z wykorzystaniem funduszy, wykrywać je i korygować. Ponadto kamienie milowe związane z dodatkowymi środkami audytu i kontroli muszą zostać zrealizowane, zanim Polska będzie mogła przedstawić swój pierwszy wniosek o płatność.

Kolejne kroki

Komisja przyjęła wniosek dotyczący decyzji wykonawczej Rady w sprawie udzielenia Polsce w ramach RRF dotacji w wysokości 23,9 mld euro i 11,5 mld euro w pożyczkach. Rada będzie miała teraz co do zasady cztery tygodnie na przyjęcie wniosku Komisji.

Komisja zezwoli na wypłatę środków w oparciu o zadowalającą realizację celów pośrednich i celów określonych w planie odbudowy i zwiększania odporności, odzwierciedlając postępy w realizacji inwestycji i reform.

Niektóre kamienie milowe są niezbędne do zapewnienia skutecznej ochrony interesów finansowych Unii i muszą zostać zrealizowane, zanim Polska przedstawi swój pierwszy wniosek o płatność.