Komisja Europejska i wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa przedstawili ambitne plany dotyczące propagowania równości płci i wzmocnienia pozycji kobiet we wszystkich działaniach zewnętrznych Unii Europejskiej.

Jeśli chodzi o prawa kobiet i dziewcząt, osiągnięto znaczne – choć nierównomierne – postępy. W żadnym jednak z państw świata nie uda się raczej osiągnąć pełnej równości płci ani wzmocnić pozycji kobiet i dziewcząt do 2030 r. Co więcej, społeczno-ekonomiczne i zdrowotne skutki kryzysu związanego z koronawirusem w sposób nieproporcjonalny dotykają kobiet i dziewcząt. Na przykład ze względu na fakt, że więcej kobiet niż mężczyzn jest zatrudnionych nieformalnie i w branżach najbardziej narażonych na skutki kryzysu, wskaźnik utraconych miejsc pracy zajmowanych przez kobiety jest 1,8 razy wyższy. Wskaźnik ubóstwa kobiet może przy tym wzrosnąć o 9,1 proc.

Aby można było zaradzić tej sytuacji, celem nowego planu działania UE w sprawie równości płci i wzmocnienia pozycji kobiet w działaniach zewnętrznych na lata 2021–2025 (GAP III) jest przyspieszenie postępów we wzmacnianiu pozycji kobiet i dziewcząt. Chodzi też o zachowanie osiągnięć w dziedzinie równości płci z ostatnich 25 lat – od czasu przyjęcia deklaracji pekińskiej i pekińskiej platformy działania.

Wysoki przedstawiciel/wiceprzewodniczący Josep Borrell stwierdził: Przyznanie wszystkim takich samych praw wzmacnia nasze społeczeństwa. Zwiększa ich dobrobyt i sprawia, że są bardziej bezpieczne. Za równością płci przemawiają więc nie tylko zasady i moralny obowiązek. Udział kobiet i dziewcząt w życiu społecznym i ich przywództwo są warunkami demokracji, sprawiedliwości, pokoju, bezpieczeństwa, dobrobytu oraz bardziej ekologicznego świata. Nowy plan działania pozwoli nam na większe i szybsze postępy w kierunku równości płci.

Komisarz do spraw partnerstw międzynarodowych Jutta Urpilainen powiedziała: Bardziej zdecydowane zaangażowanie na rzecz równości płci jest konieczne, jeśli chcemy trwale odbudować świat po kryzysie związanym z koronawirusem oraz dążyć do sprawiedliwych, otwartych dla wszystkich i zasobnych społeczeństw. Kobiety i dziewczęta znajdują się na pierwszej linii frontu w walce z pandemią, dlatego muszą zyskać możliwość kierowania odbudową. Komisja jest wrażliwa na kwestie płci i działa w sposób geopolityczny, dlatego chcemy ściślej współpracować z państwami członkowskimi, a także z unijnymi partnerami, na rzecz świata, w którym panuje prawdziwa równość płci.

Propagowanie równości płci w działaniach zewnętrznych w latach 2021–2025

Trzeci unijny plan działania w sprawie równości płci (GAP III) zawiera ramy polityczne dla UE w postaci pięciu filarów działań na rzecz postępów w wypełnianiu międzynarodowych zobowiązań i stworzenia świata, w których szanse na powodzenie mają wszyscy. W jego myśl propagowanie równości płci staje się priorytetem wszystkich działań zewnętrznych i polityki zewnętrznej. W planie określono działania w zakresie współpracy z zainteresowanymi stronami na szczeblach krajowym, regionalnym i międzynarodowym. Założono w nim intensyfikację działań w strategicznych obszarach tematycznych, wezwano instytucje do dawania przykładu oraz zapewniono przejrzystość wyników działań.

Szczegółowe działania ujęte w pięciu filarach:

1) Do 2025 r. celem 85% wszystkich nowych działań zewnętrznych będzie równość płci oraz wzmocnienie pozycji kobiet i dziewcząt. GAP III wprowadza bardziej surowe zasady dotyczące uwzględniania i monitorowania aspektu płci w poszczególnych sektorach. We wszystkich działaniach w zakresie pomocy zewnętrznej w każdym z sektorów: infrastrukturalnym, cyfrowym, energetycznym, rolnym i dotyczącym funduszy mieszanych, należy uwzględniać aspekt płci i wspierać równość płci.

2) Wspólna wizja strategiczna i ścisła współpraca z państwami członkowskimi i partnerami na szczeblu międzynarodowym, regionalnym i krajowym W planie działania opowiedziano się za opracowaniem wspólnego podejścia wszystkich podmiotów unijnych na szczeblu krajowym oraz za skupieniem się na wybranych kwestiach strategicznych. Dokładna analiza dotycząca płci i dogłębne konsultacje z państwami członkowskimi, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, działaczami na rzecz praw kobiet oraz młodzieżą dostarczą silnych podstaw działań lokalnych.

3) W GAP III wezwano do przyspieszenia postępów przez skupienie się na kluczowych tematycznych obszarach zobowiązań, takich jak zwalczanie przemocy na tle płciowym oraz propagowanie silniej pozycji gospodarczej, społecznej i politycznej kobiet i dziewcząt. Ponownie podkreślono w nim znaczenie powszechnego dostępu do opieki zdrowotnej, praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego oraz propagowania udziału na równych warunkach i przywództwa. Plan jest w pełni powiązany z unijnymi ramami politycznymi w dziedzinie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa oraz umożliwia uwzględnienie aspektu płci w nowych obszarach polityki, takich jak transformacja ekologiczna i cyfrowa.

4) Dawanie przykładu. Autorzy planu wzywają Unię Europejską do dawania przykładu, np. przez zapewnienie wrażliwego na kwestie płci i zrównoważonego pod tym względem przywództwa na najwyższych szczeblach polityki i zarządzania.

5) Mierzenie wyników. W GAP III przyjęto nowe podejście do monitorowania, oceny i uczenia się. Większy nacisk położono na mierzenie wyników. UE opracuje ilościowy, jakościowy i całościowy system monitorowania mający na celu zwiększenie odpowiedzialności publicznej, zapewnienie przejrzystości i dostępu do informacji na temat unijnej pomocy na rzecz równości płci na całym świecie. We współpracy z Europejską Służbą Działań Zewnętrznych Komisja będzie monitorować roczne postępy w realizacji planu.

Podejście transformacyjne

Wzmacnianie pozycji kobiet, dziewcząt i osób młodych, tak aby mogły w pełni korzystać ze swoich praw i zwiększyć swój udział w życiu politycznym, gospodarczym, społecznym i kulturalnym jest głównym celem nowego planu działania. Zdecydowanie wspiera on uczestnictwo i przywództwo kobiet i dziewcząt, propagując je np. w ramach programów na rzecz sprawowania rządów i w drodze reform administracji publicznej.

Autorzy programu opowiadają się za podejściem transformacyjnym i intersekcjonalnym oraz za włączeniem aspektu płci w główny nurt polityki i działań. Celem GAP III jest wyeliminowanie strukturalnych przyczyn zróżnicowania sytuacji kobiet i mężczyzn oraz dyskryminacji ze względu na płeć przez angażowanie chłopców i mężczyzn w przeciwstawianie się normom i stereotypom związanym z płcią. Aby nie pominąć żadnej przyczyny dyskryminacji, plan zakłada przeciwdziałanie dyskryminacji intersekcjonalnej, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji kobiet niepełnosprawnych, ze środowisk migracyjnych lub doświadczających dyskryminacji ze względu na wiek lub orientację seksualną.

Kontekst

Plan działania w sprawie równości płci w zakresie działań zewnętrznych odzwierciedla cele europejskiej strategii na rzecz równouprawnienia płci, pierwszej strategii Komisji w dziedzinie równouprawnienia. Strategia ta służy wypełnieniu zobowiązań podjętych przez przewodniczącą Komisji Ursulę von der Leyen w jej wytycznych politycznych.