Komisja Europejska i krajowe organy odpowiedzialne za egzekwowanie praw konsumentów opublikowały wyniki przeglądu stron internetowych (akcja kontrolna), przeprowadzanego co roku w celu wykrycia naruszeń unijnego prawa ochrony konsumentów na internetowych platformach handlowych. W tym roku, po raz pierwszy w historii, głównym przedmiotem kontroli był „pseudoekologiczny marketing”, tj. praktyka polegająca na tym, że przedsiębiorstwa twierdzą, że robią więcej dla środowiska niż w rzeczywistości.

W ramach akcji kontrolnej przeanalizowano twierdzenia zamieszczane w internecie przez przedsiębiorców z różnych sektorów, takich jak odzieżowy, kosmetyczny czy sektor AGD. Krajowe organy odpowiedzialne za egzekwowanie praw konsumentów miały powody, by sądzić, że w 42 proc. przypadków takie twierdzenia były przesadne, fałszywe lub wprowadzające w błąd i potencjalnie kwalifikowały się jako nieuczciwe praktyki handlowe w świetle przepisów UE. Zjawisko „pseudoekologicznego marketingu” nasiliło się, gdyż konsumenci coraz częściej wybierają produkty przyjazne dla środowiska.

Komisarz do spraw wymiaru sprawiedliwości Didier Reynders powiedział: Coraz więcej ludzi preferuje ekologiczny styl życia. Podziwiam przedsiębiorstwa, które starają się produkować ekologiczne produkty lub świadczyć ekologiczne usługi. Mamy jednak również do czynienia z pozbawionymi skrupułów handlowcami, którzy mydlą konsumentom oczy, publikując niejasne, fałszywe lub przesadne twierdzenia. Komisja w pełni angażuje się w działania na rzecz wzmocnienia pozycji konsumentów w zakresie zielonej transformacji, a także na rzecz przeciwdziałania pseudoekologicznemu marketingowi. Jest to jeden z głównych priorytetów nowego programu na rzecz konsumentów przyjętego jesienią ubiegłego roku.

Główne wnioski:

W toku szerzej zakrojonego przeglądu Komisja i organy odpowiedzialne za egzekwowanie praw konsumentów dokładniej zbadały 344 twierdzenia, które wydawały się wątpliwe, i ustaliły, że:

• w ponad połowie przypadków przedsiębiorca nie dostarczył konsumentom wystarczających informacji, aby ocenić prawdziwość twierdzenia;
• w 37 proc. przypadków twierdzenie zawierało niejasne i ogólne informacje, takie jak „świadomy”, „przyjazny dla środowiska”, „zrównoważony”, które miały na celu wywołanie wśród konsumentów nieuzasadnionego wrażenia, że dany produkt nie ma negatywnego wpływu na środowisko;
• ponadto w 59 proc. przypadków przedsiębiorca nie przedstawił łatwo dostępnych dowodów na poparcie swojego twierdzenia.

Krajowe organy, w swoich ogólnych ocenach biorących pod uwagę różne czynniki, w 42 proc. przypadków miały powody, by sądzić, że twierdzenie może być fałszywe lub wprowadzające w błąd i w związku z tym może potencjalnie stanowić nieuczciwą praktykę handlową w świetle dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych.

Co dalej?

Krajowe organy skontaktują się z przedsiębiorcami, aby poinformować ich o wykrytych problemach i dopilnować, by w razie potrzeby zostały one rozwiązane. Wyniki tej akcji kontrolnej zostaną uwzględnione w ocenie skutków, która ma zostać przygotowana w związku z nowym wnioskiem ustawodawczym w sprawie wzmocnienia pozycji konsumentów na rzecz zielonej transformacji, zapowiedzianym w nowym programie na rzecz konsumentów.

Kontekst

Akcja kontrolna polega na kontrolach przeprowadzanych jednocześnie na różnych stronach internetowych w celu wykrycia naruszeń unijnego prawa konsumenckiego w danym sektorze. W tym roku akcja kontrolna koncentrowała się na przedsiębiorcach, którzy twierdzą, że sprzedają produkty przyjazne dla środowiska.

Akcje kontrolne są koordynowane przez Komisję Europejską i przeprowadzane każdego roku przez krajowe organy publiczne odpowiedzialne za egzekwowanie prawa w UE, stowarzyszone w ramach sieci współpracy w zakresie ochrony konsumentów. Informacje na temat poprzednich akcji kontrolnych można znaleźć tutaj.

Tegoroczna akcja kontrolna prowadzona była z organami odpowiedzialnymi za egzekwowanie praw konsumentów nie tylko w Europie, ale na całym świecie w ramach Międzynarodowej Sieci Ochrony i Egzekwowania Praw Konsumenta (ICPEN). Obecnie ICPEN również udostępnia swoje wyniki, które wskazują na podobne tendencje.

Przegląd stron internetowych koncentrujący się na „pseudoekologicznym marketingu” jest jedną z kilku inicjatyw podejmowanych przez Komisję w celu umożliwienia konsumentom dokonywania bardziej zrównoważonych wyborów. Kolejną inicjatywą jest zobowiązanie do ekologicznej konsumpcji zainicjowane przez komisarza Reyndersa 25 stycznia 2021 r., a także wniosek ustawodawczy mający na celu wzmocnienie pozycji konsumentów na rzecz zielonej transformacji dzięki lepszym informacjom na temat zrównoważonego charakteru produktów oraz lepszej ochronie przed pewnymi praktykami, takimi jak pseudoekologiczny marketing i przedwczesne postarzanie produktów. Ponadto przedstawiony zostanie wniosek ustawodawczy w sprawie uzasadniania twierdzeń dotyczących ekologiczności w oparciu o metody oznaczania śladu środowiskowego.

W ramach strategii „od pola do stołu” Komisja zaproponuje zharmonizowane obowiązkowe etykietowanie zawierające informacje o wartości odżywczej z przodu opakowania, aby umożliwić konsumentom dokonywanie świadomych, zdrowych i zrównoważonych wyborów produktów spożywczych. W przypadku różnych artykułów gospodarstwa domowego unijna etykieta energetyczna zapewnia już jasne i proste informacje o efektywności energetycznej produktów, co pozwala konsumentom zaoszczędzić na rachunkach za energię w gospodarstwach domowych i jednocześnie przyczynia się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w całej UE.

Według niedawnego badania monitorującego rynek konsumencki 78 proc. konsumentów uznało prawdopodobny wpływ artykułów gospodarstwa domowego na środowisko za bardzo ważny lub dość ważny przy dokonywaniu swoich wyborów.