Komisja Europejska zaproponowała nowe przepisy mające na celu zwiększenie skuteczności i bezpieczeństwa procedur dotyczących podatku u źródła w UE dla inwestorów, pośredników finansowych (np. banków) i organów podatkowych państw członkowskich.

Inicjatywa ta – kluczowy element komunikatu w sprawie opodatkowania działalności gospodarczej w XXI wieku oraz komisyjnego „Planu działania na rzecz tworzenia unii rynków kapitałowych” z 2020 r. – będzie służyć promowaniu bardziej sprawiedliwego opodatkowania, zwalczaniu oszustw podatkowych i wspieraniu inwestycji transgranicznych w całej UE.

Termin „podatek u źródła” odnosi się na przykład do sytuacji, w której inwestor będący rezydentem jednego z państw członkowskich UE jest zobowiązany do zapłaty podatku od odsetek lub dywidend w innym państwie członkowskim. Sytuacja ta dotyczy często inwestorów transgranicznych. Aby uniknąć podwójnego opodatkowania w takich przypadkach, wiele państw członkowskich UE podpisało umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, które zapobiegają podwójnemu opodatkowaniu tej samej osoby fizycznej lub przedsiębiorstwa. Umowy te umożliwiają inwestorom transgranicznym składanie wniosków o zwrot nadwyżki podatku zapłaconego w innym państwie członkowskim.

Problem polega na tym, że takie procedury zwrotu podatku są często długie, kosztowne i uciążliwe, co stanowi utrudnienie dla inwestorów i może zniechęcać do inwestycji transgranicznych w obrębie i spoza UE. W poszczególnych państwach członkowskich są obecnie stosowane odmienne procedury dotyczące podatku u źródła. W całej UE inwestorzy muszą zmagać się z ponad 450 różnymi formularzami, z których większość jest dostępna wyłącznie w językach narodowych. Afery „cum/ex” i „cum/cum” ujawniły również, w jaki sposób procedury zwrotu mogą być nadużywane – straty podatkowe wynikające z tych praktyk w latach 2000–2020 oszacowano na 150 mld euro.

Zaproponowane dziś kluczowe działania będą korzystne dla inwestorów, pośredników finansowych i krajowych organów podatkowych:

• Wspólny unijny cyfrowy certyfikat rezydencji podatkowej sprawi, że procedury dotyczące ulg w podatku u źródła będą przebiegały szybciej i skuteczniej. Przykładowo inwestorzy posiadający zróżnicowany portfel inwestycyjny w UE będą potrzebowali tylko jednego cyfrowego certyfikatu rezydencji podatkowej, aby otrzymać kilka zwrotów w tym samym roku kalendarzowym. Cyfrowy certyfikat rezydencji podatkowej powinien być wydawany w ciągu jednego dnia roboczego od złożenia wniosku. Obecnie większość państw członkowskich nadal stosuje procedury w oparciu o dokumenty papierowe.
• Dwie procedury przyspieszone uzupełniające obecną standardową procedurę zwrotu podatku: procedura „ulgi u źródła” i system „szybkiego zwrotu”. Pozwoli to przyspieszyć i zharmonizować proces udzielania zwrotów w całej UE. Państwa członkowskie będą mogły wybrać, z którego wariantu wolą korzystać – możliwa będzie również kombinacja obu tych opcji.
  • Zgodnie z procedurą „ulgi u źródła” stawka podatkowa stosowana w chwili wypłaty dywidend lub odsetek bazuje bezpośrednio na obowiązujących postanowieniach umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
  • W ramach procedury „szybkiego zwrotu” pierwotną płatność uiszcza się według stawki podatku u źródła obowiązującej w tym państwie członkowskim, w którym wypłacane są dywidendy lub odsetki, natomiast zwrot wszelkich nadpłaconych podatków następuje w ciągu 50 dni od daty płatności.

Szacuje się, że powyższe procedury pozwolą inwestorom zaoszczędzić około 5,17 mld euro rocznie.

• Ustandaryzowany obowiązek sprawozdawczy zapewni krajowym organom podatkowym narzędzia niezbędne do kontrolowania kwalifikowalności do objęcia obniżoną stawką i wykrywania potencjalnych nadużyć. Certyfikowani pośrednicy finansowi będą zobowiązani do zgłaszania wypłat dywidend lub odsetek właściwemu organowi podatkowemu, aby mógł on prześledzić transakcję. Duże unijne instytucje pośrednictwa finansowego będą musiały dołączyć do krajowego rejestru certyfikowanych pośredników finansowych. Rejestr ten będzie również otwarty, na zasadzie dobrowolności, dla mniejszych unijnych pośredników finansowych oraz dla tych spoza UE.  Podatnicy inwestujący w UE z pomocą certyfikowanych pośredników finansowych skorzystają na przyspieszonych procedurach dotyczących podatku u źródła i unikną podwójnego opodatkowania podczas wypłat dywidend. Im więcej pośredników finansowych będzie zawierał rejestr, tym łatwiejsze będzie rozpatrywanie przez organy podatkowe wniosków o zwrot – niezależnie od zastosowanej procedury.

Co dalej?

Po przyjęciu przez państwa członkowskie wniosek powinien wejść w życie 1 stycznia 2027 r.  

Kontekst

Dzisiejszy wniosek jest tylko jedną z inicjatyw Komisji, które dążą do uproszczenia procedur dla przedsiębiorstw i do zwalczenia nadużyć podatkowych. W grudniu 2022 r. ministrowie finansów przyjęli wniosek Komisji dotyczący dyrektywy Rady w sprawie zapewnienia globalnego minimalnego poziomu opodatkowania grup wielonarodowych w Unii. W maju 2023 r. osiągnięto ponadto porozumienie polityczne w sprawie nowych przepisów dotyczących przejrzystości podatkowej. Mają one objąć wszystkich dostawców usług obsługujących transakcje na kryptoaktywach dla klientów mających miejsce zamieszkania w UE Dzisiejszy wniosek jest również kluczowym elementem komisyjnego „Planu działania na rzecz tworzenia unii rynków kapitałowych”.