Z okazji Międzynarodowego Dnia Edukacji przypadającego na 24 stycznia Komisja Europejska i wysoki przedstawiciel/wiceprzewodniczący Josep Borrell wydali następujące oświadczenie

Edukacja i uczenie się przez całe życie są nieodzowne do osiągnięcia sprawiedliwego i zrównoważonego rozwoju oraz usuwania nierówności poprzez dialog, solidarność, wzajemne zrozumienie i współpracę, inkluzywne, demokratyczne i partycypacyjne sprawowanie rządów oraz równość płci. Jednocześnie mają one kluczowe znaczenie dla ochrony, utrzymania i budowania pokoju.  

Edukacja umożliwia jednostkom i społeczeństwom przetrwanie i prosperowanie, a także przygotowuje je na wyzwania i szanse, które przynosi XXI wiek. Poszerza horyzonty, podobnie jak sztuka i kultura, umożliwiając ludziom, szczególnie młodym, wyobrażenie sobie, domaganie się i budowanie innej przyszłości. Edukacja odgrywa również kluczową rolę w budowaniu i wzmacnianiu więzi i sieci międzyludzkich oraz daje nadzieję i ochronę osobom dotkniętym kryzysami humanitarnymi i przymusowymi wysiedleniami. 

Będziemy nieprzerwanie dążyć do zapewnienia dostępu do edukacji każdemu dziecku i każdej młodej osobie, niezależnie od tego, kim są i gdzie mieszkają, zgodnie z zobowiązaniami podjętymi w ramach Europejskiego Roku Młodzieży 2022. UE promuje również podejście oparte na powszechnym uczeniu się przez całe życie, zgodnie z ideą Europejskiego Roku Umiejętności 2023. 

Pozytywne skutki edukacji można spotęgować jedynie przez równość i inkluzywność w ramach systemów edukacji, które dysponują dużymi zasobami i są dostosowane do wymogów przyszłości, umożliwiając każdej osobie zrealizowanie jej potencjału.   

W UE budujemy dalej europejski obszar edukacji, który wyraża naszą długoterminową, wspólną wizję sektora kształcenia i szkolenia. Europejski obszar edukacji skupia 27 państw członkowskich, a jego celem jest zapewnienie bardziej odpornych, sprzyjających włączeniu społecznemu i zorientowanych na przyszłość systemów kształcenia i szkolenia, do których będzie powszechny dostęp, z perspektywą uczenia się przez całe życie.  

Jako światowy rzecznik transformacji edukacji UE działa również aktywnie na rzecz osiągnięcia celu ONZ w zakresie zrównoważonego rozwoju 4 – edukacja wysokiej jakości na szczeblu globalnym. Jako element strategii Global Gateway i zgodnie z Planem działania na rzecz młodzieży w ramach działań zewnętrznych UE Unia zwiększyła odsetek swoich środków finansowych przeznaczanych na edukację z 7 proc. do co najmniej 10 proc., poprzez dwustronne i regionalne programy oraz globalne inicjatywy takie jak Globalne Partnerstwo na rzecz Edukacji. 

Inicjatywy takie jak Erasmus+ i program DEAR wspierają również edukację na rzecz globalnego obywatelstwa. Wyposażają one jednostki w kompetencje, umiejętności i odporność niezbędne do radzenia sobie z okresami niepewności, do krytycznej refleksji na temat ich miejsca w świecie oraz do reagowania i działania w duchu solidarności. 

Kontekst 

Dostęp do edukacji jest podstawowym prawem człowieka. Mimo to ponad 250 mln dzieci i młodzieży na całym świecie nie uczęszcza do szkoły, a większość uczniów nie nabywa podstawowych umiejętności takich jak czytanie i pisanie. Aby zapewnić powszechność kształcenia podstawowego i średniego do 2030 r., potrzebnych są dodatkowo 44 mln wykwalifikowanych nauczycieli.  

Niezbędne są inwestycje w celu dostosowania systemów edukacji do przyszłych wyzwań i nadrobienia strat w nauczaniu, zgodnie z zobowiązaniami podjętymi w 2022 r. podczas szczytu ONZ poświęconego transformacji edukacji.  

UE zwiększyła swoje zewnętrzne inwestycje w edukację i pozostaje gotowa do ścisłej współpracy z krajami partnerskimi, które wywiązują się ze swoich zobowiązań w tym względzie. Instytucje UE i państwa członkowskie wnoszą łącznie ponad połowę światowej pomocy na edukację, wspierając ten sektor w ponad 100 krajach. 

W latach 2021–2027 Komisja Europejska przeznaczy na edukację co najmniej 10 proc. swojego budżetu przeznaczonego na partnerstwa międzynarodowe z Afryką, Ameryką Łacińską i Karaibami oraz Azją i regionem Pacyfiku. Wsparcie będzie się skupiać na doskonaleniu zawodowym nauczycieli, kształceniu umiejętności życiowych i zawodowych XXI wieku, na włączających i sprawiedliwych systemach edukacji przygotowanych do wspierania edukacji cyfrowej i ekologicznej, kształceniu i szkoleniu zawodowym nastawionym na umiejętność wykorzystywania pojawiających się szans oraz na szkolnictwie wyższym i mobilności. Inicjatywy wdrażane w ramach strategii Global Gateway, takie jak Regionalna Inicjatywa Nauczycieli dla Afryki i Mobilność młodzieży dla Afryki oraz programy takie jak Erasmus+, mają kluczowe znaczenie dla osiągnięcia tych celów. 

UE odgrywa wciąż wiodącą rolę w procesie międzynarodowej mobilizacji na rzecz edukacji w sytuacjach nadzwyczajnych, przeznaczając 10 proc. swojego budżetu na pomoc humanitarną na edukację w niestabilnych warunkach oraz wspieranie bezpiecznej i włączającej edukacji wysokiej jakości dla milionów dzieci dotkniętych kryzysami humanitarnymi i konfliktami humanitarnymi. Tylko w 2023 r. wsparcie to wyniosło ponad 162 mln EUR. 

Edukacja ma kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarczego i społecznego naszych partnerów graniczących z UE oraz dla wzmocnienia więzi z UE, zwłaszcza w przypadku krajów, które przygotowują się do członkostwa w UE. Dlatego też UE będzie nadal w sposób priorytetowy traktować współpracę z Bałkanami Zachodnimi, Turcją i regionami objętymi polityką sąsiedztwa w celu wzmocnienia systemów edukacji, rozwiązania problemu niedopasowania umiejętności do potrzeb rynku pracy oraz zacieśnienia współpracy z instytucjami edukacyjnymi, w tym mobilności studentów i nauczycieli.