Komisja opublikowała sprawozdanie na temat obywatelstwa UE za 2020 r., w którym podsumowano postępy poczynione w zakresie obywatelstwa UE od czasu ostatniego sprawozdania z 2017 r. W sprawozdaniu określono również nowe priorytety i działania na rzecz wzmocnienia pozycji obywateli UE, takie jak aktualizacja wytycznych UE w sprawie swobodnego przemieszczania się, z uwzględnieniem wniosków wyciągniętych z pandemii COVID-19.

Didier Reynders, komisarz ds. wymiaru sprawiedliwości, powiedział: Obywatelstwo UE jest centralnym elementem idei europejskiej. Mamy jednak do czynienia z bezprecedensowymi wyzwaniami dotyczącymi niektórych praw podstawowych, które w Europie zwykle przyjmujemy za oczywistość – od ograniczeń swobodnego przemieszczania się ze względu na pandemię po wyzwania stojące przed naszymi demokratycznymi instytucjami. Dziś potwierdzamy nasze zaangażowanie prowadzące do dalszego wzmacniania pozycji obywateli i ochrony ich praw, co zaowocuje silniejszą i bardziej odporną UE.

Sprawozdanie na temat obywatelstwa UE za 2020 r. uzupełnia europejski plan działania na rzecz demokracji określający ramy działań służące wzmocnieniu pozycji obywateli i budowaniu bardziej odpornych demokracji. Zawiera on szereg konkretnych działań ukierunkowanych na wzmocnienie demokratycznego uczestnictwa, ułatwienie swobodnego przemieszczania się, ochronę i promowanie obywatelstwa UE oraz ochronę obywateli UE w Europie i poza jej granicami.

Konkretne działania i priorytety dla obywateli UE

1. Zwiększanie demokratycznego uczestnictwa, upodmiotowienia obywateli i włączenia społecznego. Zwiększanie zaangażowania obywateli na wszystkich etapach procesu demokratycznego ma dla europejskiej demokracji kluczowe znaczenie. W przyszłym roku Komisja zaktualizuje zasady dotyczące prawa migrujących obywateli UE do głosowania. Komisja dąży do ułatwienia przekazywania informacji obywatelom głosującym w wyborach lokalnych i europejskich, a także do uproszczenia wymiany istotnych informacji między państwami członkowskimi, na przykład w celu zapobiegania przypadkom podwójnego głosowania. Komisja będzie również finansować projekty dotyczące niezależnej obserwacji wyborów oraz projekty wspierające zaangażowanie obywateli europejskich.
2. Ułatwianie korzystania ze swobodnego przemieszczania się i upraszczanie codziennego życia Komisja pragnie zwiększyć pewność prawa dla obywateli UE podróżujących do innego państwa członkowskiego, studiujących lub pracujących w innym państwie członkowskim. W tym celu Komisja zaktualizuje w 2022 r. wytyczne UE z 2009 r. w sprawie swobodnego przepływu osób. W przyszłym roku Komisja przedstawi również inicjatywę mającą na celu ułatwienie codziennego życia obywateli UE poprzez uproszczenie ich zobowiązań podatkowych. Zgodnie z umową o wystąpieniu Wielkiej Brytanii Komisja będzie nadal wspierać ochronę praw mieszkających tam obywateli UE .
3. Ochrona i promowanie obywatelstwa Unii

Obywatelstwo europejskie nie jest na sprzedaż. Komisja będzie nadal zajmować się zagrożeniami, jakie stwarzają programy obywatelstwa Unii dla inwestorów, w razie potrzeby wszczynając postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Komisja będzie również nadal monitorować wpływ środków ograniczających wprowadzonych w czasie kryzysu związanego z COVID-19 – do czasu zniesienia tych środków.

4. Ochrona obywateli UE w Europie i poza jej granicami, również w czasach kryzysu Komisja będzie nadal budować silną Europejską Unię Zdrowotną i wraz z państwami członkowskimi realizować strategię UE dotyczącą szczepionek przeciwko COVID-19. W 2021 r. Komisja dokona przeglądu przepisów UE dotyczących ochrony konsularnej w celu poprawy gotowości i zdolności UE oraz jej państw członkowskich do ochrony i wspierania obywateli Unii za granicą, zwłaszcza w czasie kryzysu.

Dalsze kroki

Komisja zobowiązuje się opracować narzędzia niezbędne do tego, by obywatele mogli w pełni korzystać ze swojego statusu obywateli europejskich. Jest to wspólny wysiłek. Dążąc do zrealizowania priorytetów określonych w sprawozdaniu, Komisja będzie ściśle współpracować z państwami członkowskimi – również na zasadach partnerstwa – między innymi z władzami lokalnymi i regionalnymi, a także z innymi instytucjami i zainteresowanymi stronami UE, społeczeństwem obywatelskim, a co najważniejsze: z samymi obywatelami.

Kontekst

Komisja co trzy lata przedstawia sprawozdanie w sprawie stosowania przepisów dotyczących obywatelstwa Unii i proponuje nowe priorytety na kolejne trzy lata. Od czasu ostatniego sprawozdania na temat obywatelstwa UE z 2017 r. pojawiły się znaczne wyzwania związane z korzystaniem z praw wynikających z obywatelstwa Unii, w tym w kontekście pandemii COVID-19.

Sprawozdanie na temat obywatelstwa UE opiera się na ukierunkowanych konsultacjach, w tym na konsultacjach publicznych w zakresie praw wynikających z obywatelstwa Unii badaniu Eurobarometr Flash dotyczącym obywatelstwa Unii i demokracji, a także na wynikach badań naukowych, w tym pracach sieci naukowców ds. praw obywatelskich UE. W dniu 29 października 2020 r. odbyło się wspólne wysłuchanie dotyczące obywatelstwa UE, zorganizowane wspólnie przez Komisję i Parlament.

Sprawozdanie na temat obywatelstwa wiąże się ściśle z sześcioma priorytetami dla Europy określonymi przez przewodniczącą Ursulę von der Leyen, w szczególności z nowym impulsem dla demokracji europejskiej i zbliżeniem obywateli do UE. Jest ono uzupełnieniem innych inicjatyw, takich jak nowa strategia na rzecz wzmocnienia stosowania Karty praw podstawowych oraz – w szczególności – europejski plan działania na rzecz demokracji.