Komisja Europejska podjęła decyzję o skierowaniu do Trybunału Sprawiedliwości sprawy przeciwko Czechom i Polsce, ponieważ w tych dwóch państwach członkowskich ograniczane jest prawo obywateli innych państw członkowskich UE do wstępowania do krajowych partii politycznych. Z powodu tego ograniczenia obywatele innych państw członkowskich UE mieszkający w Czechach lub Polsce nie mogą w pełni korzystać z prawa do kandydowania w wyborach lokalnych i wyborach do Parlamentu Europejskiego na takich samych warunkach jak obywatele tych dwóch państw. Czechy i Polska są jedynymi państwami członkowskimi, w których taki zakaz nadal obowiązuje.

 Komisja wszczęła postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko Czechom w 2012 r. i przeciwko Polsce w 2013 r., a następnie w kwietniu 2014 r. wydała uzasadnione opinie dotyczące obu państw. W odpowiedzi zarówno Czechy, jak i Polska stwierdziły, że ich krajowe przepisy są zgodne z prawem UE. Ostatnio, 2 grudnia 2020 r., Komisja wystosowała do Czech i Polski pisma polityczne z prośbą o przekazanie w ciągu dwóch miesięcy aktualnych informacji na temat wszelkich zmian legislacyjnych. W ramach działań następczych nie zgłoszono żadnych zmian legislacyjnych dotyczących tej kwestii. Komisja podtrzymuje swoje stanowisko, że ograniczenia utrudniające obywatelom UE niebędącym obywatelami Czech i Polski wstąpienie do partii politycznej w Czechach i Polsce są sprzeczne z prawem UE, ponieważ naruszają art. 20 ust. 2 lit. b) i art. 22 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz zasadę niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową.

Kontekst

Jednym z kluczowych priorytetów wytycznych politycznych przewodniczącej Ursuli von der Leyen jest nadanie nowego impulsu dla demokracji europejskiej. Program prac Komisji na 2021 r. ma w szczególności na celu poprawę praw wyborczych obywateli UE.

Obywatele europejscy, którzy chcą korzystać ze swoich praw politycznych w innych państwach członkowskich UE, powinni mieć taką możliwość bez ograniczeń. W szczególności powinni oni mieć możliwość kandydowania w wyborach lokalnych i europejskich w państwie członkowskim zamieszkania na takich samych warunkach jak obywatele danego państwa członkowskiego. Komisja zachęca wszystkich obywateli UE do aktywnego udziału w procesie demokratycznym, co obejmuje zapewnienie obywatelom innego państwa członkowskiego UE możliwości wstąpienia do partii politycznej w państwie członkowskim, w którym mieszkają, zgodnie z ich prawami traktatowymi.