Komisja wybrała 85 innowacyjnych projektów technologii neutralnych emisyjnie, które otrzymają 4,8 mld euro w formie dotacji zfunduszu innowacyjnego, co pomoże wprowadzić w życie najnowocześniejsze czyste technologie w całej Europie.

Po raz pierwszy projekty o różnej skali (duże, średnie i małe, obok projektów pilotażowych) i ukierunkowane na produkcję czystych technologii są przyznawane w ramach zaproszenia do składania wniosków na 2023 r. Jest to największa kwota od czasu uruchomienia funduszu innowacyjnego w 2020 r., co zwiększyło łączną kwotę wsparcia do 12 mld EUR i liczbę projektów o 70 %.

Wybrane projekty zlokalizowane są w 18 krajach: Belgia, Dania, Niemcy, Estonia, Grecja, Hiszpania, Francja, Chorwacja, Włochy, Węgry, Niderlandy, Austria, Polska, Portugalia, Słowacja, Finlandia, Szwecja i Norwegia. Obejmują one szeroki zakres sektorów z następujących kategorii: energochłonne gałęzie przemysłu, energia ze źródeł odnawialnych, magazynowanie energii, przemysłowe zarządzanie emisjami dwutlenku węgla, mobilność neutralna emisyjnie (w tym transport morski i lotniczy) oraz budynki.   

Wybrane projekty mają rozpocząć działalność przed 2030 r. i oczekuje się, że w ciągu pierwszych dziesięciu lat ich eksploatacji zmniejszą emisje o około 476 mln ton ekwiwalentu CO2. Przyczyni się to do osiągnięcia europejskich celów w zakresie dekarbonizacji, ograniczenia emisji z tych sektorów, które są szczególnie trudne do dekarbonizacji, wzmocnienia europejskich zdolności produkcyjnych w przemyśle oraz wzmocnienia wiodącej pozycji Europy w dziedzinie technologii i odporności łańcucha dostaw. 

Wspieranie innowacji przemysłowych w odniesieniu do kluczowych celów polityki

Wybrane projekty przyczyniają się w szczególności do osiągnięcia następujących celów polityki UE:

Produkcja czystych technologii: Zgodnie z aktem w sprawie przemysłu neutralnego emisyjnie wybrane projekty w zakresie czystych technologii będą dotyczyły rozwoju, budowy i eksploatacji zakładów produkcyjnych kluczowych komponentów energii wiatrowej i słonecznej oraz pomp ciepła, a także komponentów elektrolizerów, ogniw paliwowych, technologii magazynowania energii i łańcucha wartości baterii. Wybrane projekty przyczynią się do zwiększenia mocy produkcyjnych w zakresie fotowoltaiki o 3 GW w UE i mocy produkcyjnych w zakresie elektrolizerów o 9,3 GW w UE, co dodatkowo wzmocni unijną infrastrukturę czystej energii.

Sektory energochłonne: Wybrane projekty będą wspierać różne technologie mające na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych netto w energochłonnych gałęziach przemysłu, ukierunkowanie na integrację energii ze źródeł odnawialnych, rozwiązania w zakresie magazynowania ciepła i energii, recykling i ponowne wykorzystanie, a także elektryfikację. 

Przemysłowe zarządzanie emisjami dwutlenku węgla: Projekty wybrane w ramach niniejszego zaproszenia do składania wniosków będą wychwytywać CO2 i przyczynią się do osiągnięcia 13 % celu NZIA, jakim jest składowanie co najmniej 50 mln ton CO2 rocznie z różnych źródeł, z których emisje trudno zredukować, w sektorach energochłonnych, takich jak cement i wapno, rafinerie (bio), chemikalia i przetwarzanie odpadów w energię.  

Wodór odnawialny: Wybrane projekty będą dostarczać 61 kiloton paliw odnawialnych pochodzenia niebiologicznego rocznie, przyczyniając się do zwiększenia wykorzystania i produkcji energii odnawialnej w wodorze w zastosowaniach, z których emisje trudno zredukować w przemyśle i transporcie.  

Mobilnośćneutralna emisyjnie: Projekty przyczynią się do ograniczenia emisji w sektorze mobilności, przy czym największe korzyści odniesie sektor morski. Projekty te obejmują budowę i modernizację statków w celu wykorzystania paliw odnawialnych pochodzenia niebiologicznego i energii elektrycznej, a także ograniczenie emisji w produkcji komponentów transportu drogowego. Przyznane projekty będą również wspierać zrównoważone paliwa transportowe, produkujące 525 kiloton paliw odnawialnych rocznie.   

Wybrane projekty zostały ocenione przez niezależnych ekspertów pod kątem pięciu kryteriów udzielenia zamówienia: potencjał redukcji emisji gazów cieplarnianych; stopień innowacyjności; dojrzałość operacyjna, finansowa i techniczna; możliwość powielania; i efektywności kosztowej.

Kolejne kroki

Wybrani wnioskodawcy mają podpisać umowy o udzielenie dotacji z Europejską Agencją Wykonawczą ds. Klimatu, Infrastruktury i Środowiska (CINEA) w pierwszym kwartale 2025 r. 

Oprócz 85 projektów wybranych dziś do finansowania inne obiecujące, ale niewystarczająco dojrzałe projekty otrzymają pomoc w zakresie opracowywania projektów od Europejskiego Banku Inwestycyjnego. 

Po raz pierwszy wszystkie 149 projektów, które uzyskały ponad wszystkie progi oceny funduszu innowacyjnego (w tym 64 projekty niefinansowane), otrzymują pieczęć STEP – nowy unijny znak jakości przyznawany projektom wysokiej jakości przyczyniającym się do realizacji celów Platformy na rzecz technologii strategicznych dla Europy (STEP). Pieczęć STEP ma ułatwić dostęp do dalszych możliwości publicznego i prywatnego wsparcia dla tych projektów. Informacje dotyczące tych projektów będą dostępne pod koniec listopada 2024 r. na portalu STEP.   

Na początku grudnia 2024 r. Komisja opublikuje kolejne zaproszenie do składania wniosków w ramach funduszu innowacyjnego.

Kontekst

Fundusz innowacyjny EU ETS jest jednym z największych na świecie programów finansowania wdrażania technologii neutralnych emisyjnie i innowacyjnych technologii. Jest to jedno z kluczowych narzędzi planu przemysłowego Europejskiego Zielonego Ładu. Dzięki szacunkowym dochodom w wysokości 40 mld euro z unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji w latach 2020–2030 fundusz innowacyjny ma na celu stworzenie zachęt finansowych dla przedsiębiorstw i organów publicznych do inwestowania w zaawansowane technologie neutralne emisyjnie i niskoemisyjne, wspierając transformację Europy w kierunku neutralności klimatycznej. Do tej pory w ramach funduszu innowacyjnego przyznano około 7,2 mld euro na ponad 120 innowacyjnych projektów w całym Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) w drodze poprzednich zaproszeń do składania wniosków. 

Fundusz innowacyjny jest wdrażany przez CINEA, natomiast Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) zapewnia pomoc w opracowywaniu projektów obiecującym projektom, które nie są wystarczająco dojrzałe, aby uzyskać dotacje z funduszu innowacyjnego.  

Do zaproszenia do składania wniosków w ramach funduszu innowacyjnego na 2023 r. wpłynęło 337 wniosków projektowych, z których 283 kwalifikowało się i było dopuszczalnych do oceny. Spośród 85 wybranych projektów fundusz innowacyjny wspiera obecnie również projekty w Estonii i na Słowacji, poszerzając listę państw otrzymujących finansowanie.