Komisja Europejska zaprasza państwa członkowskie i wszystkich innych interesariuszy do zgłaszania uwag w sprawie propozycji zmian ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych (GBER). Celem proponowanego przeglądu jest uwzględnienie zmian, które mogą zostać wprowadzone w toku obecnego przeglądu do różnych zbiorów wytycznych dotyczących pomocy państwa, oraz jeszcze większe ułatwienie wsparcia publicznego dla transformacji ekologicznej i cyfrowej w UE. Nowe przepisy pomogą zbudować solidne fundamenty zrównoważonej gospodarki w czasie odbudowy po skutkach pandemii koronawirusa. Państwa członkowskie i inne zainteresowane strony mogą wziąć udział w konsultacjach do dnia 8 grudnia 2021 r.

Wiceprzewodnicząca wykonawcza Komisji Margrethe Vestager, która jest odpowiedzialna za politykę konkurencji, oświadczyła: Nasz wniosek ma na celu zwiększenie możliwości wdrażania przez państwa członkowskie środków pomocy na rzecz transformacji ekologicznej i cyfrowej, bez konieczności uprzedniego powiadomienia Komisji oraz zatwierdzenia przez nią. Ułatwi to i przyśpieszy udzielanie takiego finansowania przez państwa członkowskie, bez powodowania nadmiernych zakłóceń konkurencji na jednolitym rynku. Zachęcamy wszystkie organy publiczne, przedsiębiorstwa i inne zainteresowane strony do udziału w tych ważnych konsultacjach.

Przepisy ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń grupowych („GBER”) uznają szereg konkretnych kategorii pomocy państwa za zgodne z Traktatem, o ile spełniają pewne warunki, oraz wyłączają te kategorie z wymogu uprzedniego powiadomienia Komisji oraz zatwierdzenia przez nią.

Wyłączenie niektórych rodzajów pomocy z obowiązku uprzedniego zgłoszenia ich Komisji oraz zatwierdzenia przez nią stanowi znaczne uproszczenie. Umożliwia ono państwom członkowskim szybkie przekazywanie pomocy, gdy spełnione są warunki ograniczające zakłócenia konkurencji na jednolitym rynku. Ważne jest znalezienie odpowiedniej równowagi między pomocą podlegającą wyłączeniu grupowemu, z zastrzeżeniem spełnienia jasnych kryteriów ograniczających zakłócenia konkurencji, a innego rodzaju pomocą państwa, która wymaga oceny przez Komisję, zanim zostanie przekazana.

Zasady wskazane w GBER uzupełniają zasady zawarte w innych wytycznych w sprawie pomocy państwa i określające warunki, na podstawie których Komisja ocenia, czy środki pomocy państwa niepodlegające wyłączeniu grupowemu, a zatem wymagające zgłoszenia Komisji, są zgodne z jednolitym rynkiem. Te dwa zbiory przepisów tworzą razem kompleksowy pakiet przepisów dotyczących niektórych obszarów prawa dotyczącego pomocy państwa.

W związku z tym Komisja proponuje szereg ukierunkowanych zmian GBER, aby uwzględnić zmiany w różnych zbiorach wytycznych dotyczących pomocy państwa, które są obecnie poddawane przeglądowi (a mianowicie wytycznych w sprawie pomocy regionalnej, wytycznych w sprawie pomocy państwa na ochronę klimatu, środowiska oraz cele związane z energią, wytycznych w sprawie finansowania ryzyka oraz zasad ramowych dotyczących pomocy państwa na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną). Celem trwającego przeglądu tych wytycznych oraz proponowanego przeglądu GBER jest promowanie finansowania publicznego, które przyczynia się do realizacji aktualnych priorytetów UE, a mianowicie Zielonego Ładu oraz europejskiej strategii przemysłowej i cyfrowej, oraz zapewnienie, aby zasady pomocy państwa uwzględniały najnowsze zmiany rynkowe i technologiczne.

W tym kontekście Komisja proponuje szereg zmian GBER w obszarach, które są przedmiotem prowadzonego obecnie przeglądu odpowiednich wytycznych w sprawie pomocy państwa. W szczególności:
- zwiększenie możliwości wspierania przez państwa członkowskie różnego rodzaju „zielonych” projektów, takich jak ograniczenie emisji CO2, rekultywacja siedlisk przyrodniczych i ekosystemów, ochrona i odbudowa różnorodności biologicznej, pojazdy ekologicznie czyste lub bezemisyjne oraz infrastruktura ładowania i tankowania,
- wprowadzenie nowych „zielonych” warunków, które muszą spełniać duże zakłady energochłonne, aby uzyskać objętą wyłączeniem grupowym pomoc w formie obniżonych stawek podatkowych na podstawie dyrektywy w sprawie opodatkowania energii. Dzięki temu pomoc zapewni zwiększenie efektywności energetycznej i inwestycji w projekty prowadzące do znacznego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych przez beneficjenta,
- w celu uwzględnienia zwiększonej roli składowania w procesie włączania energii odnawialnej do systemu elektroenergetycznego, poprzez rozszerzenie zakresu dotychczasowych wyłączeń dotyczących pomocy inwestycyjnej i operacyjnej na energię odnawialną, aby uwzględnić projekty dotyczące magazynowania energii, które są bezpośrednio powiązane z nowymi lub istniejącymi obiektami wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych,
- ułatwienie inwestycji w zielony wodór poprzez wprowadzenie wyłączenia grupowego dla pomocy inwestycyjnej na projekty w zakresie zielonego wodoru i inwestycje w infrastrukturę wodorową. W tym celu pomoc operacyjna na instalacje działające na małą skalę w celu propagowania zielonego wodoru zostanie wyłączona z obowiązku zgłoszenia,
- zachęcenie do realizacji ambitnych projektów renowacji budynków poprzez wprowadzenie „zielonej premii” (tzn. wyższych poziomów intensywności pomocy podlegającej wyłączeniu blokowemu) w przypadku pomocy na poprawę charakterystyki energetycznej budynków, Premia ta będzie mieć zastosowanie w przypadku, gdy poprawa charakterystyki energetycznej prowadzi do istotnego zmniejszenia zapotrzebowania na energię pierwotną.

Pomoc na inwestycje w zakresie finansowania ryzyka
- doprecyzowanie i uproszczenie zasad dotyczących pomocy na finansowanie ryzyka, stosownie do prowadzonego równolegle przeglądu wytycznych w sprawie finansowania ryzyka, na przykład poprzez wyjaśnienie zasad kwalifikowania się do takiej pomocy na podstawie GBER,
- rozszerzenie zakresu pomocy na rozpoczęcie działalności, tak aby obejmowała ona pomoc w formie transferu praw własności intelektualnej z organizacji badawczej, w której opracowano podstawowe prawa własności intelektualnej, na małe i innowacyjne przedsiębiorstwa, które muszą wprowadzić nowy produkt lub usługę na rynek.

Pomoc na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną
- uproszczenie warunków przyznawania pomocy na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną bez uprzedniego powiadomienia i zatwierdzenia, na przykład poprzez umożliwienie obliczania kosztów pośrednich projektów badawczo-rozwojowych na podstawie uproszczonej metody kosztów oraz wprowadzenie nowych zasad zgodności w odniesieniu do wsparcia na rzecz infrastruktur testowo-doświadczalnych (nazywanych również „infrastrukturami technologicznymi”).

Pomoc regionalna
- dostosowanie warunków do nowych wytycznych w sprawie pomocy regionalnej, na przykład poprzez rozszerzenie możliwości przyznania pomocy operacyjnej w celu zapobiegania wyludnianiu się lub ograniczania tego zjawiska również na obszary słabo zaludnione (dotychczas było to możliwe tylko w przypadku bardzo słabo zaludnionych obszarów).

Co dalej?

Niezależnie od rozpoczętych dziś konsultacji projekt wniosku będzie również omawiany na dwóch posiedzeniach z udziałem Komisji i państw członkowskich. Pierwsze z tych posiedzeń odbędzie się pod koniec okresu konsultacji, a drugie po zmianie projektu na podstawie uwag otrzymanych w trakcie konsultacji publicznych. Dzięki temu uwagi do projektu wniosku Komisji będą mogły zgłosić zarówno państwa członkowskie, jak i inne zainteresowane strony.

Wniosek będący przedmiotem konsultacji i wszystkie szczegóły dotyczące konsultacji publicznych dostępne są tutaj.

Przyjęcie zmienionego GBER jest planowane na pierwsze półrocze 2022 r.

Kontekst

Zgodnie z art. 108 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) państwa członkowskie muszą informować Komisję Europejską o wszelkiej pomocy państwa i mogą wdrażać ją dopiero po jej zatwierdzeniu przez Komisję. Unijne rozporządzenie upoważniające dotyczące pomocy państwa umożliwia Komisji stwierdzenie, że niektóre kategorie pomocy państwa są zgodne z jednolitym rynkiem i są w związku z tym wyłączone z obowiązku powiadomienia przewidzianego w Traktacie.

Ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń blokowych umożliwia państwom członkowskim bezpośrednie wdrażanie niektórych środków pomocy, przy zachowaniu pełnej pewności prawa. Ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń grupowych z 2014 r. umożliwiło państwom członkowskim wdrożenie szerokiego zakresu środków pomocy państwa bez wcześniejszego zatwierdzenia ze strony Komisji, ponieważ jest mało prawdopodobne, by środki te zakłócały konkurencję. Rozporządzenie to było kilkakrotnie zmieniane w celu uproszczenia przepisów i zwiększenia zakresu. W rezultacie ponad 97 proc. wszystkich środków pomocy państwa jest obecnie wdrażanych przez państwa członkowskie bez konieczności uprzedniego zatwierdzenia przez Komisję. Jest to zgodne z podejściem Komisji, zgodnie z którym należy skoncentrować się na większej i szybszej realizacji celów, a nie na elementach, które nie wnoszą wartości dodanej.

W ramach bieżącego przeglądu reguł konkurencji mającego zapewnić ich adekwatność do zmieniającego się otoczenia rynkowego Komisja rozpoczęła w styczniu 2019 r. ocenę niektórych zasad pomocy państwa, które przyjęto w 2014 r. w ramach pakietu na rzecz unowocześnienia pomocy państwa. Ocena ta, która przyjęła formę oceny adekwatności, obejmowała między innymi wytyczne w sprawie pomocy regionalnej, pomocy na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną, pomocy na finansowanie ryzyka oraz pomocy na ochronę środowiska i cele związane z energią. Wykazała ona, że system i zasady kontroli pomocy państwa są ogólnie adekwatne do zakładanych celów. Ocena pokazała też jednak, że pojedyncze zasady wymagają pewnych dostosowań (również w świetle Europejskiego Zielonego Ładu oraz unijnej strategii przemysłowej i cyfrowej), a także dalszego uproszczenia. Komisja dokonuje w związku z tym przeglądu przedmiotowych wytycznych w sprawie pomocy państwa i odpowiednich przepisów GBER.

Dzisiejszy wniosek nawiązuje do niedawnej zmiany GBER przyjętej przez Komisję w lipcu 2021 r. w celu dostosowania odpowiednich zasad pomocy państwa do zasad finansowania określonych w nowych wieloletnich ramach finansowych. Komisja proponuje obecnie szereg dalszych dostosowań GBER.