Komisja opublikowała drugie sprawozdanie na temat stanu cyfrowej dekady, zawierające kompleksowy przegląd postępów poczynionych w dążeniu do osiągnięcia celów cyfrowych określonych na 2030 r. w programie polityki „Droga ku cyfrowej dekadzie”.

W tym roku po raz pierwszy sprawozdaniu towarzyszy analiza krajowychstrategicznych planów działania dotyczących cyfrowej dekady przedstawionych przez państwa członkowskie, w których wyszczególniono planowane krajowe środki, działania i finansowanie mające przyczynić się do transformacji cyfrowej UE.

Z analizy Komisji wynika, że w obecnym scenariuszu wspólne wysiłki państw członkowskich nie osiągną poziomu ambicji UE. Zidentyfikowane luki obejmują potrzebę dodatkowych inwestycji, zarówno na szczeblu unijnym, jak i krajowym, w szczególności w obszarach umiejętności cyfrowych, wysokiej jakości łączności, wykorzystania sztucznej inteligencji (AI) i analizy danych przez przedsiębiorstwa, produkcji półprzewodników i ekosystemów przedsiębiorstw typu start- up.

Zarówno UE, jak i państwa członkowskie mają do odegrania ważną rolę w egzekwowaniu nowych ram prawnych, podejmowaniu działań na rzecz promowania rozpowszechniania technologii cyfrowych i zapewnieniu swoim obywatelom odpowiednich umiejętności cyfrowych, aby w pełni korzystać z transformacji cyfrowej. Dlatego tegoroczne sprawozdanie jest apelem o bardziej ambitne działania wobec państw członkowskich, ponieważ osiągnięcie celów cyfrowej dekady w zakresie infrastruktury cyfrowej, przedsiębiorstw, umiejętności i usług publicznych ma kluczowe znaczenie dla przyszłego dobrobytu gospodarczego i spójności społecznej UE.

W tym kontekście Komisja zaktualizowała również zalecenia dla poszczególnych krajów i przekrojowe zalecenia dla każdego państwa członkowskiego UE w celu wyeliminowania stwierdzonych luk.

Konkurencyjna, suwerenna i odporna UE: infrastruktura cyfrowa i przedsiębiorstwa

Przyjęcie i rozwój innowacyjnych technologii ma kluczowe znaczenie dla konkurencyjności Europy, zwłaszcza w obecnym krajobrazie geopolitycznym i ze względu na rosnące zagrożenia dla cyberbezpieczeństwa, wymagające większej odporności i solidnych środków bezpieczeństwa.

W sprawozdaniu podkreślono, że UE jest daleka od osiągnięcia celów w zakresie łączności określonych w DDPP: Sieci światłowodowe, które mają kluczowe znaczenie dla zapewnienia łączności gigabitowej i umożliwiają korzystanie z najnowocześniejszych technologii, takich jak sztuczna inteligencja, chmura obliczeniowa i internet rzeczy, docierają do zaledwie 64 % gospodarstw domowych. Wysokiej jakości sieci 5G docierają obecnie jedynie do 50 % terytorium UE, a ich wydajność jest nadal niewystarczająca do świadczenia zaawansowanych usług 5G. Aby sprostać tym wyzwaniom, państwa członkowskie i Komisja powinny współpracować na rzecz wspierania prawdziwie funkcjonalnego jednolitego rynku cyfrowego.

W 2023 r. wykorzystanie sztucznej inteligencji, chmury obliczeniowej lub dużych zbiorów danych przez przedsiębiorstwa europejskie było również znacznie poniżej celu cyfrowej dekady wynoszącego 75 %. Zgodnie z obecnymi tendencjami do 2030 r. tylko 64 % przedsiębiorstw będzie korzystać z chmury obliczeniowej, 50 % dużych zbiorów danych, a jedynie 17 proc. sztucznej inteligencji. Aby osiągnąć cyfryzację sektora przedsiębiorstw, zasadnicze znaczenie ma zachęcanie MŚP do korzystania z innowacyjnych narzędzi cyfrowych, w szczególności chmury obliczeniowej i sztucznej inteligencji, a także mobilizowanie dalszych inwestycji prywatnych w przedsiębiorstwa typu start-up o dużym wzroście. Ma to kluczowe znaczenie dla utrzymania konkurencyjności Europy w odniesieniu do innowacji, wydajności i wzrostu opartych na danych.

Innym poważnym wyzwaniem, przed którym stoi transformacja cyfrowa UE, pozostaje ograniczone rozpowszechnienie technologii cyfrowych poza dużymi miastami. Aby zlikwidować tę przepaść cyfrową, zasadnicze znaczenie ma wspieranie współpracy między podmiotami europejskimi na szczeblu transgranicznym i lokalnym, na przykład poprzez projekty wielokrajowe, europejskie centra innowacji cyfrowych (EDIH) i konsorcja na rzecz europejskiej infrastruktury cyfrowej (EDIC). Od ubiegłego roku osiągnięto szereg sukcesów w tym zakresie, przy czym do końca maja 2024 r. utworzono trzy EDIC.

Polityka cyfrowa dla ludzi i społeczeństwa: umiejętności cyfrowe i usługi publiczne

Umieszczenie ludzi w centrum transformacji cyfrowej naszych społeczeństw i gospodarek jest centralnym elementem cyfrowej dekady i pierwszej zasady Deklaracji praw i zasad cyfrowych.

Obecnie cele w zakresie umiejętności cyfrowych określone w cyfrowej dekadzie są nadal dalekie od osiągnięcia, a jedynie 55,6 % ludności UE posiada co najmniej podstawowe umiejętności cyfrowe. Zgodnie z obecną tendencją liczba specjalistów w dziedzinie ICT w UE wyniesie w 2030 r. około 12 mln, przy utrzymującym się braku równowagi płci. Aby osiągnąć te cele, państwa członkowskie powinny stosować wieloaspektowe podejście do wspierania umiejętności cyfrowych na wszystkich poziomach edukacji oraz zachęcać młodych ludzi, w szczególności dziewczęta, do zainteresowania się dyscyplinami nauk ścisłych, technologii, inżynierii i matematyki (STEM).

Państwa członkowskie czynią postępy w realizacji celu, jakim jest zapewnienie obywatelom i przedsiębiorstwom dostępu do wszystkich kluczowych usług publicznych i elektronicznej dokumentacji medycznej w internecie, a także zapewnienie im bezpiecznej identyfikacji elektronicznej (eID). Pomimo nierównego wykorzystania w państwach członkowskich identyfikacja elektroniczna jest obecnie dostępna dla 93 % ludności UE i oczekuje się, że unijny portfel tożsamości cyfrowej będzie zachęcać do korzystania z niej. W dotychczasowym scenariuszu postępowania osiągnięcie 100 % cyfrowych usług publicznych dla obywateli i przedsiębiorstw do 2030 r. pozostaje jednak wyzwaniem.

Kolejne kroki

Państwa członkowskie będą teraz musiały dokonać przeglądu i dostosowania swoich krajowych planów działania, aby dostosować je do ambicji programu polityki „Droga ku cyfrowej dekadzie” przed 2 grudnia 2024 r. Jak określono w DDPP, Komisja będzie monitorować i oceniać wdrażanie tych zaleceń oraz przedstawi sprawozdanie z postępów w kolejnym sprawozdaniu na temat stanu cyfrowej dekady w 2025 r.

Kontekst ogólny

Zaproponowany we wrześniu 2021 r. Droga ku cyfrowej dekadzie wyznacza jasny sposób na osiągnięcie transformacji cyfrowej w Unii Europejskiej. W grudniu 2022 r. Europejska deklaracja praw i zasad cyfrowych uzupełniła ją poprzez ustanowienie zasad i zobowiązań, które powinna przyświecać transformacji cyfrowej UE. Pierwsze sprawozdanie na temat stanu cyfrowej dekady opublikowano we wrześniu 2023 r.

Tegorocznemu sprawozdaniu towarzyszy kompleksowy pakiet dokumentów roboczych, sprawozdań i analiz służb Komisji, w których przedstawiono postępy w różnych wymiarach DDPP. Wspólne Centrum Badawcze Komisji (JRC) również przyczyniło się do tego monitorowania, zapewniając metodykę agregowania krajowych celów cyfrowych na szczeblu UE oraz mapując kwotę inwestycji z unijnych instrumentów finansowania przeznaczonych na inicjatywy obejmujące komponent cyfrowy.

W trakcie obecnej kadencji UE podjęła istotne działania, aby osiągnąć postępy w realizacji celów i założeń cyfrowej dekady. Dzięki wnioskowi i przyjęciu kluczowych przepisów Komisja aktywnie promowała bezpieczniejszą przestrzeń internetową dla obywateli europejskich i wspierała ochronę konsumentów, zachowując jednocześnie potencjał innowacyjny europejskich przedsiębiorstw. Znaczne środki finansowe UE udostępniono również na wspieranie transformacji cyfrowej, w szczególności za pośrednictwem Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (150 mld EUR), DIGITAL Europa (7,9 mld EUR) oraz instrumentu „Łącząc Europę” 2 – technologie cyfrowe (1,7 mld EUR).