Instytucje UE odgrywają rolę w obronie wyborów europejskich, które odbywają się w dniach 6–9 czerwca, przed dezinformacją i manipulacją informacjami wymierzonymi w demokrację europejską.

Wybory europejskie są sztandarowym elementem demokracji europejskiej. Jak udokumentowano np. przez Europejskie Obserwatorium Mediów Cyfrowych, podmioty dezinformacyjne z UE i spoza niej starają się podważać integralność procesu wyborczego, zaufanie do szeroko pojętych procesów demokratycznych oraz siewać podział i polaryzację w naszych społeczeństwach. Według Eurobarometru 81 % obywateli UE zgadza się, że wiadomości lub informacje wprowadzające w błąd, a nawet fałszywe, stanowią problem dla demokracji.

Próby wprowadzenia w błąd obywateli

Instytucje, organy, podmioty społeczeństwa obywatelskiego i podmioty weryfikujące fakty, takie jak Europejskie Obserwatorium Mediów Cyfrowych, europejska sieć standardów weryfikacji faktów oraz EUvsDisinfo, wykryły i ujawniły w ostatnich miesiącach liczne próby wprowadzenia wyborców w błąd za pomocą zmanipulowanych informacji.

Podmioty zajmujące się dezinformacją nakłaniały do fałszywych informacji na temat sposobu głosowania, zniechęciły obywateli do głosowania lub dążyły do wysiewu podziału i polaryzacji przed głosowaniem poprzez porwanie głośnych lub kontrowersyjnych tematów. Czasami te próby wprowadzenia w błąd polegają na zalaniu przestrzeni informacyjnej licznymi fałszywymi i wprowadzającymi w błąd informacjami, co miało na celu uciszenie debaty publicznej. Często czołowi politycy i przywódcy są celem kampanii manipulacji informacjami. Kilka europejskich strategii politycznych jest często celem dezinformacji: wsparcie dla Ukrainy, Europejski Zielony Ład, migracja.

Podmioty dezinformacyjne wykorzystują również sieci fałszywych kont, a także fałszywe lub podrobione media do manipulowania środowiskiem informacyjnym. Niedawne doniesienia ESDZ i organów krajowych państw członkowskich UE obejmują operacje False Facade, Portal Kombat i Doppelgänger.

Niedawno w sprawozdaniu dochodzeniowym pt. „Operation Overload” sporządzonym przez fińską firmę zajmującą się oprogramowaniem Check First wykazano, że podejrzane konta skontaktowały się z ponad 800 weryfikatorami informacji i mediami w ponad 75 krajach – w celu przeciążenia ich fałszywymi informacjami, odciążenia ich zasobów oraz spróbowania i przekonywania ich do rozpowszechniania fałszywych informacji poprzez demaskowanie artykułów.

Instytucje UE: Wzmożone wysiłki na rzecz ochrony UE przed manipulacją informacjami

Chociaż istnieją zagrożenia, to jednak UE reaguje na nie wspólnie. Na podstawie wyraźnego mandatu udzielonego przez przywódców politycznych instytucje UE od lat stawiają czoła wyzwaniu wynikającemu z zagranicznych manipulacji informacjami i ingerencji w informacje, w tym dezinformacji.

Działania te odbywają się w ścisłej współpracy i koordynacji między instytucjami oraz z udziałem szerokiego grona innych zainteresowanych stron, takich jak państwa członkowskie UE, media, weryfikatorzy informacji i społeczeństwo obywatelskie, aby dzielić się spostrzeżeniami, doświadczeniami i najlepszymi praktykami oraz koordynować reakcje.

Odgrywając wiodącą rolę w przeciwdziałaniu zagrożeniom związanym z zagranicznymi manipulacjami informacjami i ingerencją w informacje, UE ściśle współpracuje ze swoimi partnerami o podobnych poglądach spoza UE za pośrednictwem takich forów jak m.in. mechanizm szybkiego reagowania G-7. Aby zwiększyć odporność na próby ingerencji zewnętrznej, UE opracowała specjalny zestaw narzędzi do przeciwdziałania zagranicznym manipulacjom informacjami i ingerencjom w informacje, w tym zestaw narzędzi, począwszy od orientacji sytuacyjnej i budowania odporności po prawodawstwo i dźwignie dyplomatyczne. Wszystkie te wysiłki zawsze odbywają się z pełnym poszanowaniem podstawowych wartości europejskich, takich jak wolność wypowiedzi i wolność opinii.

Kompleksowa reakcja na dezinformację skupia się wokół następujących elementów składowych:

• Opracowanie polityki mającej na celu wzmocnienie naszych demokracji, co utrudni podmiotom odpowiedzialnym za dezinformację nadużywanie platform internetowych oraz ochronę dziennikarzy i pluralizmu mediów;
• Podnoszenie świadomości na temat dezinformacji oraz naszej gotowości i reagowania;
• Budowanie odporności społecznej na dezinformację poprzez umiejętność korzystania z mediów i weryfikację faktów;
• Współpraca z innymi instytucjami, organami krajowymi lub stronami trzecimi.

Instytucje UE promują szereg działań, w tym kampanie uświadamiające i inicjatywy na rzecz umiejętności korzystania z mediów, aby zwiększyć odporność społeczeństwa na dezinformację i manipulację informacjami. Przykłady obejmują:

• Oficjalna strona internetowa poświęcona wyborom europejskim z sekcją „Swobodne i uczciwe wybory”;
• Serię filmów wideo Parlamentu Europejskiego (w 24 językach urzędowych UE) zawierających informacje na temat technik stosowanych przez podmioty dezinformacyjne w celu wprowadzenia ludzi w błąd;
• Ulotka Parlamentu Europejskiego zawierająca 10 wskazówek na temat walki z dezinformacją;
• Zestaw narzędzi dla nauczycieli przygotowany przez Komisję Europejską na temat sposobów wykrywania i zwalczania dezinformacji;
• Wspólna kampania Komisji i Europejskiej Grupy Regulatorów ds. Audiowizualnych Usług Medialnych wraz z filmem wideo dostępnym w mediach społecznościowych i rozpowszechnianym w całej UE, podnoszącym świadomość zagrożeń związanych z dezinformacją i manipulacją informacjami przed wyborami europejskimi;
• Specjalna seria artykułów i spostrzeżeń na temat zagranicznych manipulacji informacjami i ingerencji w informacje na temat EUvsDisinfo EEA.

Nowe przepisy UE

W ramach tego mandatu współprawodawcy przyjęli ważne przepisy, takie jak akt o usługach cyfrowych, akt w sprawie sztucznej inteligencji oraz akt o przejrzystości i ukierunkowaniu reklamy politycznej. W trakcie poprzedniej kadencji Komisja Specjalna Parlamentu Europejskiego ds. Obcych Ingerencji we Wszystkie Procesy Demokratyczne w Unii Europejskiej, w tym Dezinformacji (i jej następca) również zwracała uwagę na kwestię obcych ingerencji, w tym dezinformacji, i zaleciła, by całe społeczeństwo odgrywało swoją rolę, również za pomocą środków nieustawodawczych, w walce z nimi.

Akt o usługach cyfrowych wymaga, aby platformy oceniały i ograniczały ryzyko związane z ochroną procesów wyborczych, takie jak dezinformacja, w tym za pośrednictwem treści generowanych przez sztuczną inteligencję. Akt o usługach cyfrowych jest już w pełni stosowany i jest egzekwowany przez Komisję w odniesieniu do tzw. „bardzo dużych platform internetowych” (tj. tych, które docierają do co najmniej 45 mln użytkowników w UE lub 10 % ludności UE). W tym kontekście Komisja wszczęła już postępowanie przeciwko X i Meta – zarówno w odniesieniu do Instagramu, jak i Facebooka – w sprawie potencjalnych naruszeń aktu o usługach cyfrowych związanych z uczciwością wyborczą. Jeśli chodzi o działania zapobiegawcze, w marcu 2024 r. Komisja przyjęła wytyczne dotyczące wyborów, przypominając o środkach, które platformy muszą przyjąć, aby zapewnić zgodność z przepisami. W kwietniu 2024 r. Komisja zorganizowała również dobrowolny test warunków skrajnych z udziałem tych wyznaczonych platform, społeczeństwa obywatelskiego i organów krajowych. Komisja prowadzi stały dialog z platformami w celu zapewnienia skutecznego wdrożenia i przestrzegania aktu o usługach cyfrowych.

Więcej informacji można znaleźć w nocie informacyjnej.