Zgodnie z zobowiązaniami podjętymi podczas negocjacji w sprawie długoterminowego budżetu UE na lata 2021–2027 Komisja Europejska zakończyła prace nad wnioskiem dotyczącym kolejnej generacji zasobów własnych.

Pakiet obejmuje nowe tymczasowe statystyczne zasoby własne oparte na zyskach przedsiębiorstw. W następstwie porozumienia politycznego w sprawie pakietu „Gotowi na 55”, za sprawą którego polityka UE ma przyczyniać się do neutralności klimatycznej naszego kontynentu, Komisja proponuje także dostosowanie wniosków dotyczących zasobów własnych opartych na unijnym systemie handlu uprawnieniami do emisji (ETS) i mechanizmie dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (CBAM) w porównaniu z pierwotnymi wnioskami z grudnia 2021 r.  

Wniosek stanowi uzupełnienie i aktualizację pakietu dotyczącego kolejnej generacji zasobów własnych dla budżetu przedstawionego w grudniu 2021 r. Zaproponowano wówczas trzy źródła dochodów: jedno opiera się na dochodach z handlu uprawnieniami do emisji (ETS), inne czerpie z zasobów generowanych przez proponowany unijny mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2, a kolejne opiera się na części zysków rezydualnych przedsiębiorstw wielonarodowych, która będzie z powrotem przydzielana państwom członkowskim UE na podstawie niedawno zawartego porozumienia OECD/G20 w sprawie realokacji praw do opodatkowania („filar 1”). Uzupełnieniem tego są obecnie statystyczne zasoby własne związane z sektorem przedsiębiorstw. Po wejściu w życie koszyk nowych zasobów własnych zapewni odpowiednie długoterminowe finansowanie budżetu, w tym umożliwi spłatę NextGenerationEU.

Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen stwierdziła: Dzisiejszy wniosek uzupełnia nasz wniosek dotyczący stabilnych nowych zasobów własnych, które pozwoliłyby finansować ogromne inwestycje w ramach NextGenerationEU w odbudowę i zwiększanie odporności UE za pomocą czterech nowych rodzajów zasobów własnych budżetu UE. Państwa członkowskie dysponują teraz wszystkimi elementami, które umożliwiają szybkie osiągnięcie porozumienia i zapewnienie finansowania budżetu UE.

Nowe tymczasowe statystyczne zasoby własne oparte na zyskach przedsiębiorstw

Parlament Europejski, Rada i Komisja wspólnie uzgodniły w 2020 r., że należy zaproponować zasoby własne związane z sektorem przedsiębiorstw. Nowe statystyczne zasoby własne oparte na zyskach przedsiębiorstw będą miały charakter tymczasowy i zostaną zastąpione ewentualnym wkładem przewidzianym w inicjatywie „Działalność gospodarcza w Europie: Ramy opodatkowania dochodu” (BEFIT), po przedstawieniu odpowiedniego wniosku w tej sprawie i jego jednomyślnym zatwierdzeniu przez wszystkie państwa członkowskie.  

Tymczasem zaproponowane dziś zasoby własne będą obliczane jako 0,5 proc. hipotetycznej bazy zysków przedsiębiorstw w UE, czyli wskaźnika obliczonego przez Eurostat na podstawie statystyk z zakresu rachunków narodowych.

Nie jest to podatek od przedsiębiorstw ani nie zwiększa kosztów przestrzegania przepisów przez przedsiębiorstwa. Będzie to wkład krajowy wnoszony przez państwa członkowskie na podstawie nadwyżki operacyjnej brutto dla sektorów przedsiębiorstw finansowych i niefinansowych, który pomógłby zrównoważyć koszyk zasobów własnych i jeszcze bardziej zdywersyfikować źródła dochodów budżetu UE.

Statystyczne zasoby własne oparte na zyskach przedsiębiorstw zapewniłyby od 2024 r. dochody w wysokości około 16 mld euro (w cenach z 2018 r.) rocznie.

Dostosowanie zasobów własnych opartych na ETS

Po podwyższeniu opłaty za emisję gazów cieplarnianych do około 80 euro za tonę CO2 w 2022 r. (z 55 euro w 2021 r.) dochody państw członkowskich z ETS podwoiły się w ciągu dwóch lat do prawie 30 mld euro w 2022 r. Oczekuje się, że w nadchodzących latach ceny utrzymają się znacznie powyżej 55 euro za tonę CO2. W porównaniu z pierwotnym wnioskiem z grudnia 2021 r. Komisja proponuje zwiększenie stawki poboru zasobów własnych opartych na ETS do 30 proc. w odniesieniu do wszystkich dochodów osiąganych dzięki unijnemu systemowi handlu uprawnieniami do emisji, w porównaniu z pierwotnie zaproponowaną stawką wynoszącą 25 proc. Oczekuje się, że od 2024 r. przyniesie to dochody w wysokości około 7 mld euro (w cenach z 2018 r.) rocznie. Przewiduje się, że kwota ta wzrośnie do około 19 mld euro rocznie od 2028 r., kiedy to dochody z nowego ETS także trafią do budżetu UE. Jednocześnie roczne dochody z ETS przydzielane państwom członkowskim mogłyby przekroczyć 46 mld euro, co znacznie przewyższałoby kwotę oczekiwaną w momencie składania wniosku w sprawie pakietu „Gotowi na 55”.

Dostosowanie CBAM

W związku z pakietem „Gotowi na 55” Komisja proponuje również dostosowanie techniczne do ram kontroli mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (CBAM), aby dostosować pierwotny wniosek dotyczący zasobów własnych do przyjętego tekstu. Oczekuje się, że od 2028 r. to źródło dochodów przyniesie budżetowi UE około 1,5 mld euro rocznie.

Co dalej?

Wniosek zostanie uwzględniony w negocjacjach z państwami członkowskimi w Radzie w sprawie kolejnej generacji zasobów własnych budżetu.

W dyskusjach ustawodawczych na temat pierwszego wniosku z grudnia 2021 r. osiągnięto ograniczony postęp. Wprawdzie drugi wniosek dotyczący nowych zasobów własnych miał pierwotnie zostać przedstawiony do 2024 r., ale Komisja postanowiła przedstawić go wcześniej, tak aby państwa członkowskie dysponowały wszystkimi elementami umożliwiającymi zaangażowanie się w negocjacje w ramach uzgodnionego planu działania. Komisja wzywa Radę do przyspieszenia tych negocjacji.

Kontekst

Budżet UE jest obecnie finansowany z czterech zasobów własnych. Wprowadzenie nowych źródeł dochodów jest od dawna ambicją decydentów politycznych UE, ponieważ przyniosłoby następujące korzyści:

• zmniejszenie wagi zasobów własnych opartych na dochodzie narodowym brutto (DNB) w budżecie UE,
• zreformowanie systemu zasobów własnych, tak by wspierał on realizację priorytetów UE; reforma ma polegać na opracowaniu nowych zasobów własnych, które będą nie tylko źródłem dochodów podatkowych, ale przyniosą również dodatkowe korzyści,
• wprowadzenie bardziej zróżnicowanych i odpornych rodzajów zasobów własnych, bezpośrednio związanych z kompetencjami, celami i priorytetami UE.