Komisja przedstawiła plan przemysłowy Zielonego Ładu mający na celu zwiększenie konkurencyjności europejskiego przemysłu neutralnego emisyjnie i wsparcie szybkiego przejścia na neutralność klimatyczną.

Plan ma na celu zapewnienie bardziej sprzyjającego otoczenia dla zwiększenia zdolności produkcyjnych UE w zakresie technologii i produktów zapewniających neutralność emisyjną niezbędnych do osiągnięcia ambitnych celów klimatycznych Europy.

Plan opiera się na wcześniejszych inicjatywach i na sile jednolitego rynku UE, uzupełniając bieżące wysiłki w ramach Europejskiego Zielonego Ładu i planu REPowerEU. Plan ten opiera się na czterech filarach: przewidywalnym i uproszczonym otoczeniu regulacyjnym, przyspieszeniu dostępu do finansowania, podnoszeniu umiejętności oraz otwartym handlu zapewniającym odporne łańcuchy dostaw.

Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen powiedziała: Mamy jedyną w swoim rodzaju okazję, aby szybko, ambitnie i z poczuciem celu wskazać drogę do zapewnienia wiodącej pozycji przemysłu UE w szybko rozwijającym się sektorze technologii koniecznych do uzyskania neutralności emisyjnej. Europa jest zdecydowana przewodzić rewolucji w dziedzinie czystych technologii. Dla naszych przedsiębiorstw i obywateli oznacza to przekształcanie umiejętności w wysokiej jakości miejsca pracy i innowacji w produkcję masową, dzięki prostszym i szybszym ramom prawnym. Lepszy dostęp do finansowania umożliwi szybki rozwój naszym kluczowym sektorom czystych technologii.

Przewidywalne i uproszczone otoczenie regulacyjne

Pierwszy filar planu dotyczy uproszczenia ram regulacyjnych.

Komisja zaproponuje akt o przemyśle neutralnym dla klimatu, aby określić cele dotyczące zdolności przemysłowych w zakresie neutralności emisyjnej i utworzyć ramy regulacyjne dostosowane do jego szybkiego wdrożenia poprzez zapewnienie uproszczonego i przyspieszonego wydawania zezwoleń, promowanie strategicznych projektów europejskich i opracowanie norm wspierających rozwój technologii na całym jednolitym rynku.

Ramy te zostaną uzupełnione europejskim aktem w sprawie surowców krytycznych, aby zapewnić wystarczający dostęp do tych surowców, takich jak metale ziem rzadkich, które mają zasadnicze znaczenie dla kluczowych technologii produkcyjnych, oraz reformą struktury rynku energii elektrycznej, aby konsumenci mogli czerpać korzyści z niższych kosztów energii ze źródeł odnawialnych.

Szybszy dostęp do finansowania

Drugi filar planu przyspieszy inwestycje i finansowanie rozwoju czystych technologii w Europie. Finansowanie publiczne, w połączeniu z dalszymi postępami w zakresie europejskiej unii rynków kapitałowych, może uwolnić ogromne kwoty finansowania prywatnego potrzebne do transformacji ekologicznej. W ramach polityki konkurencji Komisja dąży do zagwarantowania równych warunków działania na jednolitym rynku, ułatwiając jednocześnie państwom członkowskim udzielanie pomocy niezbędnej do przyspieszenia transformacji ekologicznej. W tym celu, aby przyspieszyć i uprościć przyznawanie pomocy, Komisja przeprowadzi konsultacje z państwami członkowskimi w sprawie zmienionych tymczasowych ram pomocy państwa w sytuacjach kryzysowych i przejściowych oraz dokona przeglądu ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń grupowych w świetle Zielonego Ładu, podnosząc progi powodujące obowiązek zgłoszenia w odniesieniu do wsparcia dla zielonych inwestycji. Przyczyni się to między innymi do dalszego usprawnienia i uproszczenia zatwierdzania projektów związanych z IPCEI.

Komisja ułatwi również wykorzystanie istniejących funduszy UE do finansowania innowacji, produkcji i wdrażania w dziedzinie czystych technologii. Komisja bada także możliwości osiągnięcia większego wspólnego finansowania na szczeblu UE w celu wspierania inwestycji w rozwój technologii neutralnych emisyjnie, w oparciu o bieżącą ocenę potrzeb inwestycyjnych. W perspektywie krótkoterminowej Komisja będzie współpracować z państwami członkowskimi, koncentrując się na REPowerEU, InvestEU i funduszu innowacyjnym, nad rozwiązaniem pomostowym w celu zapewnienia szybkiego i ukierunkowanego wsparcia. W perspektywie średnioterminowej Komisja zamierza udzielić strukturalnej odpowiedzi na potrzeby inwestycyjne, proponując utworzenie Europejskiego Funduszu na rzecz Suwerenności w kontekście przeglądu wieloletnich ram finansowych przed latem 2023 r.

Aby ułatwić państwom członkowskim dostęp do funduszy REPowerEU, Komisja przyjęła dziś nowe wytyczne dotyczące planów odbudowy i zwiększania odporności, w których wyjaśniono proces zmiany istniejących planów i warunki przygotowania rozdziałów dotyczących REPowerEU.

Podnoszenie umiejętności

Ponieważ transformacja ekologiczna może mieć wpływ na 35–40% wszystkich miejsc pracy, rozwój umiejętności potrzebnych do wykonywania dobrze płatnych, wysokiej jakości miejsc pracy będzie priorytetem Europejskiego Roku Umiejętności i na tym skupi się trzeci filar planu.

Aby rozwijać umiejętności w zakresie transformacji ekologicznej ukierunkowanej na ludzi, Komisja zaproponuje utworzenie akademii przemysłu neutralnego emisyjnie w celu wprowadzenia programów podnoszenia i zmiany kwalifikacji w strategicznych sektorach przemysłu. Komisja rozważy również, w jaki sposób połączyć podejście „najpierw umiejętności”, oparte na rzeczywistych umiejętnościach, z istniejącymi podejściami opartymi na kwalifikacjach, oraz jak ułatwić obywatelom państw trzecich dostęp do rynków pracy UE w sektorach priorytetowych, a także wprowadzenie środków wspierających i dostosowujących publiczne i prywatne finansowanie rozwoju umiejętności.

Otwarty handel zapewniający odporne łańcuchy dostaw

Czwarty filar będzie dotyczył globalnej współpracy i działania handlu na rzecz transformacji ekologicznej, zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji i otwartego handlu, w oparciu o współpracę z partnerami UE i prace Światowej Organizacji Handlu. W tym celu Komisja będzie nadal rozwijać unijną sieć umów o wolnym handlu i inne formy współpracy z partnerami w celu wspierania transformacji ekologicznej. Rozważy również utworzenie Klubu Surowców Krytycznych, który połączyłby „konsumentów” surowców z krajami bogatymi w zasoby w celu zapewnienia globalnego bezpieczeństwa dostaw poprzez konkurencyjną i zróżnicowaną bazę przemysłową oraz partnerstwa przemysłowe na rzecz czystych technologii i neutralności emisyjnej.  

Komisja będzie również chronić jednolity rynek przed nieuczciwym handlem w sektorze czystych technologii i wykorzysta swoje instrumenty w celu zapewnienia, aby subsydia zagraniczne nie zakłócały konkurencji na jednolitym rynku, również w sektorze czystych technologii.

Kontekst

Europejski Zielony Ład, przedstawiony przez Komisję 11 grudnia 2019 r., ma sprawić, że do 2050 r. Europa stanie się pierwszym kontynentem, który osiągnie neutralność klimatyczną. Europejskie prawo o klimacie zawiera w wiążącym prawodawstwie zobowiązanie UE do osiągnięcia neutralności klimatycznej oraz pośredni cel zmniejszenia emisji netto gazów cieplarnianych o co najmniej 55 % do 2030 r. w porównaniu z poziomami z 1990 r.

W procesie przechodzenia na gospodarkę neutralną emisyjnie konkurencyjność Europy będzie w dużym stopniu zależeć od zdolności do opracowywania i rozwoju czystych technologii, które umożliwiają tę transformację.

Przewodnicząca Ursula von der Leyen ogłosiła plan przemysłowy Europejskiego Zielonego Ładu w przemówieniu wygłoszonym na Światowym Forum Ekonomicznym w Davos w styczniu 2023 r. jako inicjatywę UE mającą na celu zwiększenie jej przewagi konkurencyjnej dzięki inwestycjom w czyste technologie i dalsze przywództwo w dążeniu do neutralności klimatycznej. Plan ten stanowi odpowiedź na skierowane do Komisji wezwanie Rady Europejskiej, by do końca stycznia 2023 r. przedstawiła wnioski mające na celu uruchomienie wszystkich odpowiednich narzędzi krajowych i unijnych oraz poprawę warunków ramowych dla inwestycji, z myślą o zapewnieniu odporności i konkurencyjności UE.