Komisja Europejska rozpoczęła ukierunkowane konsultacje publiczne, podczas których wszystkie zainteresowane strony mogą zgłaszać uwagi na temat projektu zmienionych wytycznych w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska i cele związane z energią. Wobec coraz większego znaczenia ochrony klimatu zmienione wytyczne otrzymają nazwę Wytyczne w sprawie pomocy państwa na ochronę klimatu i środowiska oraz cele związane z energią. Proponowane wytyczne obejmują również zasady zgodności pomocy państwa w odniesieniu do kluczowych obszarów działania, takich jak infrastruktura dla ekologicznej mobilności i różnorodność biologiczna, a także zasobooszczędność w celu wsparcia przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym. Zainteresowane strony mogą wziąć udział w konsultacjach, które będą trwały osiem tygodni do 2 sierpnia 2021 r.

 Wiceprzewodnicząca wykonawcza Margrethe Vestager, odpowiedzialna za politykę konkurencji, oświadczyła: Europa będzie potrzebować sporych zrównoważonych inwestycji. Chociaż znaczna część środków pochodzić będzie z sektora prywatnego, wsparcie publiczne będzie potrzebne dla szybkiego procesu zielonej transformacji. Dlatego chcemy zadbać o to, aby nasze zasady dotyczące pomocy państwa w obszarze klimatu, środowiska i energii były odpowiednio przygotowane i dostosowane do zielonej transformacji. Dzięki zmienionym zasadom z jednej strony państwa członkowskie będą mogły osiągnąć unijne ambitne cele środowiskowe Europejskiego Zielonego Ładu, a z drugiej ograniczymy do minimum ewentualne zakłócenia konkurencji. Ważne jest dla nas zatem, aby wszystkie zainteresowane strony przedstawiły nam teraz swoje uwagi.

Wytyczne w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska i cele związane z energią umożliwiają państwom członkowskim wspieranie, pod pewnymi warunkami, projektów w zakresie ochrony środowiska (w tym ochrony klimatu i wytwarzania energii ekologicznej), a także środków zapewniających adekwatną produkcję energii. Wytyczne mają pomagać państwom członkowskim w realizacji ambitnych celów UE w zakresie energii i klimatu przy jak najmniejszym koszcie dla podatników i bez nadmiernego zakłócania konkurencji na jednolitym rynku.

Komisja przeprowadziła ocenę obecnych wytycznych w ramach oceny adekwatności pomocy państwa. Z oceny wynika, że obecne zasady zapisane w wytycznych dobrze funkcjonują, zasadniczo spełniają swoje zadanie i stanowią skuteczne narzędzie wspierania realizacji unijnych celów środowiskowych i klimatycznych, przy równoczesnym ograniczeniu nadmiernych zakłóceń na jednolitym rynku.

Równocześnie ocena wykazała, że konieczne mogą być pewne ukierunkowane dostosowania, m.in. uproszczenie i aktualizacja niektórych zasad oraz poszerzenie zakresu wytycznych, tak aby obejmowały nowe obszary, takie jak ekologiczna mobilność i obniżenie emisyjności. Z oceny wynikało również, że obecne zasady mogą wymagać dostosowania do priorytetów strategicznych Komisji, zwłaszcza Europejskiego Zielonego Ładu, oraz do innych niedawnych zmian regulacyjnych w obszarze energii i środowiska.

W związku z tym Komisja proponuje wprowadzenie szeregu zmian w obecnych zasadach, a mianowicie:

- Poszerzenie zakresu wytycznych, aby umożliwić wsparcie w nowych obszarach (np. ekologiczna mobilność, efektywność energetyczna budynków, obieg zamknięty i różnorodność biologiczna) oraz na rzecz wszystkich technologii, które umożliwiają realizację celów Zielonego Ładu, w tym wsparcie energii ze źródeł odnawialnych. Zmienione zasady zasadniczo dopuszczałyby kwoty pomocy pokrywające nawet 100 proc. luk w finansowaniu oraz wprowadzałyby nowe instrumenty pomocy, takie jak kontrakty na transakcje różnicowe dotyczące dwutlenku węgla.
- Zwiększenie elastyczności i optymalizacja obowiązujących zasad poprzez wprowadzenie uproszczonej oceny środków przekrojowych w ramach jednej sekcji wytycznych oraz zniesienie wymogu indywidualnych zgłoszeń w przypadku dużych projektów ekologicznych będących częścią programów pomocy uprzednio zatwierdzonych przez Komisję.
- Wprowadzenie zabezpieczeń, które zagwarantują, że wsparcie będzie udzielane w tych obszarach, w których jest niezbędne do skuteczniejszej ochrony klimatu i środowiska, jak również że nie będzie przekraczać kwoty koniecznej do osiągnięcia celów środowiskowych ani zakłócać konkurencji czy też zagrażać integralności jednolitego rynku. Na przykład w niektórych okolicznościach państwa członkowskie przy ustanawianiu systemu wsparcia będą musiały konsultować się z zainteresowanymi stronami w sprawie jego głównych cech.
- Zgodność i zapewnienie spójności z odpowiednimi przepisami i strategiami UE w obszarze środowiska i energii, m.in. poprzez stopniowe znoszenie dopłat do paliw kopalnych, zwłaszcza tych najbardziej zanieczyszczających środowisko i w przypadku których pozytywna ocena Komisji zgodnie z zasadami pomocy państwa jest mało prawdopodobna ze względu na ich znaczący szkodliwy wpływ na środowisko. Środki obejmujące nowe inwestycje w gaz ziemny zostaną objęte wytycznymi jedynie w zakresie, w jakim zostanie wykazane, że inwestycje te są zgodne z celami klimatycznymi Unii na lata 2030 i 2050.
Projekt wytycznych i wszelkie informacje o konsultacjach publicznych, w tym szczegółowy opis proponowanych zmian, są dostępne na stronie Komisji.

Dalsze działania

Projekt wytycznych w sprawie pomocy państwa na ochronę klimatu i środowiska oraz cele związane z energią nie tylko jest tematem rozpoczętych dziś ukierunkowanych konsultacji publicznych, ale będzie też omawiany na spotkaniu przedstawicieli Komisji i państw członkowskich, które odbędzie się pod koniec konsultacji. Dzięki temu uwagi do projektu wniosku Komisji będą mogły zgłosić zarówno państwa członkowskie, jak i inne zainteresowane strony.

Nowe wytyczne mają zostać przyjęte pod koniec 2021 r.

Kontekst

W bieżących wytycznych w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska i cele związane z energią określono zasady warunkujące uznanie pomocy państwa w obszarze energii i ochrony środowiska za zgodną z jednolitym rynkiem. Wytyczne ułatwiają w szczególności stopniowe przechodzenie na rynkowe systemy wsparcia energii ze źródeł odnawialnych oraz wprowadzają podstawy dla pomocy na infrastrukturę energetyczną i dostępność mocy wytwórczych, tak aby wzmocnić jednolity rynek i zagwarantować bezpieczeństwo dostaw energii. Wytyczne zawierają również kryteria dotyczące sposobu, w jaki państwa członkowskie mogą zwolnić przedsiębiorstwa energochłonne z opłat pobieranych od nich na wspieranie odnawialnych źródeł energii.

Ramy dla wytycznych stanowi ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń grupowych zawierające warunki zgodności ex ante, na podstawie których państwa członkowskie mogą wdrażać środki pomocy państwa, nie zgłaszając ich wcześniej Komisji. Niektóre części ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń grupowych są obecnie zmieniane. Konsultacje publiczne w sprawie wniosku dotyczącego jego zmienionych przepisów przewidziano na lato 2021 r.

Zmienione wytyczne mają uwzględniać przeprowadzoną ocenę oraz różnego rodzaju źródła dowodów i danych, w tym dotychczasową praktykę, analizę zewnętrzną i uwagi zainteresowanych stron. Komisja zgromadziła już tego rodzaju uwagi w ramach otwartych konsultacji publicznych przeprowadzonych w 2020 r. Jesienią 2020 r. Komisja rozpoczęła również europejską dyskusję na temat tego, w jaki sposób polityka konkurencji może aktywniej wspierać realizację celów Europejskiego Zielonego Ładu, aby zapewnić jak najlepsze współdziałanie zasad konkurencji i strategii zrównoważonego rozwoju. Proces ten rozpoczął się zaproszeniem do zgłaszania uwag, a następnie w lutym 2021 r. odbyła się konferencja, której gospodarzem była wiceprzewodnicząca Komisji Margrethe Vestager. W rezultacie wpłynęło ponad 200 uwag, które uwzględniono również podczas prac nad projektem zmian wytycznych.