Komisja proponuje tymczasową ochronę dla osób uciekających przed wojną w Ukrainie oraz wytyczne dotyczące kontroli granicznych.

Komisja proponuje uruchomienie dyrektywy w sprawie tymczasowej ochrony, aby zapewnić szybką i skuteczną pomoc osobom uciekającym przed wojną w Ukrainie. Wniosek Komisji zmierza do tego, aby osoby uciekające przed wojną otrzymały w UE tymczasową ochronę, co oznacza, że otrzymają zezwolenia na pobyt oraz uzyskają dostęp do edukacji i do rynku pracy.

Jednocześnie Komisja przedstawia również wytyczne operacyjne, które mają pomóc funkcjonariuszom straży granicznych państw członkowskich w efektywnym zarządzaniu napływem osób na granicach z Ukrainą przy jednoczesnym utrzymaniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa. W wytycznych zaleca się również, aby państwa członkowskie utworzyły uprzywilejowane korytarze (pasy ruchu) w celu dostarczania pomocy humanitarnej; przypomina się również o możliwości zezwolenia na wjazd do UE ze względów humanitarnych.

Biorąc pod uwagę nadzwyczajny i wyjątkowy charakter inwazji oraz liczbę osób przybywających do UE, dyrektywa w sprawie tymczasowej ochrony umożliwia odpowiednią reakcję na obecną sytuację w postaci następujących środków:

• Zapewnienie natychmiastowej ochrony i praw. Obejmuje to prawo pobytu, dostęp do rynku pracy, dostęp do mieszkania, pomoc społeczną, pomoc medyczną lub inną oraz środki utrzymania. W przypadku dzieci i nastolatków bez opieki ochrona tymczasowa obejmuje prawo do opieki prawnej i dostęp do edukacji.
• Zmniejszenie obciążenia krajowych systemów azylowych poprzez stworzenie statusu ochrony przewidującego ograniczone formalności. Pozwoli to zapobiec przeciążeniu krajowych systemów azylowych i umożliwi państwom członkowskim zarządzanie napływem osób w sposób uporządkowany i skuteczny, przy pełnym poszanowaniu praw podstawowych i zobowiązań międzynarodowych.
• Większa solidarność i podział odpowiedzialności. Zasady przewidziane w dyrektywie w sprawie tymczasowej ochrony wspierają równoważenie wysiłków podejmowanych przez poszczególne państwa członkowskie w celu przyjęcia wysiedleńców z Ukrainy. „Platforma solidarności”, na której państwa członkowskie mogą wymieniać informacje o zdolnościach w zakresie przyjmowania osób, będzie koordynowana przez Komisję.
• Dalsze wsparcie ze strony agencji UE: Frontex, Agencja Unii Europejskiej ds. Azylu i Europol mogą na wniosek państw członkowskich zapewnić im dalsze wsparcie operacyjne w celu sprawnego wdrożenia decyzji.

Wytyczne dotyczące zarządzania granicami

W wytycznych dotyczących zarządzania granicami zewnętrznymi wyjaśniono ułatwienia, jakimi dysponują funkcjonariusze straży granicznych państw członkowskich przy prowadzeniu kontroli granicznych. Pomoże to zapewnić efektywne zarządzanie granicami, aby pomóc osobom uciekającym przed wojną w jak najszybszym znalezieniu schronienia, a jednocześnie utrzymać wysoki poziom kontroli bezpieczeństwa.

Dostępne ułatwienia obejmują:

• Uproszczenie kontroli granicznych na granicach UE z Ukrainą. Zgodnie z przepisami Schengen straż graniczna może w wyjątkowych okolicznościach tymczasowo uprościć odprawę graniczną w odniesieniu do niektórych kategorii osób. W wytycznych określono kryteria pomagające państwom członkowskim w podejmowaniu decyzji, do kogo może się to odnosić, z uwzględnieniem potrzeb szczególnie wrażliwych podróżnych, takich jak dzieci. W przypadku gdy nie można ustalić tożsamości osoby przybywającej, należy stosować zwykłą odprawę graniczną. Ponadto państwa członkowskie mogą postanowić o przeprowadzaniu odpraw granicznych w trakcie przewozu lub po przewozie podróżnych do bezpiecznego miejsca zamiast na przejściu granicznym. Te dwa środki pomogą skrócić czas oczekiwania na granicy, aby ludzie mogli jak najszybciej dotrzeć do bezpiecznego miejsca.
• Elastyczność w zakresie warunków wjazdu: Zgodnie z przepisami Schengen straż graniczna może zezwolić obywatelom państw spoza UE na wjazd na terytorium państwa członkowskiego ze względów humanitarnych, nawet jeżeli nie spełniają oni wszystkich warunków wjazdu (na przykład nie mają ważnego paszportu lub wizy). Państwa członkowskie mogą stosować to odstępstwo, aby umożliwić wjazd wszystkim osobom uciekającym przed konfliktem w Ukrainie.
• Dopuszczenie przekraczania granicy na tymczasowych przejściach granicznych poza oficjalnymi przejściami granicznymi. Może to pozwolić na skrócenie czasu oczekiwania na granicy w obecnej sytuacji, np. w przypadku blokowania dróg dojazdu do oficjalnych przejść granicznych przez porzucone samochody.
• Łatwy dostęp dla służb ratowniczych i pomocy humanitarnej. Państwa członkowskie powinny wprowadzić specjalne środki organizacyjne, aby ułatwić wjazd i wyjazd służbom ratowniczym, policji i straży pożarnej, m.in. w celu zapewnienia pomocy medycznej oraz dostaw żywności i wody osobom oczekującym na przekroczenie granicy. Państwa członkowskie powinny również utworzyć uprzywilejowane korytarze (pasy ruchu) na przejściach granicznych, aby umożliwić dostęp i powrót organizacjom udzielającym pomocy humanitarnej ludności w Ukrainie.
• Rzeczy osobiste i zwierzęta domowe. Osoby wysiedlone z Ukrainy mogą wwozić rzeczy osobiste bez cła. W wytycznych wyjaśniono również ułatwienia przysługujące osobom przybywającym ze swoimi zwierzętami domowymi.