Kluczowe dane dotyczące odsyłania migrantów i proponowanych zmian w prawie UE.

Nowy pakt UE w sprawie migracji i azylu to zarówno nowe przepisy, jak i przegląd istniejących przepisów, takich jak dyrektywa powrotowa.

Parlament przyjął rezolucję ws. dyrektywy powrotowej w grudniu 2020 r., w której podkreślił znaczenie ochrony indywidualnych praw podstawowych oraz poszanowania procedur.

Aby móc rozpocząć dyskusje z Radą, Parlament przyjął swoje stanowisko negocjacyjne na temat rozporządzenia w sprawie kontroli przesiewowej i rozporządzenia w sprawie procedur azylowych w kwietniu 2023 roku.

Powroty migrantów:najważniejsze fakty

W 2022 r. odmówiono wjazdu do UE 141 060 osobom z innych krajów, głównie z powodu braku ważnej wizy lub dokumentu pobytowego (23%) lub braku możliwości uzasadnienia celu i warunków pobytu (23%).

W 2022 r. państwa UE wydały 422 400 decyzji nakazujących powrót. Jednak mniej niż jedna czwarta obywateli państw trzecich wróciła do kraju spoza UE.

Najwięcej nakazów wyjazdu w 2022 r. odnosiło się do obywateli Algierii, Maroka i Pakistanu.

Uproszczona procedura graniczna dla niektórych wniosków o azyl

Aby przyspieszyć podejmowanie decyzji i usprawnić procedury azylowe, Komisja Europejska zaproponowała szybszą, uproszczoną procedurę graniczną dla niektórych wniosków o azyl w ramach nowego paktu UE o migracji i azylu.

Uproszczona procedura daje 12 tygodni na rozpatrzenie wniosku o azyl oraz kolejne 12 tygodni na odesłanie tych wnioskodawców, których wniosek został odrzucony. Osoby nieletnie bez opieki, dzieci poniżej 12 roku życia i ich rodziny, a także osoby z problemami zdrowotnymi nie mogą być objęte procedurą uproszczoną.

Europosłanka Fabienne Keller (Renew, Francja), odpwiedzialna za przeprowadzenie rozporządzenia w sprawie procedur azylowych przez Parlament, powiedziała: „Jako posłowie i posłanki do PE wzywamy do stworzenia sprawiedliwych i skutecznych procedur azylowych, aby osoby potrzebujące ochrony mogły szybko uzyskać status uchodźcy, a osoby wyraźnie niekwalifikujące się do azylu otrzymały szybką decyzję i zostały odsesłane do kraju trzeciego”.

Dobrowolne wyjazdy a powroty przymusowe

Jeżeli dana osoba dobrowolnie współpracuje z władzami po otrzymaniu decyzji nakazującej powrót, powrót określa się jako dobrowolny wyjazd; w przeciwnym razie jest to przymusowy powrót. Dobrowolny wyjazd może być wspomagany (przy wsparciu finansowym/logistycznym kraju przyjmującego) lub nie.

Według Eurostatu, w 2022 r. 47% wszystkich powrotów było dobrowolnych.

Parlament chce, aby kraje UE inwestowały w programy wspomagania dobrowolnych powrotów i nadały priorytet dobrowolnym powrotom, ponieważ są one bardziej zrównoważone i łatwiejsze do zorganizowania, w tym pod względem współpracy z krajami docelowymi.

Do głównych praktycznych problemów utrudniających proces powrotu należy identyfikacja migrantów i uzyskanie niezbędnych dokumentów od władz krajów spoza UE.

Ochrona praw podstawowych

W głosowaniu w kwietniu 2023 r. Parlament wezwał kraje UE do ustanowienia niezależnych mechanizmów monitorowania, aby zapewnić poszanowanie unijnych i międzynarodowych przepisów dotyczących uchodźców i praw człowieka.

Monitorowanie powinno obejmować nadzorowanie granic (między oficjalnymi przejściami granicznymi), procedury kontroli oraz stosowanie procedur azylowych i powrotowych. Niezależne organy monitorujące powinny również oceniać warunki przyjmowania i przetrzymywania.

Po głosowaniu, Birgit Sippel (S&D, Niemcy), wiodąca eurodeputowana w zakresie nowej propozycji dotyczącej monitorowania, powiedziała: „Parlament Europejski może być szczególnie zadowolony ze znacznie rozszerzonego mandatu mechanizmu monitorowania praw podstawowych, który obejmuje teraz ochronę granic. Ta decyzja jest wyraźnym sygnałem ze strony Parlamentu, że UE powinna zająć się łamaniem praw człowieka na naszych granicach zewnętrznych i stanąć w obronie praworządności i praw podstawowych”.