Posłowie do PE wraz z niemiecką prezydencją Rady osiągnęli w poniedziałek porozumienie w sprawie przeznaczenia 7,9 mld euro na wsparcie wspólnych projektów badawczo-rozwojowych w dziedzinie obronności.

W ciągu najbliższych siedmiu lat Europejski Fundusz Obronny (EFR) będzie obejmował projekty uzgodnione wspólnie przez państwa członkowskie i zgodne z priorytetami obronnymi Unii określonymi w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony. Fundusz będzie brać pod uwagę współpracę państw członkowskich w ramach innych organizacji regionalnych i międzynarodowych, takich jak NATO.

Fundusz będzie finansował wspólne projekty z udziałem co najmniej 3 stron z 3 państw członkowskich, zapewniał współfinansowanie wspólnych prototypów oraz promował transgraniczną działalność małych i średnich przedsiębiorstw m.in. zapewnienie wyższego finansowania projektów z udziałem takich firm.

Ponadto Fundusz przeznaczy do 8% środków na przełomowe technologie i zaoferuje dodatkowe 10% premii na kwalifikujące się projekty opracowane w ramach stałej współpracy strukturalnej (PESCO).

Fundusz, przede wszystkim, powinien przyczynić się do ograniczenia duplikowania i wzmocnienia interoperacyjności systemów obronnych używanych przez europejskie siły zbrojne.

„Ten kompromis, podobnie jak sam Fundusz, jest ważnym sygnałem wysyłanym przez państwa członkowskie do swoich obywateli i firm: od teraz chcemy połączyć nasze zasoby, aby podnieść jakość technologii obronnych wytwarzanych przez europejski sektor obronny, jednocześnie zmniejszając ich koszt. Postęp ten powinien przynieść korzyści nie tylko siłom zbrojnym państw członkowskich, ale także ich sektorom przemysłowym, które rozpaczliwie potrzebują wszelkich bodźców, które pomogą im wyjść z kryzysu wywołanym pandemią COVID-19. Ponadto Fundusz będzie uzupełniać działania państw członkowskich w zakresie wydatków na obronę i dlatego powinien być postrzegany jako część szerszej odpowiedzi na uzasadnione żądania naszych sojuszników” - powiedział poseł do PE Zdzisław Krasnodębski (EKR, Polska), sprawozdawca PE w tej sprawie.

Następne kroki 

Wstępne porozumienie zostanie poddane pod głosowanie na zbliżającym się posiedzeniu Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii (ITRE).

Kontekst

W ciągu ostatniej dekady sytuacja geopolityczna UE znacząco się zmieniła. Sytuacja w sąsiednich regionach jest niestabilna i mierzy się ze złożonym i wymagającym środowiskiem, w którym pojawiają się nowe zagrożenia, takie jak ataki hybrydowe i cyberataki. Ponadto powracają bardziej konwencjonalne wyzwania.

Europejska obronność boryka się z poważnymi niedociągnięciami rynkowymi związanymi z niewykorzystanymi korzyściami skali (fragmentacja rynków krajowych z jednym nabywcą) oraz powielaniem zasobów na poziomie krajowym. Popyt pochodzi prawie wyłącznie od państw członkowskich, ale w budżetach obronnych, w szczególności na badania i rozwój, w wielu państwach UE w ciągu ostatnich 10 lat doszło do poważnych cięć budżetowych.

Jednocześnie wzrosły koszty wyposażenia obronnego, w szczególności badań i rozwoju, podczas gdy współpraca między państwami członkowskimi we wspomnianym zakresie oraz w kwestii inwestycji w sprzęt obronny pozostała ograniczona.

Europejski Fundusz Obronny będzie pierwszym unijnym programem finansowania wspólnych projektów badawczo-rozwojowych związanych z obronnością. Będzie to następca Europejskiego Programu Rozwoju Przemysłu Obronnego (EDIDP) i działania przygotowawczego w zakresie badań nad obronnością (PADR), czyli dwóch programów pilotażowych poświęconych wspólnym projektom europejskiego przemysłu obronnego, uruchomionych w ramach obecnych wieloletnich ram finansowych.