Opublikowane dzisiaj nowe badanie Eurobarometr na temat wiedzy obywateli Unii Europejskiej i ich postaw wobec nauki i technologii pokazuje, że 9 na 10 obywateli Unii (86 %) uważa, że ogólny wpływ nauki i technologii jest pozytywny. Spodziewają się oni, że technologie, które są obecnie opracowywane, będą miały pozytywny wpływ na nasz styl życia w najbliższych dwóch dekadach: szczególnie dotyczy to obszarów energii słonecznej (92 %), szczepionek i zwalczania chorób zakaźnych (86 %) oraz sztucznej inteligencji (61 %).

Wyniki badania wskazują również na duże zainteresowanie nauką i technologią (82 %) oraz chęć dowiadywania się o nich więcej w miejscach takich jak urzędy miejskie, muzea i biblioteki (54 %). W odniesieniu do wielu konkretnych dziedzin w ostatnich latach zainteresowanie obywateli UE nauką i technologią oraz ich oczekiwania i zaangażowanie w tym względzie znacznie wzrosły. W odpowiedzi na pytanie, w jakich dziedzinach badania naukowe i innowacje mogą mieć pozytywny wpływ, respondenci najczęściej wymieniają walkę ze zmianą klimatu oraz opiekę zdrowotną i medyczną, co idzie w parze z rosnącym zainteresowaniem nowymi odkryciami medycznymi, które od 2010 r. wzrosło z 82 % do 86 %.

Jak zaznaczyła komisarz do spraw innowacji, badań naukowych, kultury, edukacji i młodzieży Marija Gabriel: Pozytywne nastawienie do nauki i technologii wśród ogółu społeczeństwa Unii jest bardzo budujące, jako że bez nich nie będziemy w stanie stawić czoła stojącym przed nami licznym i naglącym wyzwaniom, takim jak koronawirus, zmiana klimatu czy utrata bioróżnorodności. Musimy jednak również zareagować na obawy obywateli, że korzyści płynące z nauki i technologii nie są równomiernie rozłożone i zwrócić większą uwagę na aspekt płci w treściach badań naukowych. Musimy także przeanalizować, w jaki sposób zapewnić większy udział obywateli i innych zainteresowanych stron w badaniach naukowych i innowacjach.

Nowe badanie Eurobarometr wskazuje również wyzwania dla badań naukowych i innowacji. Wielu obywateli Unii uważa, że nauka i technologia przyczyniają się przede wszystkim do poprawy warunków życia osób, które już się znajdują w lepszej sytuacji (57 %), i że w niewystarczającym stopniu uwzględniają różnice między potrzebami kobiet i mężczyzn (23 %). Ponad połowa uważa, że pod względem odkryć naukowych naukowcy z Chin (58 %), USA (57 %) i Japonii (54 %) wyprzedzają naukowców z UE. Występują również znaczne różnice między różnymi grupami społecznymi pod względem poziomu wiedzy naukowej.

Obywatele UE pozytywnie postrzegają naukowców i przypisują im cechy takie jak inteligencja (89 %), wiarygodność (68 %) i umiejętność współpracy (66 %). Ponad dwie trzecie respondentów (68 %) uważa, że naukowcy powinni aktywnie uczestniczyć w debatach politycznych, aby zagwarantować, że podejmowane decyzje będą uwzględniały dowody naukowe.

Większość obywateli UE czerpie informacje na temat rozwoju nauki i technologii z telewizji (63 %), a na kolejnych miejscach uplasowały się portale społecznościowe i blogi (29 %) oraz czasopisma internetowe lub drukowane (24 %). Zdecydowana większość (85 %) uważa, że zainteresowanie młodych ludzi nauką ma zasadnicze znaczenie dla przyszłego dobrobytu. Ponadto większość respondentów uważa, że zaangażowanie osób niebędących naukowcami w badania naukowe i innowacje gwarantuje, że nauka i technologia będą odpowiadały na potrzeby społeczeństwa i będą zgodne z jego wartościami (61 %).

Prawie trzy czwarte respondentów (72 %) uważa, że rządy powinny dbać o to, by nowe technologie przynosiły korzyści wszystkim, a ponad trzy czwarte respondentów (79 %) uważa, że rządy powinny zadbać o to, aby przedsiębiorstwa prywatne przeciwdziałały zmianie klimatu.

Kontekst

Opublikowane dziś badanie jest największym dotąd badaniem Eurobarometr dotyczącym nauki i technologii pod względem liczby uczestników (37 103 respondentów) i objętych badaniem państw (38 państw, w tym państwa członkowskie UE, kraje objęte procesem rozszerzenia UE, państwa EFTA oraz Zjednoczone Królestwo). Przeprowadzano je głównie w drodze wywiadów osobistych, które odbywały się w okresie od 13 kwietnia do 10 maja 2021 r.

W nowej europejskiej przestrzeni badawczej zaangażowanie obywateli, społeczności lokalnych i społeczeństwa obywatelskiego będzie traktowane priorytetowo – w celu osiągnięcia większego wpływu społecznego i większego zaufania do nauki.

„Horyzont Europa”, nowy unijny program w zakresie badań naukowych i innowacji (2021–2027), wzmocni interakcje między nauką a społeczeństwem poprzez promowanie współtworzenia programów badań naukowych i innowacji oraz poprzez bezpośrednie zaangażowanie obywateli i społeczeństwa obywatelskiego w prowadzenie badań naukowych i innowacji. Będzie to miało miejsce we wszystkich sferach programu i będzie się odbywało za pośrednictwem specjalnych działań, a jednocześnie monitorowany będzie wkład obywateli i absorpcja badań naukowych i innowacji w społeczeństwie.

Ogólnounijne badania sondażowe na temat nauki i technologii są prowadzone od czterdziestu lat. Poprzednie badania na ten temat to np. specjalne badanie Eurobarometr 401 (2013), specjalne badania Eurobarometr 340/341 (EB73.1), oraz specjalne badania Eurobarometr 224/225 (EB63.1).