Aby pomóc konsumentom w UE zmniejszyć rachunki za energię i ślad węglowy, od poniedziałku 1 marca 2021 r. stosowana będzie – w przypadku wszystkich sklepów i internetowych sprzedawców detalicznych – nowa, powszechnie rozpoznawalna unijna etykieta energetyczna. Nowe etykiety będą miały początkowo zastosowanie do czterech kategorii produktów: lodówek i zamrażarek, zmywarek do naczyń, pralek oraz odbiorników telewizyjnych (i innych monitorów zewnętrznych). Nowe etykiety dla żarówek i lamp ze stałymi źródłami światła zostaną dodane w dniu 1 września, a inne produkty zostaną uwzględnione w następnych latach.

Ponieważ coraz więcej produktów uzyskuje zgodnie z obecną skalą oznaczenia A+, A++ lub A+++, najważniejszą zmianą jest powrót do prostszej skali A–G. Ta skala jest bardziej rygorystyczna i skonstruowana tak, aby na początku tylko nieliczne produkty były w stanie otrzymać oznaczenie „A”, pozostawiając możliwość poszerzania tej klasy w przyszłości o kolejne energooszczędne rozwiązania. Najbardziej energooszczędne produkty znajdujące się obecnie na rynku będą teraz oznaczane zazwyczaj jako „B”, „C” lub „D”. Na etykietach znajdzie się szereg nowych elementów, w tym link QR do ogólnounijnej bazy danych, co umożliwi konsumentom znalezienie bardziej szczegółowych informacji na temat produktu. Od dnia 1 marca zacznie również obowiązywać szereg przepisów dotyczących ekoprojektu – w szczególności w zakresie możliwości naprawy i konieczności zachowywania przez producentów części zamiennych przez kilka lat po zniknięciu produktów z rynku.

Komisarz do spraw energii Kadri Simson powiedziała: Pierwsza etykieta energetyczna odniosła duży sukces, przynosząc przeciętnemu gospodarstwu domowemu w Europie oszczędności rzędu kilkuset euro rocznie i motywując przedsiębiorstwa do inwestowania w badania naukowe i rozwój. Do końca lutego ponad 90 proc. produktów posiadało oznaczenie A+, A++ lub A+++. Nowy system będzie bardziej przejrzysty dla konsumentów i sprawi, że przedsiębiorstwa będą nadal wprowadzać innowacje i oferować jeszcze bardziej energooszczędne produkty. Pomoże nam to również zmniejszać emisje gazów cieplarnianych. 

Oprócz skali klas efektywności energetycznej danego produktu zmienia się również układ nowej etykiety, na której umieszczone zostaną jaśniejsze i bardziej nowoczesne ikony. Etykiety ze zmienioną skalą, podobnie jak poprzednie etykiety, pokazują więcej niż tylko klasę efektywności energetycznej. Na przykład w przypadku pralek pozwalają one szybko sprawdzić liczbę litrów wody na cykl, czas trwania danego cyklu oraz zużycie energii mierzone dla znormalizowanego programu.

Kolejną istotną zmianą jest wprowadzenie kodu QR w prawym górnym rogu nowych etykiet. Skanując kod QR, konsumenci mogą znaleźć dodatkowe informacje na temat modelu produktu, takie jak dane dotyczące jego wymiarów, cech szczególnych lub wyników badań, w zależności od urządzenia. Wszystkie urządzenia przeznaczone na rynek UE muszą zostać zarejestrowane w nowej ogólnounijnej bazie danych – europejskim rejestrze produktów do celów etykietowania energetycznego (EPREL). Ułatwi to dodatkowo porównywanie podobnych produktów w przyszłości.

Oprócz nowych przepisów dotyczących etykietowania energetycznego w dniu 1 marca 2021 r. wejdą również w życie odpowiednie nowe rozporządzenia w sprawie ekoprojektu. Dotyczą one w szczególności zaktualizowanych minimalnych wymogów w zakresie efektywności energetycznej oraz wzmocnienia praw konsumentów odnośnie do naprawy produktów i wspierania gospodarki o obiegu zamkniętym. Producenci lub importerzy będą teraz zobowiązani udostępniać profesjonalnym serwisom naprawczym szereg istotnych części (silniki i szczotki silnikowe, pompy, amortyzatory i sprężyny, bębny do prania itp.) przez okres co najmniej 7–10 lat po wprowadzeniu ostatniego egzemplarza danego modelu do obrotu w UE. Również na potrzeby użytkowników końcowych (tj. konsumentów, którzy nie są profesjonalnymi serwisami naprawczymi, ale chcą samodzielnie dokonać naprawy) producenci będą musieli udostępniać niektóre części zamienne przez kilka lat po zniknięciu danego produktu z rynku, np. w przypadku produktów takich jak drzwi, zawiasy czy uszczelki, które nadają się do interwencji typu „zrób to sam”. Maksymalny czas dostawy dla wszystkich tych części wynosi 15 dni roboczych od zamówienia.

Kontekst

Unijna etykieta energetyczna jest powszechnie rozpoznawalnym oznaczeniem produktów gospodarstwa domowego, takich jak żarówki, odbiorniki telewizyjne czy pralki, i od ponad 25 lat pomaga konsumentom dokonywać świadomych wyborów. W ogólnounijnym badaniu (Eurobarometr), przeprowadzonym w 2019 r., 93 proc. konsumentów potwierdziło, że rozpoznaje etykietę, a 79 proc. przyznało, że wpłynęła ona na ich decyzję o zakupie produktu. Szacuje się, że wraz ze zharmonizowanymi minimalnymi wymogami w zakresie efektywności energetycznej (określanymi mianem „ekoprojektu”) unijne przepisy dotyczące etykietowania energetycznego zmniejszą wydatki konsumentów o dziesiątki miliardów euro rocznie, przynosząc jednocześnie wiele innych korzyści dla środowiska oraz dla producentów i sprzedawców detalicznych.

Nowe kategorie na potrzeby etykiety ze zmienioną skalą zostały uzgodnione po przeprowadzeniu rygorystycznego i w pełni przejrzystego procesu konsultacji, przy ścisłym zaangażowaniu zainteresowanych stron i państw członkowskich na wszystkich etapach, z uwzględnieniem kontroli ze strony Rady i Parlamentu Europejskiego, a także przy zapewnieniu odpowiedniego uczestnictwa i informowania producentów. Zgodnie z wymogami rozporządzenia ramowego zmianą skali zostaną objęte w nadchodzących latach inne grupy produktów, w tym suszarki bębnowe, miejscowe ogrzewacze pomieszczeń, klimatyzatory, urządzenia do gotowania, systemy wentylacyjne, szafy chłodnicze lub mroźnicze, ogrzewacze pomieszczeń i podgrzewacze wody oraz kotły na paliwo stałe.

Przejście na etykiety ze zmienioną skalą zbiega się z wejściem w życie dwóch rozporządzeń horyzontalnych („zbiorczych”), które przyjęto niedawno w celu skorygowania lub wyjaśnienia szeregu kwestii określonych w odpowiednich rozporządzeniach dotyczących etykietowania energetycznego i ekoprojektu, przyjętych pierwotnie w 2019 r.