W pierwszym sprawozdaniu rocznym dotyczącym Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności stwierdzono, że jego wdrażanie jest na zaawansowanym etapie.

Komisja Europejska przyjęła 1 marca br. pierwsze sprawozdanie roczne z wdrażania Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) – głównego elementu NextGenerationEU. RRF zapewnia państwom członkowskim do 723,8 mld euro (w cenach bieżących) w formie dotacji i pożyczek dla na wsparcie inwestycji i reform transformacyjnych, które sprawią, że UE wyjdzie z pandemii COVID-19 silniejsza.

Rok od wprowadzenia RRF opracowano sprawozdanie podsumowujące wdrażanie tego instrumentu w okresie od lutego 2021 r., kiedy to przyjęto rozporządzenie w jego sprawie, do grudnia 2021 r., kiedy to miała miejsce wypłata pierwszej regularnej płatności. Sprawozdanie pokazuje, że poczyniono znaczne postępy i potwierdza, że wdrażanie Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności jest na zaawansowanym etapie.

W sprawozdaniu opisano liczne przykłady inwestycji i reform finansowanych z RRF, które pochodzą z 22 przyjętych dotychczas planów odbudowy i zwiększania odporności. Przykłady te to konkretne środki, przyczyniające się do realizacji sześciu filarów polityki określonych w rozporządzeniu w sprawie RRF, w tym do transformacji ekologicznej i cyfrowej. Sprawozdanie daje zatem warte uwagi wyobrażenie niespotykanej dotychczas skali i ogromnego wpływu środków, które wdrażane są w całej UE dzięki wprowadzeniu Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.

Taki wynik udało się uzyskać dzięki ścisłej współpracy Komisji i państw członkowskich wraz z Parlamentem Europejskim i Radą.

Stan realizacji

Po okresie intensywnych przygotowań i dialogu z każdym z państw członkowskich Komisja przeprowadziła dokładną i szybką ocenę planów odbudowy i zwiększania odporności. Oceniła pozytywnie 22 plany. Do tej pory na ich realizację przeznaczono już 445 mld euro (w tym 291 mld euro w formie dotacji i 154 mld euro w formie pożyczek).

Natychmiast po zatwierdzeniu tych 22 planów przez Radę Komisja wypłaciła 56,6 mld euro w formie zaliczek dla 21 państw członkowskich, które się o nie zwróciły.

Już pięć państw członkowskich przedłożyło Komisji pierwsze wnioski o regularne płatności, a Komisja spodziewa się, że w 2022 r. otrzyma ponad 30 kolejnych wniosków. Po rozpatrzeniu pierwszego z nich, w grudniu 2021 r. wypłacono Hiszpanii 10 mld euro. Kolejne płatności nastąpią po pomyślnym osiągnięciu odpowiednich celów pośrednich i końcowych przez państwa członkowskie.

Unia z powodzeniem zgromadziła środki z rynków kapitałowych w celu sfinansowania RRF i w 2021 r. wyemitowała pierwszą w historii zieloną obligację.

Wkład w realizację celów klimatycznych i cyfrowych oraz sześciu filarów

Rozporządzenie w sprawie RRF stanowi, że w ramach reform i inwestycji, zawartych w każdym z planów odbudowy i zwiększania odporności, odpowiednia kwota musi zostać przeznaczona na wydatki związane z klimatem i cyfryzacją. Plany te muszą także przyczyniać się odpowiednio do realizacji sześciu filarów, czyli obszarów polityki o znaczeniu europejskim. Dla każdego z tych dwóch celów Komisja opracowała metodykę sprawozdawczości.

Około 40 proc. łącznej alokacji w ramach planów stanowią środki wspierające cele klimatyczne, a wszystkie plany przekroczyły określony w rozporządzeniu próg 37 proc. wkładu w realizację celu klimatycznego. Ponadto w przyjętych planach 26 proc. całkowitej kwoty przeznaczono na wydatki na technologie cyfrowe. Również w tym przypadku znacznie przekracza to określony w rozporządzeniu próg 20 procent.

W 22 przyjętych planach łączne szacowane wydatki na zieloną transformację (filar 1) wynoszą 224,1 mld euro. Na transformację cyfrową (filar 2) przeznaczono łącznie prawie 130 mld euro. Na rzecz inteligentnego, zrównoważonego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu (filar 3) w 22 przyjętych planach przewidziano ponad tysiąc działań, na łączną kwotę ok. 223 mld euro. Środki wspierające spójność społeczną i terytorialną (filar 4) wynoszą 193 mld euro. Środki wspierające opiekę zdrowotną oraz odporność gospodarczą, społeczną i instytucjonalną (filar 5) wynoszą 78 mld euro, podczas gdy środki na rzecz następnego pokolenia, dzieci i młodzieży (filar 6) wynoszą 49 mld euro.

Postępy we wdrażaniu planów odbudowy i zwiększania odporności można śledzić w Tabeli wyników w zakresie odbudowy i zwiększania odporności – na portalu internetowym, utworzonym przez Komisję w grudniu 2021 roku.

Wartość dodana i efekty mnożnikowe

W sprawozdaniu podkreślono wartość dodaną RRF, jako wyjątkowego, opartego na wynikach instrumentu, który wspiera bezprecedensowy program reform i inwestycji służących sprostaniu konkretnym wyzwaniom, przed którymi stoją państwa członkowskie. Przewiduje się, że RRF wywoła pozytywne efekty mnożnikowe w całej UE, wspierając jednocześnie konwergencję gospodarczą oraz spójność społeczną i terytorialną.