Komisja Europejska zatwierdziła konkretne zmiany ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń grupowych (GBER), aby jeszcze bardziej ułatwić, uprościć i przyspieszyć udzielanie wsparcia na rzecz transformacji ekologicznej i cyfrowej.

Wraz z nowymi tymczasowymi ramami kryzysowymi i przejściowymi zmiany te mają ułatwić państwom członkowskim udzielanie niezbędnego wsparcia w kluczowych sektorach zgodnie z planem przemysłowym Zielonego Ładu.

Zmiana GBER w kontekście Zielonego Ładu

W rozporządzeniu GBER określone kategorie pomocy państwa uznaje się za zgodne z Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, o ile spełniają one pewne warunki. Co za tym idzie, te kategorie pomocy nie muszą być zgłaszane Komisji z wyprzedzeniem ani przez nią zatwierdzane. Państwa członkowskie mogą zatem udzielać pomocy bezpośrednio i informować o tym Komisję ex post.

Wprowadzone dziś zmiany rozporządzenia dają państwom członkowskim większą swobodę przy opracowywaniu i wprowadzaniu środków wsparcia w sektorach kluczowych dla transformacji w kierunku neutralności klimatycznej i przemysłu neutralnego emisyjnie. Przyspieszą one inwestycje i finansowanie rozwoju czystych technologii w Europie zgodnie z planem przemysłowym Zielonego Ładu.

Nowe zasady odzwierciedlają niedawne zmiany wprowadzone w różnych wytycznych dotyczących pomocy państwa i zapewniają funkcjonalność GBER w kontekście transformacji ekologicznej i cyfrowej.

Zmiany te będą również dobrą podstawą działań łagodzących skutki gospodarcze wojny Rosji przeciwko Ukrainie i przyczynią się do odbudowy europejskiej gospodarki, która odczuwa też wpływ pandemii koronawirusa i wysokich cen energii.

W szczególności zmienione zasady:

• zwiększają i usprawniają możliwości udzielania pomocy w obszarze ochrony środowiska i energii, między innymi w celu wsparcia wprowadzania energii odnawialnej, projektów dekarbonizacji, ekologicznej mobilności i bioróżnorodności, a także ułatwienia inwestycji w wodór odnawialny i zwiększenia efektywności energetycznej,
• ułatwiają realizację pewnych projektów, w których uczestniczą beneficjenci z kilku państw członkowskich, takich jak np. ważne projekty stanowiące przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania (IPCEI), w obszarze badań i rozwoju przez zwiększanie poziomów intensywności pomocy oraz progów powodujących obowiązek zgłoszenia pomocy,
• zwiększają możliwości w zakresie szkoleń i zmiany kwalifikacji we wszystkich sektorach przez wyłączenie z obowiązku zgłoszenia pomocy szkoleniowej poniżej 3 mln euro,
• grupowo wyłączają środki pomocy wprowadzone przez państwa członkowskie w celu regulacji cen energii elektrycznej, gazu i ciepła produkowanych z wykorzystaniem gazu ziemnego lub energii elektrycznej,
• bardzo znacząco podnoszą progi powodujące obowiązek zgłoszenia dla pomocy na ochronę środowiska oraz pomocy na badania, rozwój technologiczny i innowacje (BRI),
• doprecyzowują i upraszczają możliwości w zakresie pomocy na finansowanie ryzyka dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) i dla przedsiębiorstw rozpoczynających działalność, jak również na rzecz produktów finansowych wspieranych w ramach funduszu InvestEU,
• przedłużają obowiązywanie GBER do końca 2026 r., aby zagwarantować pewność i stabilność prawa,
• podnoszą progi określone w GBER nie tylko w obszarach objętych obecnym przeglądem, aby uwzględnić długi okres obowiązywania tych zasad oraz
• dostosowują przepisy GBER do nowych wytycznych w sprawie pomocy regionalnej, wytycznych w sprawie pomocy państwa na ochronę klimatu i środowiska oraz cele związane z energią, wytycznych w sprawie finansowania ryzyka, zasad ramowych dotyczących pomocy państwa na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną oraz wytycznych w sprawie sieci szerokopasmowych.

Co dalej?

Komisja zatwierdziła dziś angielską wersję językową tekstu rozporządzenia. Po przetłumaczeniu go na wszystkie języki urzędowe Unii rozporządzenie zostanie oficjalnie przyjęte w najbliższych tygodniach, po czym wejdzie w życie następnego dnia po opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Tekst zatwierdzonego dziś rozporządzenia zmieniającego jest dostępny tutaj.

Kontekst

Zgodnie z art. 108 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej państwa członkowskie muszą informować Komisję Europejską o wszelkiej pomocy państwa i mogą wdrażać ją dopiero po jej zatwierdzeniu przez Komisję. Unijne rozporządzenie upoważniające dotyczące pomocy państwa umożliwia Komisji stwierdzenie, że niektóre kategorie pomocy państwa są zgodne z jednolitym rynkiem i są w związku z tym wyłączone z obowiązku powiadomienia przewidzianego w Traktacie.

Ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń blokowych umożliwia państwom członkowskim bezpośrednie wdrażanie niektórych środków pomocy, przy zachowaniu pełnej pewności prawa. Ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń grupowych z 2014 r. wyłącza niektóre kategorie pomocy państwa z wymogu wcześniejszego powiadomienia Komisji w przypadkach, gdy korzyści dla społeczeństwa są większe niż potencjalne zakłócenia konkurencji. W rezultacie ponad 90 proc. wszystkich nowych środków pomocy państwa, oprócz środków kryzysowych, jest obecnie wdrażanych przez państwa członkowskie bez konieczności wcześniejszego zatwierdzenia przez Komisję. Jest to zgodne z podejściem Komisji, zgodnie z którym należy skoncentrować się na większej efektywności i szybszej realizacji celów, a nie na elementach, które nie wnoszą wartości dodanej.

To, że środek pomocy państwa nie spełnia kryteriów GBER, nie oznacza, że jest niezgodny z unijnymi zasadami pomocy państwa. Oznacza to jedynie, że taki środek należy zgłosić (przed wdrożeniem) Komisji, która oceni, czy można go zatwierdzić na podstawie innych unijnych zasad pomocy państwa.

W styczniu 2019 r. Komisja przeprowadziła ocenę niektórych zasad pomocy państwa, które przyjęto w 2014 r. w ramach pakietu na rzecz unowocześnienia pomocy państwa. Ocena ta wykazała, że system i zasady kontroli pomocy państwa są ogólnie adekwatne do zakładanych celów. Wynikało z niej też jednak, że pojedyncze zasady wymagają pewnych dostosowań (również w świetle Europejskiego Zielonego Ładu oraz unijnej strategii przemysłowej i cyfrowej), a także dalszego uproszczenia. 

Aby odzwierciedlić zmiany wprowadzone w różnych wytycznych dotyczących pomocy państwa, w październiku 2021 r. Komisja zachęciła państwa członkowskie i wszystkie inne zainteresowane strony do zgłaszania uwag na temat wniosku legislacyjnego dotyczącego zmiany GBER. Wniosek nawiązywał do zmiany GBER przyjętej przez Komisję w lipcu 2021 r. w celu dostosowania odpowiednich zasad pomocy państwa do zasad finansowania określonych w nowych wieloletnich ramach finansowych.

Ogłoszone zmiany przyspieszą inwestycje i finansowanie w obszarze rozwoju czystych technologii w Europie, a jednocześnie będą chronić równe warunki działania na jednolitym rynku.