Komisja przyjęła sprawozdania na temat stanu unii energetycznej z 2021 r., w których podsumowała postępy poczynione przez UE w zakresie przejścia na czystą energię prawie dwa lata po wprowadzeniu Europejskiego Zielonego Ładu. Chociaż widać pozytywne tendencje, konieczny będzie większy wysiłek, aby osiągnąć cel na 2030 r., jakim jest ograniczenie emisji netto o co najmniej 55 proc. i osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. W przyszłym roku dane będą musiały zostać dokładnie przeanalizowane pod kątem bardziej długoterminowych tendencji po pandemii COVID-19.

Ze sprawozdania wynika, że w 2020 r. po raz pierwszy odnawialne źródła energii wyprzedziły paliwa kopalne jako główne źródło energii w UE, wytwarzając 38 proc. energii elektrycznej, podczas gdy w przypadku paliw kopalnych odsetek ten wynosił 37 proc. Do tej pory 9 państw członkowskich UE wycofało już węgiel, 13 innych zobowiązało się do jego wycofania, a 4 państwa rozważają możliwe daty. W porównaniu z 2019 r. emisje gazów cieplarnianych w UE-27 spadły w 2020 r. o prawie 10 proc., co stanowi bezprecedensowy spadek emisji spowodowany pandemią COVID-19, który doprowadził do redukcji emisji ogółem o 31 proc. w porównaniu z 1990 r.

Zużycie energii pierwotnej spadło w ubiegłym roku. o 1,9 proc., a zużycie energii końcowej o 0,6 proc. Obie te liczby znajdują się jednak powyżej limitów wymaganych do osiągnięcia celów UE na 2020 r. i 2030 r. i konieczne są dalsze wysiłki, aby zająć się tą kwestią na szczeblu państw członkowskich i UE. Dotacje na paliwa kopalne nieznacznie spadły w 2020 r. ze względu na ogólne niższe zużycie energii. W 2020 r. wzrosły zarówno dotacje na energię ze źródeł odnawialnych, jak i dotacje na efektywność energetyczną.

Tegoroczne sprawozdanie jest również publikowane w kontekście gwałtownego wzrostu cen energii w Europie i na całym świecie, spowodowanego głównie rosnącymi cenami gazu. Chociaż oczekuje się, że sytuacja ta będzie tymczasowa, zwraca ona uwagę na zależność UE od importu energii, która wzrosła do najwyższego poziomu od 30 lat, oraz na znaczenie przejścia na czystą energię dla zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego UE. Zgodnie z najnowszymi danymi ubóstwo energetyczne dotyka nawet 31 mln osób w UE, a kwestia ta pozostanie w centrum uwagi w świetle wyzwań gospodarczych związanych z COVID-19 i obecnej sytuacji cenowej. Dlatego też Komisja w swoim niedawnym komunikacie w sprawie cen energii położyła duży nacisk na ochronę konsumentów podatnych na zagrożenia.

W sprawozdaniu na temat stanu unii energetycznej przeanalizowano, w jaki sposób pandemia COVID-19 wpłynęła w ubiegłym roku na politykę energetyczną i klimatyczną i przedstawiono w znaczne postępy legislacyjne w realizacji unijnych działań na rzecz dekarbonizacji. Odnotowano również wysiłki polityczne zmierzające do tego, by nasze programy odbudowy po pandemii COVID-19 w większym stopniu niż kiedykolwiek uwzględniały cele w zakresie klimatu i energii.

Informacje ogólne

W sprawozdaniu na temat stanu unii energetycznej przeanalizowano pięć filarów unii energetycznej: przyspieszenie dekarbonizacji dzięki unijnemu systemowi handlu uprawnieniami do emisji (ETS) i energii ze źródeł odnawialnych; zwiększenie efektywności energetycznej; zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego; wzmocnienie rynku wewnętrznego; badania naukowe, innowacje i konkurencyjność. Określono w nim również obszary przyszłych priorytetowych działań na rzecz realizacji Europejskiego Zielonego Ładu. Do sprawozdania głównego dołączono pięć powiązanych ze sobą sprawozdań.

- Załącznik – Dotacje w dziedzinie energetyki w UE Dotacje na paliwa kopalne spadły w 2020 r., głównie ze względu na malejące zapotrzebowanie na energię w związku z pandemią COVID-19, należy jednak podjąć dodatkowe wysiłki w celu zapewnienia, by subwencjonowanie paliw kopalnych spadło w przyszłości w UE, tak aby uniknąć ponownego wzrostu dotacji w kontekście ogólnego ożywienia gospodarczego i rosnącego zapotrzebowania na energię.
- W sprawozdaniu dotyczącym postępów w zakresie konkurencyjności czystych technologii energetycznych ocenia się ekosystem czystej energii, od badań naukowych i innowacji po wdrażanie. Postępy oceniane są w oparciu o kluczowe wskaźniki konkurencyjności. Ze sprawozdania wynika, że chociaż UE pozostaje w czołówce badań nad czystą energią, konieczne są dalsze wysiłki w celu zwiększenia inwestycji w badania naukowe i innowacje oraz zniwelowania przepaści między innowacjami a rynkiem.
- Sprawozdanie z postępów działań UE na rzecz klimatu: Przyspieszenie działań na rzecz klimatu podejmowanych na szczeblu europejskim w kontekście dążenia do zapewniania ekologicznej, sprawiedliwej i dostatniej przyszłości opisuje postępy dokonane przez UE i jej państwa członkowskie w osiągnięciu celów redukcji emisji oraz informuje o najnowszych osiągnięciach w dziedzinie polityki klimatycznej UE. Sprawozdanie opiera się na danych przedłożonych przez państwa członkowskie na mocy rozporządzenia UE w sprawie zarządzania unią energetyczną i działaniami w dziedzinie klimatu .
- W sprawozdaniu na temat rynku uprawnień do emisji dwutlenku węgla opisano zmiany w funkcjonowaniu europejskiego rynku uprawnień do emisji dwutlenku węgla, w tym w zakresie prowadzenia aukcji, przydziału bezpłatnych uprawnień, zweryfikowanych emisji, bilansowania podaży i popytu, nadzoru rynku, infrastruktury EU ETS i zgodności z wymogami.
- Sprawozdanie na temat jakości paliwa zawiera informacje na temat postępów poczynionych w zakresie redukcji intensywności emisji gazów cieplarnianych w odniesieniu do paliw stosowanych w transporcie drogowym oraz jakości i składu paliw dostarczanych w UE. W sprawozdaniu podsumowano sytuację zgłoszoną przez państwa członkowskie zgodnie z art. 7a i art. 8 ust. 3 dyrektywy w sprawie jakości paliw.