Komisja odpowiada na europejską inicjatywę obywatelską (EIO) „Ratujmy pszczoły i rolników! W kierunku rolnictwa przyjaznego dla pszczół, sprzyjającego zdrowemu środowisku”.

Komisja z zadowoleniem przyjmuje tę inicjatywę i uznaje znaczenie EIO, zwłaszcza że powiązane ze sobą kryzysy wynikające ze zmiany klimatu, zanieczyszczenia i utraty bioróżnorodności stanowią coraz większe wyzwania dla europejskiego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego. W UE co trzeci gatunek pszczół, motyli i bzygowatych jest gatunkiem ginącym, a 80 proc. gatunków uprawnych i dzikich roślin okrytonasiennych jest zapylane przez zwierzęta. Już połowa gruntów rolnych w UE jest zagrożona deficytem zapylania. Zagrożenie dla istnienia owadów zapylających jest również zagrożeniem dla bezpieczeństwa żywnościowego i życia na Ziemi.

Sukces tej inicjatywy obywatelskiej stanowi jasny wyraz szerokiego poparcia społecznego dla działań na rzecz owadów zapylających, bioróżnorodności i zrównoważonego rolnictwa. W tym kontekście Komisja wzywa Parlament Europejski i Radę do szybkiego wypracowania ambitnych porozumień w sprawie już przedłożonych wniosków ustawodawczych, które pomogą chronić i przywracać populacje europejskich owadów zapylających oraz przełożyć ambicje obywateli na prawo.

Kompleksowe działania na rzecz zrównoważonego charakteru systemów żywnościowych

Działania Komisji w ramach Europejskiego Zielonego Ładu mające na celu zapewnienie zrównoważonego charakteru systemów żywnościowych obejmują w szczególności: unijną strategia „od pola do stołu” i strategię na rzecz bioróżnorodności, prawo o odbudowie zasobów przyrodniczych, rozporządzenie w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów, zmienioną inicjatywę UE na rzecz owadów zapylających, Nowy ład na rzecz owadów zapylających, a także nową wspólną politykę rolną UE na lata 2023–2027. Wspomniane wnioski i inicjatywy Komisji stanowią razem kompleksową odpowiedź na postulaty przedstawione w ramach europejskiej inicjatywy obywatelskiej.

Wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów wyznacza ambitną drogę do zmniejszenia ryzyka związanego z pestycydami chemicznymi i ograniczenia ich stosowania w UE, w tym w rolnictwie. Komisja zaproponowała zmniejszenie ryzyka związanego z pestycydami chemicznymi i ograniczenie ich stosowania w rolnictwie UE o 50 proc. do 2030 r. Państwa członkowskie określą własne krajowe cele w zakresie ograniczenia stosowania pestycydów w ramach określonych parametrów, aby zapewnić osiągnięcie celów na poziomie UE. Nowe środki dodatkowo zagwarantują, że wszyscy rolnicy i inni profesjonalni użytkownicy pestycydów będą stosować integrowaną ochronę roślin, w ramach której najpierw rozważa się alternatywne środowiskowe metody zwalczania agrofagów i ochrony roślin przed nimi, a dopiero potem można stosować pestycydy, jako środek ostateczny. W globalnych ramach różnorodności biologicznej, uzgodnionych w grudniu 2022 r. w Montrealu, UE oraz jej państwa członkowskie zobowiązały się do ograniczenia do 2030 r. ogólnego ryzyka stwarzanego przez pestycydy o połowę.

Wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych przyczyni się również do odwrócenia tendencji spadkowej populacji owadów zapylających do 2030 r. i przywrócenia ich siedlisk na obszarach rolniczych, w tym poprzez konkretne cele w zakresie odbudowy ekosystemów rolnych. Wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych łączy w sobie nadrzędny cel w zakresie odbudowy zasobów przyrodniczych w perspektywie długoterminowej na obszarach lądowych i morskich UE z wiążącymi celami w zakresie odbudowy konkretnych siedlisk i gatunków. Środki te powinny objąć do 2030 r. co najmniej 20 proc. obszarów lądowych i morskich UE, a do 2050 r. wszystkie ekosystemy wymagające odbudowy.

Razem wnioski te mogą mieć przełomowe skutki dla ochrony owadów zapylających na szczeblu UE.

Dalsze działania

Zamiast proponowania nowych aktów ustawodawczych, priorytetem jest zapewnienie terminowego przyjęcia, a następnie wdrożenia wniosków, które są obecnie negocjowane przez współprawodawców i z których każdy ma duże znaczenie w kontekście tej inicjatywy obywatelskiej, a także skuteczne wdrożenie WPR. Ponad milion deklaracji poparcia dla tej inicjatywy obywatelskiej jest wyraźnym sygnałem i zachętą do utrzymania wysokiego poziomu ambicji wniosków Komisji.

Kontekst

Europejska inicjatywa obywatelska „Ratujmy pszczoły i rolników!” stanowi odzwierciedlenie obaw społeczeństwa dotyczących zrównoważenia środowiskowego i społeczno-gospodarczego rolnictwa europejskiego i wezwanie dla Komisji do:

• stopniowego wycofania syntetycznych pestycydów do 2035 r.;
• przywrócenia bioróżnorodności w rolnictwie oraz
• wsparcia rolników w przechodzeniu na zrównoważone rolnictwo.

Europejska inicjatywa obywatelska (EIO) została uruchomiona w kwietniu 2012 r. jako środek umożliwiający obywatelom określanie programu działań w wielu obszarach polityki. Uczestnicząc w takiej inicjatywie, milion obywateli z przynajmniej siedmiu państw członkowskich UE może wezwać Komisję Europejską do zaproponowania środków prawnych w dziedzinach należących do kompetencji Komisji. Europejska inicjatywa obywatelska jest jednym z kluczowych innowacyjnych narzędzi promowania demokracji uczestniczącej na poziomie UE.

Do chwili obecnej Komisja otrzymała 125 wniosków o uruchomienie europejskiej inicjatywy obywatelskiej. Jak dotąd dziewięć inicjatyw przedłożono Komisji po osiągnięciu progu miliona podpisów.

Inicjatywa „Ratujmy pszczoły i rolników! W kierunku rolnictwa przyjaznego dla pszczół, sprzyjającego zdrowemu środowisku” jest siódmą europejską inicjatywą obywatelską, na którą Komisja odpowiada. Inicjatywa ta jest zgodna z apelami wystosowanymi na Konferencji w sprawie przyszłości Europy, którymi obywatele podkreślili potrzebę produkcji żywności, która jest bezpieczna, zrównoważona, sprawiedliwa, przyjazna dla klimatu i przystępna cenowo, przy jednoczesnym zapewnieniu ochrony bioróżnorodności i ekosystemów oraz bezpieczeństwa żywnościowego.