Komisja składa sprawozdanie z aktualnej sytuacji w zakresie wdrażania paktu o migracji i azylu przyjętego w czerwcu 2024 r.

W połowie okresu przejściowego poczyniono znaczne postępy zarówno na szczeblu UE, jak i przez państwa członkowskie, ale konieczne są dalsze wysiłki, aby sprostać pozostałym wyzwaniom i zapewnić pełną operacyjność nowego solidnego systemu zarządzania migracjami UE w czerwcu 2026 r.

We wspólnym planie wdrażania przedstawionym w czerwcu 2024 r. Komisja określiła kluczowe etapy wdrażania zdolności prawnych i operacyjnych niezbędnych do skutecznego rozpoczęcia stosowania nowych przepisów do czerwca 2026 r.

Zgodnie z wymogami paktu Komisja składa dziś sprawozdanie z postępów poczynionych do tej pory w odniesieniu do każdego elementu składowego wspólnego planu wdrażania:

1. Eurodac: Poczyniono znaczne postępy we wprowadzaniu odnowionej bazy danych Eurodac jako kluczowego warunku wstępnego funkcjonowania wszystkich elementów paktu. Ponieważ niektóre państwa członkowskie nadal stoją przed wyzwaniami związanymi z utworzeniem nowego systemu, Komisja i Agencja Unii Europejskiej ds. Zarządzania Operacyjnego Wielkoskalowymi Systemami Informatycznymi (eu-LISA) monitorują rozwój sytuacji i będą nadal zapewniać dodatkowe wsparcie.
2. Granice zewnętrzne: Trwają przygotowania do wprowadzenia nowych procedur kontroli przesiewowej i procedur granicznych. Niektóre państwa członkowskie osiągnęły już wymagane zdolności w zakresie przyjmowania i zasoby ludzkie. Nadal istnieją wyzwania związane z identyfikacją miejsc kontroli przesiewowej i procedur granicznych, a także z zamówieniami publicznymi i odpowiednimi zasobami.
3. Warunki przyjmowania: Zasadnicze znaczenie ma zapewnienie wystarczającej zdolności przyjmowania i odpowiednich warunków przyjmowania we wszystkich państwach członkowskich, w tym zapobieganie wtórnym przepływom z jednego państwa członkowskiego UE do drugiego. Trwają prace nad odzwierciedleniem nowych standardów przyjmowania i zapewnieniem wystarczających zdolności.
4. Uczciwe, skuteczne i spójne procedury azylowe: Państwa członkowskie dostosowują się do nowych ram prawnych, również przy wsparciu UE. Konieczne są dalsze prace w celu zmniejszenia zaległości i opóźnień w procedurach azylowych, w tym poprzez zwiększenie zdolności i zapewnienie odpowiednich szkoleń.
5. Procedury powrotu: Zgodnie z wymogami paktu państwa członkowskie likwidują luki między procedurami azylowymi a procedurami powrotu. Negocjacje w sprawie wniosku Komisji dotyczącego rozporządzenia w sprawie powrotów są w toku i należy je szybko zakończyć, aby zaradzić utrzymującej się nieefektywności procedur powrotu.
6. Sprawienie, by odpowiedzialność działała: Aby pakt funkcjonował, państwa członkowskie muszą działać w oparciu o sprawiedliwy podział odpowiedzialności. Przekazywanie na podstawie rozporządzenia dublińskiego do państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie azylu powinno odbywać się do i ze wszystkich państw członkowskich. Ma to zasadnicze znaczenie dla skutecznego przejścia na nowe przepisy dotyczące odpowiedzialności i właściwego funkcjonowania rocznego cyklu solidarnościowego, który określi wkłady solidarnościowe między państwami członkowskimi.
7. Solidarność: Kontynuowane są prace nad przygotowaniem pierwszego rocznego cyklu solidarnościowego w październiku 2025 r. oraz nad ustanowieniem stałego mechanizmu solidarności do czerwca 2026 r. Komisja, Europejska Agencja ds. Azylu (AUEA) i państwa członkowskie ściśle współpracują w celu zgromadzenia danych niezbędnych do oceny sytuacji migracyjnej i określenia wkładów solidarnościowych każdego państwa członkowskiego.
8. Potrzebne są gotowość i planowanie awaryjne, aby zagwarantować prawidłowe funkcjonowanie systemów azylowych i systemów przyjmowania w każdych okolicznościach. Państwa członkowskie muszą zapewnić, aby plany awaryjne były adekwatne do zakładanych celów, w miarę możliwości testować je i zapewniać spójność z innymi planami awaryjnymi, takimi jak plany dotyczące granic i powrotów.
9. Nowe zabezpieczenia i monitorowanie praw podstawowych: Pakt zapewnia równowagę między obowiązkami a prawami osób ubiegających się o ochronę w UE. Plany krajowe zasadniczo odzwierciedlają tę ogólną równowagę i uwzględniają nowe elementy. Należy kontynuować prace nad uruchomieniem niezależnego mechanizmu monitorowania praw podstawowych i bezpłatnego doradztwa.
10. Integracja i legalne ścieżki: W całej UE wysiłki na rzecz integracji przynoszą coraz bardziej pozytywne skutki, przy czym konieczne są ciągłe wysiłki w dziedzinie edukacji, zatrudnienia, zdrowia i mieszkalnictwa.

Komisja i agencje UE Frontex, EUAA i eu-LISA wspierają państwa członkowskie, w tym poprzez praktyczne wytyczne, nowe narzędzia i ukierunkowane wsparcie. W maju z budżetu UE udostępniono dodatkowe 3 mld euro na pomoc we wdrażaniu paktu i wsparcie państw członkowskich przyjmujących wysiedleńców z Ukrainy.

Kolejne kroki

Komisja wzywa państwa członkowskie do kontynuowania wysiłków na rzecz zapewnienia pomyślnego wdrożenia paktu. Chociaż na szczeblu technicznym poczyniono postępy, stałe zaangażowanie polityczne i odpowiedzialność polityczna na szczeblu krajowym nadal mają zasadnicze znaczenie dla skutecznego sprostania zidentyfikowanym wyzwaniom, aby osiągnąć pełną gotowość do połowy następnego roku.

Następne sprawozdanie z wdrażania zostanie opublikowane w październiku 2025 r. jako część pierwszego sprawozdania rocznego w sprawie migracji i azylu.