Przygotowania do brexitu bez porozumienia – ostateczna odezwa Komisji do wszystkich obywateli i przedsiębiorstw UE w sprawie przygotowania na wystąpienie Wielkiej Brytanii z UE 31 października 2019 r.

Do wystąpienia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej, czyli do 31 października 2019 r., pozostało 8 tygodni. W swoim szóstym komunikacie w sprawie przygotowań do brexitu Komisja powtórzyła wezwanie wszystkich zainteresowanych podmiotów w UE-27 do przygotowania się na scenariusz zakładający brak porozumienia. Ze względu na utrzymującą się w Wielkiej Brytanii niepewność dotyczącą ratyfikacji umowy o wystąpieniu w wersji ustalonej z rządem brytyjskim w listopadzie 2018 r., jak również na ogólną krajową sytuację polityczną, scenariusz zakładający wystąpienie 1 listopada 2019 r. przy braku porozumienia jest w dalszym ciągu prawdopodobny, choć niepożądany.

W tym właśnie duchu Komisja Europejska opublikowała dziś szczegółową listę kontrolną, która ma pomóc tym przedsiębiorstwom, które prowadzą handel z Wielką Brytanią, w ostatecznych przygotowaniach. W celu zminimalizowania zakłóceń w handlu wszystkie podmioty zaangażowane w łańcuchy dostaw z Wielką Brytanią – niezależnie od miejsca ich siedziby – powinny być świadome swoich obowiązków i niezbędnych formalności w handlu transgranicznym. To rozwinięcie wcześniejszych komunikatów i 100 zawiadomień dla zainteresowanych stron, obejmujących wiele różnych branż. 

Ponadto Komisja przedłożyła Parlamentowi Europejskiemu i Radzie wniosek w sprawie dokonania ukierunkowanych zmian technicznych w okresach obowiązywania niektórych środków awaryjnych UE w dziedzinie transportu na wypadek braku porozumienia. Komisja zaproponowała również, by na 2020 r. powielić istniejące rozwiązania awaryjne dla sektora rybołówstwa przewidziane na 2019 r. oraz rozwiązania przyjęte w odniesieniu do ewentualnego udziału Wielkiej Brytanii w budżecie UE na 2020 r. Środki te są niezbędne z uwagi na decyzję o przedłużeniu okresu, o którym mowa w art. 50, do dnia 31 października 2019 r.

Ponadto Komisja zaproponowała, by udostępnić środki Europejskiego Funduszu Solidarności i Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji na wsparcie przedsiębiorstw, pracowników i państw członkowskich najbardziej dotkniętych skutkami braku porozumienia. Projekty te muszą jeszcze zostać zatwierdzone przez Parlament Europejski i Radę.

Komisja przypomina, że wszystkie zainteresowane strony są odpowiedzialne za przygotowanie się na wszelkie ewentualności. Biorąc pod uwagę, że scenariusz zakładający brak porozumienia nadal jest możliwy, Komisja zdecydowanie zachęca wszystkie zainteresowane strony do wykorzystania dodatkowego czasu wynikającego z przedłużenia okresu, o którym mowa w art. 50, do upewnienia się, że podjęły wszelkie niezbędne działania w celu przygotowania się do wystąpienia Wielkiej Brytanii z UE.

Dostosowanie techniczne konkretnych środków awaryjnych w celu uwzględnienia nowej daty wystąpienia Wielkiej Brytanii z UE, tj. 31 października 2019 r.

W dniu 11 kwietnia 2019 r. Rada Europejska (art. 50) przedłużyła okres, o którym mowa w art. 50, do 31 października 2019 r. Dokonano tego na wniosek Wielkiej Brytanii i w porozumieniu z nią.

W związku z tym Komisja przeprowadziła przegląd wszystkich unijnych środków gotowości i środków awaryjnych, aby upewnić się, że są one nadal adekwatne do zakładanych celów. Komisja stwierdziła, że środki te nadal odpowiadają założonym celom i w związku z tym nie ma potrzeby wprowadzania zmian merytorycznych. W celu uwzględnienia nowego harmonogramu związanego z art. 50 Komisja zaproponowała dziś jednak wprowadzenie pewnych dostosowań technicznych w konkretnych środkach awaryjnych.

Dostosowania te dotyczą trzech głównych obszarów:

1. Transport

• Rozporządzenie zapewniające podstawowe drogowe połączenia towarowe i pasażerskie (rozporządzenie (UE) 2019/501): Komisja zaproponowała dziś przedłużenie obowiązywania tego rozporządzenia do dnia 31 lipca 2020 r., co byłoby zgodne z logiką i okresem obowiązywania pierwotnego rozporządzenia.
• Podstawowe połączenia lotnicze (rozporządzenie (UE) 2019/502): Komisja zaproponowała dziś przedłużenie obowiązywania tego rozporządzenia do dnia 24 października 2020 r., co byłoby zgodne z logiką i okresem obowiązywania pierwotnego rozporządzenia.

2. Działalność połowowa

• Rozporządzenie w sprawie upoważnień do połowów: Komisja zaproponowała dziś rozszerzenie podejścia przewidzianego w przyjętym rozporządzeniu awaryjnym (rozporządzenie (UE) 2019/498) o podobny środek na 2020 r., który zapewni rybakom z UE i Wielkiej Brytanii zasady ramowe utrzymania dostępu do wód drugiej strony na rok 2020 r.

3. Budżet UE

• Komisja zaproponowała dziś rozszerzenie podejścia zawartego w rozporządzeniu awaryjnym w sprawie budżetu na 2019 r.(rozporządzenie Rady (UE, Euratom) 2019/1197) o podobny środek na 2020 r. Oznacza to, że Wielka Brytania i beneficjenci z tego kraju będą nadal kwalifikować się do uczestnictwa w programach w ramach budżetu UE i otrzymywać finansowanie do końca 2020 r., jeżeli Wielka Brytania zaakceptuje i spełni warunki określone już w rozporządzeniu awaryjnym z 2019 r., opłaci składki budżetowe za 2020 r. i umożliwi przeprowadzenie wymaganych audytów i kontroli.

Zapewnienie unijnego wsparcia finansowego osobom najbardziej dotkniętym brakiem porozumienia

W swoim czwartym komunikacie w sprawie przygotowań do brexitu z 10 kwietnia 2019 r. Komisja ogłosiła, że w niektórych dziedzinach może być udostępniana pomoc techniczna i finansowa z UE służąca wsparciu tych najbardziej dotkniętych skutkami braku porozumienia.

Dziś, w uzupełnieniu istniejących programów i instrumentów, Komisja:

• zaproponowała rozszerzenie zakresu Europejskiego Funduszu Solidarności, tak by przy spełnieniu określonych warunków można było pokryć z niego poważne obciążenia finansowe, jakie mogą wyniknąć dla państw członkowskich w przypadku braku porozumienia.
• zaproponowała, by zapewnić możliwość wspierania, przy spełnieniu określonych warunków, pracowników i osób samozatrudnionych, którzy w wyniku braku porozumienia stracą pracę, ze środków Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji.

W sektorze rolnictwa dostępna będzie cała gama istniejących instrumentów wspierania rynku i bezpośredniego wsparcia finansowego dla rolników w celu złagodzenia najbardziej niekorzystnego wpływu na rynki rolno-spożywcze. Jeśli chodzi o możliwości zapewnienia bardziej bezpośredniego wsparcia, na przykład na rzecz mniejszych przedsiębiorstw w dużym stopniu zależnych od Wielkiej Brytanii, obowiązujące przepisy UE w zakresie pomocy państwa przewidują elastyczne rozwiązania.

Irlandia

Komisja i Irlandia w dalszym ciągu współpracują ze sobą w kontekście wyjątkowej sytuacji na wyspie Irlandia i ściśle powiązanych celów obu stron, a mianowicie ochrony integralności rynku wewnętrznego bez tworzenia twardej granicy, starając się dokonać ustaleń zarówno co do rozwiązań awaryjnych na okres bezpośrednio po wystąpieniu bez porozumienia, jak i co do długofalowego rozwiązania na późniejszy okres. Rozwiązanie awaryjne przewidziane w umowie o wystąpieniu jest jedynym znanym rozwiązaniem, które zabezpiecza porozumienie wielkopiątkowe, zapewnia wywiązywanie się z zobowiązań wynikających z prawa międzynarodowego i chroni integralność rynku wewnętrznego.

Przygotowanie na scenariusz braku porozumienia

Jeżeli Wielka Brytania wystąpi z UE bez porozumienia, stanie się państwem trzecim bez żadnych uzgodnień przejściowych. Od tej chwili całe unijne prawo pierwotne i wtórne przestanie w odniesieniu do niej obowiązywać. Nie będzie okresu przejściowego, który przewidziano w umowie o wystąpieniu. W oczywisty sposób spowodowałoby to znaczne zakłócenia dla obywateli i przedsiębiorstw i miałoby poważne negatywne skutki gospodarcze, proporcjonalnie znacznie bardziej dotkliwe dla Wielkiej Brytanii niż dla państw członkowskich UE-27.

Od grudnia 2017 r. Komisja Europejska przygotowuje się na ewentualny brexit bez porozumienia. Jak dotąd Komisja przedłożyła 19 wniosków ustawodawczych, a wszystkie one zostały już przyjęte przez Parlament Europejski i Radę. Komisja przyjęła też 63 akty nieustawodawcze i opublikowała 100 zawiadomień dotyczących gotowości na brexit. Komisja nie planuje wprowadzania żadnych nowych środków przed nową datą wystąpienia.

Jak podkreślił przewodniczący Jean-Claude Juncker w Parlamencie Europejskim 3 kwietnia 2019 r., gdyby doszło do realizacji scenariusza braku porozumienia, Wielka Brytania powinna przede wszystkim rozwiązać trzy główne kwestie wynikające z wystąpienia z Unii, jako warunek wstępny podjęcia dyskusji na temat przyszłych stosunków. Te kwestie to: 1) ochrona i poszanowanie praw obywateli, którzy przed brexitem skorzystali z prawa do swobodnego przemieszczania się; 2) wywiązanie się przez Wielką Brytanię ze zobowiązań finansowych podjętych jako państwo członkowskie; 3) przestrzeganie litery i ducha porozumienia wielkopiątkowego, utrzymanie pokoju na wyspie Irlandii, a także zachowanie integralności rynku wewnętrznego.

Każde przedsiębiorstwo, które prowadzi handel z Wielką Brytanią, zarówno handel towarami, jak i usługami, odczuje wpływ brexitu bez porozumienia. Komisja opublikowała dziś listę kontrolną dotyczącą przygotowań do brexitu, którą wszystkie zainteresowane przedsiębiorstwa powinny uważnie przeanalizować. Przedsiębiorstwa powinny być teraz gotowe do spełnienia wszystkich wymaganych formalności.

Dzisiejszy komunikat zawiera przegląd prac przygotowawczych w tych dziedzinach, w których konieczna jest ciągła szczególna ostrożność. Dziedziny te obejmują prawa obywateli, formalności graniczne i handel, produkty lecznicze, wyroby medyczne i substancje chemiczne, usługi finansowe i rybołówstwo.

Więcej informacji: co należy zrobić w przypadku brexitu bez porozumienia?

Biorąc pod uwagę ewentualny brak porozumienia, na okres bezpośrednio po wystąpieniu Komisja utworzyła centrum obsługi telefonicznej dla administracji państw członkowskich, zapewniając im szybki dostęp do wiedzy fachowej służb Komisji. Będzie ono stanowić bezpośredni kanał komunikacji oraz ułatwi niezbędną koordynację między organami krajowymi. Aby dowiedzieć się więcej na temat tego, w jaki sposób przygotować się na scenariusz braku porozumienia, obywatele UE mogą zwracać się z wszelkimi pytaniami do serwisu Europe Direct. Wystarczy zadzwonić pod bezpłatny numer 00 800 6 7 8 9 10 11 z dowolnego miejsca w UE. Serwis jest dostępny we wszystkich językach urzędowych UE.