Komisja przedstawiła państwom członkowskim wytyczne dotyczące prowadzenia i koordynacji polityki fiskalnej w świetle wyzwań stojących przed finansami publicznymi i gospodarką oraz dyskusji na temat przyszłych ram zarządzania gospodarczego.

Ogólnie rzecz biorąc, polityka fiskalna powinna mieć na celu zapewnienie zdolności obsługi zadłużenia w średnim okresie, a także promowanie trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu we wszystkich państwach członkowskich.

Skutki dezaktywacji ogólnej klauzuli wyjścia i trwającego przeglądu zarządzania gospodarczego

Ogólna klauzula wyjścia przewidziana w pakcie stabilności i wzrostu, zgodnie z którą możliwe jest tymczasowe odstępstwo od wymogów budżetowych mających zwykle zastosowanie w przypadku poważnego pogorszenia koniunktury gospodarczej, zostanie wyłączona pod koniec 2023 r. Wygaśnięcie okresu, w którym obowiązywała ogólna klauzula wyjścia, będzie oznaczało wznowienie zaleceń dla poszczególnych krajów dotyczących polityki fiskalnej, określonych ilościowo i zróżnicowanych w zależności od tego, z jakimi problemami mają do czynienia państwa członkowskie, jeśli chodzi o dług publiczny.

Trwają dyskusje na temat zmienionych ram zarządzania gospodarczego w oparciu o kierunki przedstawione przez Komisję w listopadzie 2022 r. Do czasu wejścia w życie nowych ram zarządzania gospodarczego oraz z uwagi na nową rzeczywistość po pandemii powrócenie do wdrażania zasad paktu stabilności i wzrostu obowiązujących przed uruchomieniem ogólnej klauzuli wyjścia w 2020 r. nie byłoby wskazane.

Ponieważ nowe ramy prawne, oparte na wynikach trwającego przeglądu zarządzania gospodarczego, nie zostały jeszcze wdrożone, zastosowanie mają nadal obecne ramy prawne. Jednocześnie, aby umożliwić skuteczne przejście do stosowania przyszłego zestawu unijnych reguł fiskalnych oraz uwzględnić obecne wyzwania, niektóre elementy kierunków reform nakreślonych przez Komisję mogłyby zostać włączone do cyklu nadzoru budżetowego.

W związku z tym Komisja jest gotowa zaproponować zalecenia dla poszczególnych krajów w sprawie polityki fiskalnej na 2024 r., obejmujące wymogi ilościowe, a także jakościowe wytyczne dotyczące inwestycji i środków w dziedzinie energii. Zalecenia te będą spójne z kryteriami zaproponowanymi przez Komisję w kierunkach reform, a jednocześnie spójne z obowiązującym prawodawstwem w ramach paktu stabilności i wzrostu.

Wytyczne dotyczące przygotowywania planów stabilności i konwergencji

Państwa członkowskie są proszone o określenie w swoich programach stabilności i konwergencji celów budżetowych zgodnych z kryteriami korekty budżetowej określonymi w kierunkach reform przedstawionych przez Komisję. Zachęca się również państwa członkowskie do omówienia sposobu, w jaki ich plany reform i inwestycji mają przyczynić się do stabilności budżetowej oraz trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu, zgodnie z kryteriami określonymi w kierunkach reform.

W związku z tym Komisja jest gotowa zaproponować zalecenia dla poszczególnych krajów w sprawie polityki fiskalnej na 2024 r., które są:

• zgodne z celami fiskalnymi państw członkowskich określonymi w ich programach stabilności i konwergencji, przy założeniu że cele te są spójne z zapewnieniem tendencji spadkowej wskaźnika długu publicznego lub utrzymania go na ostrożnym poziomie oraz pod warunkiem że deficyt budżetowy będzie się kształtował poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 3 % PKB w perspektywie średniookresowej;
• określone ilościowo i zróżnicowane w zależności od tego, z jakimi problemami mają do czynienia państwa członkowskie, jeśli chodzi o dług publiczny;
• sformułowane na podstawie wydatków pierwotnych netto, zgodnie z kierunkami reform proponowanymi przez Komisję.

Ponadto w swoich zaleceniach dla poszczególnych krajów dotyczących polityki fiskalnej Komisja będzie nadal kładła nacisk na inwestycje publiczne. Wszystkie państwa członkowskie powinny w dalszym ciągu chronić inwestycje finansowane ze środków krajowych i zapewniać skuteczną absorpcję środków w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz innych funduszy UE, w szczególności inwestycje na rzecz transformacji ekologicznej i cyfrowej.

Zalecenia dla poszczególnych krajów będą również zawierały wytyczne dotyczące kosztów budżetowych środków realizowanych w dziedzinie energii.

Wdrażanie procedury nadmiernego deficytu

Biorąc pod uwagę utrzymujący się aktualnie wysoki poziom niepewności co do perspektyw makroekonomicznych i budżetowych, Komisja uważa, że decyzja o tym, czy objąć państwa członkowskie procedurą nadmiernego deficytu, nie powinna być podejmowana wiosną tego roku. Jednocześnie Komisja zaproponuje Radzie wszczęcie, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, procedur nadmiernego deficytu opartych na kryterium deficytu wiosną 2024 r. na podstawie danych dotyczących wyników budżetu za 2023 r.

Państwa członkowskie powinny wziąć to pod uwagę podczas wykonywania swoich budżetów za 2023 r. oraz przygotowywania programów stabilności i konwergencji wiosną tego roku, a także projektów planów budżetowych na 2024 r. na jesieni.

Przyszłe wnioski dotyczące zarządzania gospodarczego

Zgodnie z kierunkami przedstawionymi przez Komisję w listopadzie 2022 r. trwają dyskusje na temat reformy ram zarządzania gospodarczego, przy czym w odniesieniu do szeregu kluczowych kwestii pojawia się zbieżność poglądów. Inne kwestie wymagają doprecyzowania.

Komisja zamierza przedstawić wnioski ustawodawcze po najbliższym posiedzeniu Rady Europejskiej do Spraw Gospodarczych i Finansowych w marcu 2023 r.

Co dalej?

W niniejszym komunikacie określono wstępne wytyczne dotyczące polityki fiskalnej na 2024 r. Będą one w razie potrzeby aktualizowane w ramach wiosennego pakietu europejskiego semestru w maju 2023 r.

Zaktualizowane wytyczne będą nadal odzwierciedlały globalną sytuację gospodarczą, specyficzną sytuację każdego państwa członkowskiego, postępy w dyskusjach na temat trwającego przeglądu zarządzania gospodarczego i debat politycznych w Radzie.

Zachęca się państwa członkowskie do uwzględnienia tych wytycznych w swoich programach stabilności i konwergencji.

Kontekst

Przedstawione dziś wytyczne mają pomóc w przygotowywaniu programów stabilności i konwergencji, w których państwa członkowskie określają swoje średniookresowe plany budżetowe. Wiosną zostaną wydane zalecenia budżetowe dla poszczególnych krajów, które będą podstawą monitorowania przez Komisję wyników budżetowych, począwszy od projektów planów budżetowych państw członkowskich strefy euro na 2024 r., które Komisja oceni jesienią.

W listopadzie 2022 r. Komisja opublikowała kierunki reformy ram zarządzania gospodarczego. Główne cele wniosku to poprawa poczucia odpowiedzialności na szczeblu krajowym, uproszczenie ram i dążenie do większego ukierunkowania w perspektywie średnioterminowej w połączeniu z bardziej konsekwentnym i spójniejszym egzekwowaniem przepisów.