Komisja opublikowała trzeci przegląd wdrażania polityki ochrony środowiska, który jest kluczowym narzędziem sprawozdawczym wspierającym egzekwowanie przepisów w zakresie ochrony środowiska i podnoszącym świadomość na temat znaczenia wdrażania przepisów dotyczących środowiska.

Zniwelowanie luki między decyzjami podejmowanymi na szczeblu UE a tym, co jest faktycznie wdrażane w terenie, ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia obywatelom dobrych wyników w zakresie ochrony środowiska oraz utrzymania równych warunków działania dla przedsiębiorstw przy jednoczesnym tworzeniu możliwości rozwoju gospodarczego.

Komisarz do spraw środowiska, oceanów i rybołówstwa Virginijus Sinkevičius dodał: Tegoroczny przegląd wdrażania polityki ochrony środowiska jest wezwaniem do działania. Chociaż od czasu poprzedniego przeglądu odnotowano postępy w niektórych obszarach, jestem zaniepokojony faktem, że na innych polach luka we wdrażaniu wciąż się pogłębia, co sprawia, że jesteśmy bardziej narażeni na zanieczyszczenie środowiska i związane z nim zagrożenia. Analiza ta dostarcza państwom członkowskim narzędzi i informacji potrzebnych im do poprawy wdrażania i lepszej ochrony naszego zdrowia i środowiska. Dobrze ją wykorzystajmy!

W obecnym przeglądzie wdrażania polityki ochrony środowiska przedstawiono wnioski i wspólne tendencje na szczeblu UE, opierając się na 27 sprawozdaniach krajowych przedstawiających aktualną sytuację we wdrażaniu unijnego prawa ochrony środowiska. Zawiera on mnóstwo informacji na temat tego, jak rządy UE chronią jakość powietrza, którym oddychają ich obywatele, wodę, którą piją, i przyrodę, z której korzystają. Ponadto w przeglądzie określono priorytetowe działania na rzecz poprawy sytuacji w każdym państwie członkowskim.

Aktualna sytuacja w głównych obszarach polityki ochrony środowiska

• Różnorodność biologiczna w UE nadal maleje. Półnaturalne murawy, torfowiska, grzęzawiska i mokradła to siedliska, które zostały ocenione jako będące w najgorszym stanie w całej UE. Lasy są poważnie zagrożone, a większość państw członkowskich nadal musi przyspieszyć wysiłki na rzecz ukończenia swoich sieci Natura 2000.
• Woda: postępy na drodze do osiągnięcia dobrego stanu jednolitych części wód są powolne, a niektóre państwa członkowskie zbyt późno przyjmują kluczowe instrumenty służące rozwiązaniu tego problemu, w szczególności plany gospodarowania wodami w dorzeczu. Podobnie państwa członkowskie są zobowiązane do terminowego przyjęcia planów zarządzania ryzykiem powodziowym w celu lepszego zarządzania tym ryzykiem. Ponadto przepisy wykonawcze dotyczące wody pitnej w kilku krajach nadal budzą obawy. Jednocześnie pomimo dostępności funduszy unijnych wdrażanie przepisów UE dotyczących oczyszczania azotanów i ścieków komunalnych jest powolne ze względu na nieodpowiednie planowanie i infrastrukturę.
• Gospodarka o obiegu zamkniętym: chociaż większość państw członkowskich posiada krajowe strategie i plany działania dotyczące gospodarki o obiegu zamkniętym, istnieją znaczne różnice między wskaźnikami efektywności wykorzystania zasobów w państwach członkowskich a wskaźnikami powtórnego wykorzystania materiałów. Wskaźniki efektywności wykorzystania zasobów mierzą, na ile skutecznie gospodarka wykorzystuje zasoby do produkcji, podczas gdy wskaźniki powtórnego wykorzystania materiałów mierzą udział materiałów odzyskanych i ponownie wprowadzonych do gospodarki. Potrzebne są dalsze działania w celu zwiększenia potencjału w zakresie recyklingu tworzyw sztucznych, materiałów budowlanych i tekstyliów. Zapobieganie powstawaniu odpadów pozostaje ważnym wyzwaniem we wszystkich państwach członkowskich, a w niektórych państwach nadal istnieje potrzeba rozwiązania problemu składowisk niespełniających norm.
• Zanieczyszczenie powietrza nadal stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia Europejczyków. Państwa członkowskie muszą spełniać wymogi dotyczące monitorowania jakości powietrza w sposób systematyczny i spójny, aby lepiej egzekwować działania na rzecz czystego powietrza na szczeblu krajowym i unijnym. Osiągnięcie zgodności wymaga rygorystycznych środków, w szczególności przejścia na mobilność zgodną z zasadami zrównoważonego rozwoju napędzaną przez odnawialne źródła energii, wprowadzenia niskoemisyjnych technik rolniczych, w tym w odniesieniu do zwierząt gospodarskich, obornika i nawozów.
• Klimat: ogólnie rzecz biorąc, w całej UE poziom wdrożenia przepisów dotyczących klimatu jest dobry. Obecnie ważne jest uzgodnienie i wdrożenie pakietu środków służących osiągnięciu celu 55 proc. do 2030 r. określonego w prawie o klimacie. Należy jednak zintensyfikować wysiłki w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu w każdym państwie członkowskim i na szczeblu UE, aby sprostać trudnym realiom związanym z coraz większymi skutkami zmian klimatu. Odpowiednie działania mające na celu zapobieganie szkodom powodowanym przez zmianę klimatu lub ich minimalizowanie przynoszą znaczne korzyści gospodarcze, środowiskowe i społeczne.

Czynniki wspierające wdrażanie

Wiele państw członkowskich musi zapewnić dostępność większego finansowania w celu pokrycia potrzeb inwestycyjnych we wszystkich celach i priorytetach środowiskowych. Po raz pierwszy w niniejszym przeglądzie wdrażania polityki ochrony środowiska porównuje się dostępne środki finansowe na wdrażanie polityki ochrony środowiska dla każdego państwa członkowskiego z potrzebami inwestycyjnymi. Potrzeby inwestycyjne w UE w zakresie celów związanych z ochroną środowiska wynoszą 110 mld euro rocznie. Prawie dwie trzecie luki inwestycyjnej w zakresie ochrony środowiska odnosi się do przeciwdziałania ogólnemu zanieczyszczeniu oraz ochrony wód i zarządzania nimi.

Dostosowanie i wzmocnienie zdolności administracyjnych państw członkowskich ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia zgodności i wdrażania prawa UE, a zapewnienie skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości na szczeblu krajowym ma zasadnicze znaczenie dla wdrażania prawa ochrony środowiska. Są to filary zarządzania środowiskiem. Większość państw członkowskich powinna poprawić dostęp społeczeństwa do sądów, aby obywatele mogli kwestionować decyzje, działania lub zaniechania, zwłaszcza w dziedzinie planowania dotyczącego wody, przyrody lub jakości powietrza. Większość państw członkowskich powinna również skuteczniej informować obywateli o prawie do dostępu do wymiaru sprawiedliwości.

Kontekst

Pierwszy przegląd wdrażania polityki ochrony środowiska przyjęto w lutym 2017 r. Przegląd wdrażania polityki ochrony środowiska stanowi uzupełnienie polityki Komisji w zakresie lepszego stanowienia prawa, która koncentruje się na poprawie wdrażania istniejących przepisów i polityk. Od czasu jego przyjęcia wiele państw członkowskich zorganizowało krajowe dialogi na temat przeglądu wdrażania polityki ochrony środowiska dotyczące priorytetowych tematów wskazanych w ich sprawozdaniach. W wielu przypadkach zaangażowano władze regionalne i lokalne oraz najważniejsze zainteresowane strony.

Komisja współpracuje z państwami członkowskimi, aby umożliwić im lepsze stosowanie polityki i zasad ochrony środowiska w ramach procesu przeglądu wdrażania polityki ochrony środowiska. Jeżeli uzgodnione przepisy nie są właściwie wdrażane, Komisja może podjąć kroki prawne.

Informacje na temat naruszeń prawa ochrony środowiska są dostępne na interaktywnej mapie i tablicy wskaźników.